خط استالین

خط استالین به خطی از استحکامات اطلاق می شود که در طول خط مرزی غرب اتحاد جماهیر شوروی احداث شده بود. کار بر روی ساخت این خط دفاعی جهت جلوگیری از تهاجم به شوروی از جانب غربی، از دهه ۱۹۲۰ آغاز شد. این خط شامل پناهگاه های بتی و جایگاه های توپ بود. این سازه ها خط ممتدی از استحکامات در طول مرز نبودند بلکه با شبکه ای از نواحی مستحکم تهاجم احتمالی دشمن را به مسیرهای خاصی متمرکز می کردند.
در طول تاریخ استحکامات دفاعی نقش پر رنگی در حفاظت از منافع راهبردی روسیه تزاری و رژیم جانشین آن، اتحاد جماهیر شوروی، ایفا نمودند. روس ها سابقه بلندی در احداث قلعه ها و دژها در طول مسیرهای اصلی مهاجمان خارجی به خصوص از سمت غرب داشتند. در جریان جنگ داخلی روسیه، ارتش سرخ اقدام به ایجاد نواحی استحکامات عموما اطراف مسکو و سن پترزبورگ جهت حفاظت از دولت در حال شکل گیری شوروی کرد. تا پایان جنگ داخلی کار احداث ۴۵ ناحیه استحکامات به پایان رسید. این استحکامات تاثیر بسزایی در پیروزی نهایی ارتش سرخ داشت. پس از جنگ با ضعف اقتصادی شوروی و تمرکز آن بر اصلاحات صنعتی و کشاورزی، این موضوع تا حدود زیادی رها شد. با تزلزل رابطه شوروی و قدرت های غربی، فرانسه و بریتانیا با نگرانی از به خطر افتادن استقلال کشورهای کوچک هم مرز شوروی توسط ارتش سرخ، شروع به حمایت از این کشورها کردند. این مداخلات توسط کشورهایی که با آن مرز مشترک نداشتند، موجب نگرانی دولت شوروی از بی ثباتی و حتی اقدام برای ساقط کردن این دولت شد. با پدیداری تهدید تهاجم زمینی توسط کشورهای همسایه با پشتیبانی قدرت های غربی در نزد رهبران این کشور، شوروی از سال ۱۹۲۷ دست به اجرای تمهیداتی در مقابل آن زد. [ ۱]
به عنوان نخستین گام، ستاد کل ارتش سرخ پیشنهاد ساخت مجموعه ای از نواحی استحکامات مشابه استحکامات موفق دوره جنگ داخلی، را ارائه کرد. با در نظر گرفتن این مسئله که به جهت ضعف ارتباطات، بسیج نیروهای شوروی خواهان زمان بیشتری نسبت به همسایه های آن بود، وجود عوامل دفاعی به منظور کاهش سرعت پیشروی دشمن، ضروری به نظر می رسید. با احداث نواحی استحکامات در اراضی کلیدی، امکان حفظ خط مقدم با مقدار کمتری نیرو فراهم می آمد تا یگان های دیگر با اجرای ضد حمله ضربه سختی به هر یک از مهاجمان وارد آورند. [ ۲]
بدین ترتیب در سال ۱۹۲۷، تصمیم به ساخت چهار ناحیه استحکامات گرفته شد. استحکامات کارلیا می بایست در منطقه نظامی لنینگراد ساخته می شد تا از شهر لنینگراد در مقابل تهاجم فنلاندی ها محافظت نماید. دو ناحیه استحکامات دیگر می بایست در منطقه نظامی بلاروس احداث می شد. استحکامات پولوتسک رود دوینا و تقاطع راهبردی ریلی در مرز لهستان و لاتویا را پوشش می داد و مسیر حرکت به سمت اسمولنسک و در نهایت مسکو را سد می کرد. استحکامات موزیر از اتصالات ریلی، جاده ای و رودخانه ای که در حوالی این شهر متمرکز شده بود، محافظت می نمود و یکی از راه های اصلی تهاجم از لهستان را سد می کرد. استحکامات کیف با یک مواضع دفاعی قوسی شکل در دو سر رود دنیپر، از پایتخت اوکراین مراقبت می نمود. ساخت دو ناحیه استحکامات در پسکوف و لپل نیز مطرح گشت که موقتاً به آن ترتیب اثر داده نشد. [ ۲]