[ویکی فقه] سکونت در امارات متحده عربی از هزاره سوم پیش از میلاد شکل گرفته است و محققان دانمارکی در جزیره امّاالنصر نزدیک ابوظبی آثار این هزاره را به دست آورده اند.
در هزاره دوم تا اول پیش از میلاد، هم زمان با دوره آهن، پیشرفت چشمگیری در خانه سازی ایجاد شد. در دبی، محوطه های باستانی متفاوتی مانند جمیره و القصیص کشف شده است. در جیمره در جنوب غربی دبی، دو خانه ساخته و تزیین شده با گچ با آثاری در اتاقهایشان به دست آمده و کشفیات القصیص مقارن با دوره آشوریان است. خانه های مکشوفه در رأس الخیمه گاه دوطبقه با چاه آب و اتاقهای کوچک است. در فجیره با این که خانه ها گلی، گچی، سنگی و سیمانی بود اما بیش تر مردم در کپرهای ساخته شده از برگ خرما زندگی می کردند. مردم قبل از کشف نفت معمولا در کنار سواحل ساکن می شدند. ابوظبی دهکده ای کوچک و ساحلی و العین دهکده ای آباد و ثروتمند بود. اهالی العین برای کم کردن گرما حتی المقدور خانه ها را متصل به هم، با کوچه های باریک و دیوارهای بلند می ساختند.
ساخت خانه ها
خانه ها برای سکونت خانواده های گسترده (گروه های خانوادگی قبیله ای) و مطابق با نیازهایشان ساخته می شدند. در گذشته، چندین نوع خانه در امارات وجود داشت یکی، چادر که به بادیه نشینان تعلق داشت و از مو یا پوست حیوانات به صورت ساده و دوقسمتی ساخته می شد، یک قسمت برای مردان و دیگری برای زنان . چادرهایی نیز مخصوص آشپزی و انبار لوازم و اثاثیه تهیه می کردند. در میان چادرهای قبیله، چادری مربع یا دایره شکل، متعلق به بزرگ قبیله، ممتاز بود. نوع دیگر خانه ها عَریش، نام داشت و مخصوص تابستانها بود و از برگ نخل ساخته می شد. عریش نیز دو قسمت داشت. قسمت اصلی به مساحت ۴×۲ مترمربع مخصوص نشستن و خوابیدن بود و قسمت دیگر به مساحت ۲×۲ مترمربع برای آشپزی، انبار و نگهداری حیوانات کاربرد داشت. عریش بعد از چادر، در صحرا بیش تر استفاده می شد. نوع سوم، خانه های دائمی ساخته شده با سنگ بود که بام آن ها با برگهای درختان خرما پوشیده می شد. خانه های زمستانی را نزدیک نواحی ساحلی و خانه های تابستانی را در اطراف نخلستانها بنا می کردند. بعضی نیز خانه های تابستانی خود را با ورودیهای مخصوص و تهویه های طبیعی در طبقه بالای خانه های زمستانی می ساختند. تفکیک فضاها در این خانه ها اهمیت داشت. مکان مهمانان مرد از دیگر قسمتهای خانه جدا بود. حیاط که نیمی از خانه را شامل می شد، فضای مهمی برای زنان خانواده و ارتباط با سایر قسمتها بود.
اندامهای خانه های سنتی
خانه های سنّتی دارای این اندامها بودند: ۱) حَوْش یا حاوی (حیاط مرکزی)، که کف آن فقط با شن فرش می شد و درخت یا گیاهی در آن جا کاشته نمی شد. ۲) السَمات، که محل غذاخوری و چند پله بالاتر از حیاط و مشرف به حیاط بود. ۳) انبار. ۴) المختصر، قسمت کوچکی در داخل خانه، برای گردآمدن اعضای خانواده. ۵) الجَلب یا چاه آب ، که در صورت استفاده برای کشاورزی الریج و استفاده برای مصرف خوراکی الطّوی نامیده می شد. ۶) مصلّا (جایگاه نماز). ۷) المَطَر (محل شستشو). ۸) دَراِش (پنجره ها). ۹) دَراوز (درها). ۱۰) لیوان. خانه ها به ندرت روزن و منفذ برای گردش هوا به بیرون داشتند و دیواری به صورت مانع پشت درِ ورودی قرار داشت تا جلوی دید مستقیم به درون را بگیرد (شیخ محمدبن راشد آل مکتوم، ۲۰۱۰). بادگیر در بیش تر نواحی خلیج فارس رایج بود و اغلب نقشه ای مربع شکل داشت. بادگیرهای امارات با پیکربندی ضربدری شکل در بخش بیرونی به دور یک اسکلت چوبی با ساختاری محکم شکل می گرفت. مصالح بیشترِ خانه های سنّتی سنگ، به ویژه سنگهای مرجانی، و خشت بود که با برگ نخل پوشیده می شد. خانه های بَسْتکی در دُبی که نام آن از آبادی بستک در ایران گرفته شده، تحت تأثیر مستقیم معماری ایران بوده است. خانه های این تنها محله تاریخی دبی مانند خانه های بندر لنگه دارای یک حیاط مرکزی و فضاهایی دورادور آن است. بادگیرهای بزرگ، شناشیلها در طبقات بالا و گاهی در نمای بیرونی از ویژگیهای این خانه هاست.
