خاک ورزی

خاک ورزی یا شخم یا پای کن ( به انگلیسی: Tillage ) به آن دسته تلاشهای مکانیکی که برای بهم زدن خاک در راستای آماده سازی خاک برای پرورش گیاهان کشاورزی انجام می گیرد خاک ورزی می گویند. ابزارهای خاک ورزی شامل بیل، کلنگ، کج بیل، شن کش و همچنین به شکل مکانیکی شامل گاوآهن دیسک و غیره می گردد.
خاک ورزی حفاظتی ( Conservative tillage ) روشی است برای جلوگیری از بهم خوردن خاک. در این روش به کشاورزان پیشنهاد می شود دست کم ۳۰ درصد سطح خاک از بقایای کشت قبلی پوشیده شده باشد. خاک ورزی حفاظتی روشی برای مدیریت خشکسالی در راستای نگهداری آب در زمین و همچنین کاهش هزینه های تولید در کشاورزی و افزایش مواد آلی خاک است. این کوشش سبب می شود که بقایای گیاهان پیشین درون خاک، به شکل یک کود گیاهی خوب برای زمین درآید و زمین را به شکل یک اسفنج ظرفشویی درآورد. در نتیجه آب باران و شبنم راحت تر در زمین فرومی رود و کمک بسیار بزرگی برای مقابله با خشکسالی و کم آبی است و این بقایا از تبخیر آب بوسیله تابش آفتاب نیز جلوگیری می کند؛ و از سوی دیگر فرورفتن سریع آب در زمین از بروز سیلاب ها جلوگیری می کند. این حالت اسفنجی باعث می شود که هوا ( اکسیژن، نیتروژن و… ) نیز راحت تر در زمین نفوذ کند؛ و شاید مهم ترین سود آن تقویت خاک و خوراک رسانی به میکروارگانیسم ها و جانداران ریز خاک زی است.
• بی خاک ورزی No - till در این روش هرگز زمین شخم زده نمی شود.
• کم خاک ورزی Minimom - till در روش تمام عملیات های خاکورزی به حداقل خود می رسد.
• خاک ورزی نواری ( خطی ) Strip - till در روش تنها روی نوار کشت، خاکورزی می شود.
• خاک ورزی پوشش دار Mulch - till
• خاک ورزی پشته ای Ridge - till