خانه های کنار ساحل
...
در هزاره دوم تا اول پیش از میلاد، هم زمان با دوره آهن، پیشرفت چشمگیری در خانه سازی ایجاد شد. در دبی، محوطه های باستانی متفاوتی مانند جمیره و القصیص کشف شده است. در جیمره در جنوب غربی دبی، دو خانه ساخته و تزیین شده با گچ با آثاری در اتاقهایشان به دست آمده و کشفیات القصیص مقارن با دوره آشوریان است. خانه های مکشوفه در رأس الخیمه گاه دوطبقه با چاه آب و اتاقهای کوچک است. در فجیره با این که خانه ها گلی، گچی، سنگی و سیمانی بود اما بیش تر مردم در کپرهای ساخته شده از برگ خرما زندگی می کردند. مردم قبل از کشف نفت معمولا در کنار سواحل ساکن می شدند. ابوظبی دهکده ای کوچک و ساحلی و العین دهکده ای آباد و ثروتمند بود. اهالی العین برای کم کردن گرما حتی المقدور خانه ها را متصل به هم، با کوچه های باریک و دیوارهای بلند می ساختند.
ساخت خانه ها
خانه ها برای سکونت خانواده های گسترده (گروه های خانوادگی قبیله ای) و مطابق با نیازهایشان ساخته می شدند. در گذشته، چندین نوع خانه در امارات وجود داشت یکی، چادر که به بادیه نشینان تعلق داشت و از مو یا پوست حیوانات به صورت ساده و دوقسمتی ساخته می شد، یک قسمت برای مردان و دیگری برای زنان . چادرهایی نیز مخصوص آشپزی و انبار لوازم و اثاثیه تهیه می کردند. در میان چادرهای قبیله، چادری مربع یا دایره شکل، متعلق به بزرگ قبیله، ممتاز بود. نوع دیگر خانه ها عَریش، نام داشت و مخصوص تابستانها بود و از برگ نخل ساخته می شد. عریش نیز دو قسمت داشت. قسمت اصلی به مساحت ۴×۲ مترمربع مخصوص نشستن و خوابیدن بود و قسمت دیگر به مساحت ۲×۲ مترمربع برای آشپزی، انبار و نگهداری حیوانات کاربرد داشت. عریش بعد از چادر، در صحرا بیش تر استفاده می شد. نوع سوم، خانه های دائمی ساخته شده با سنگ بود که بام آن ها با برگهای درختان خرما پوشیده می شد. خانه های زمستانی را نزدیک نواحی ساحلی و خانه های تابستانی را در اطراف نخلستانها بنا می کردند. بعضی نیز خانه های تابستانی خود را با ورودیهای مخصوص و تهویه های طبیعی در طبقه بالای خانه های زمستانی می ساختند. تفکیک فضاها در این خانه ها اهمیت داشت. مکان مهمانان مرد از دیگر قسمتهای خانه جدا بود. حیاط که نیمی از خانه را شامل می شد، فضای مهمی برای زنان خانواده و ارتباط با سایر قسمتها بود.
اندامهای خانه های سنتی
خانه های سنّتی دارای این اندامها بودند: ۱) حَوْش یا حاوی (حیاط مرکزی)، که کف آن فقط با شن فرش می شد و درخت یا گیاهی در آن جا کاشته نمی شد. ۲) السَمات، که محل غذاخوری و چند پله بالاتر از حیاط و مشرف به حیاط بود. ۳) انبار. ۴) المختصر، قسمت کوچکی در داخل خانه، برای گردآمدن اعضای خانواده. ۵) الجَلب یا چاه آب ، که در صورت استفاده برای کشاورزی الریج و استفاده برای مصرف خوراکی الطّوی نامیده می شد. ۶) مصلّا (جایگاه نماز). ۷) المَطَر (محل شستشو). ۸) دَراِش (پنجره ها). ۹) دَراوز (درها). ۱۰) لیوان. خانه ها به ندرت روزن و منفذ برای گردش هوا به بیرون داشتند و دیواری به صورت مانع پشت درِ ورودی قرار داشت تا جلوی دید مستقیم به درون را بگیرد (شیخ محمدبن راشد آل مکتوم، ۲۰۱۰). بادگیر در بیش تر نواحی خلیج فارس رایج بود و اغلب نقشه ای مربع شکل داشت. بادگیرهای امارات با پیکربندی ضربدری شکل در بخش بیرونی به دور یک اسکلت چوبی با ساختاری محکم شکل می گرفت. مصالح بیشترِ خانه های سنّتی سنگ، به ویژه سنگهای مرجانی، و خشت بود که با برگ نخل پوشیده می شد. خانه های بَسْتکی در دُبی که نام آن از آبادی بستک در ایران گرفته شده، تحت تأثیر مستقیم معماری ایران بوده است. خانه های این تنها محله تاریخی دبی مانند خانه های بندر لنگه دارای یک حیاط مرکزی و فضاهایی دورادور آن است. بادگیرهای بزرگ، شناشیلها در طبقات بالا و گاهی در نمای بیرونی از ویژگیهای این خانه هاست.
خانه های کنار ساحل
...
wikifeqh: خانه_در_کشورهای_خلیج_فارس