خانات شروان ( به انگلیسی: Shirvan Khanate، به ترکی آذربایجانی: Şirvan xanlığı ) یکی خانات حاکم بر مناطق قفقاز در میان سال های ۱۷۴۸ تا ۱۸۲۰ میلادی بود که به دست افشاریان تأسیس شد و امروزه در خاک جمهوری آذربایجان قرار دارد.
در سال ۱۷۴۲ میلادی، شهر شماخی توسط نادرشاه افشار و ایرانیان از نیروهای روس بازپس گرفته شد. پس از آن ساکنان شماخی به مکانی جدید با همین نام در حدود ۱۶ مایلی غرب شهر آق سو امروزی در جنوب رشته کوه قفقاز نقل مکان کردند و شهر جدید را پایه گذاری کردند. شماخی نو محا اقامت خان شماخی، حاجی محمدعلی خان، بود که تا سال ۱۷۶۵ میلادی بر این ناحیه حکمرانی کرد[ نیازمند منبع] [ نیاز به منبع ]
شهر قدیم شماخی نیز در زمان حکومت برادران محمدسعید خان و آغاسی خان در میان سال های ۱۷۴۸ تا ۱۷۸۶ میلادی به حیات خود ادامه داد تا این که این دو حاجی محمدعلی خان را کشتند و دو خان نشین را با هم یکی کردند. پس از این یکی شدن مردم شماخی نو را رها کردند و در سال ۱۷۸۶ شماخی قدیم بازسازی شد. در میان سال های ۱۷۶۸ تا ۱۷۸۹ خانات شروان تحت سلطه دو خان نشین قدرتمند پیرامون آن یعنی خانات قوبا و خانات شکی اشغال شده بود. در همین مدت آغاسی خان نابینا شد و محمدسعید خان اسیر شد و به شهر دربند فرستاده شد. [ نیازمند منبع] [ نیاز به منبع ]
فرزندان آغاسی خان و محمدسعید خان در شروان کشته یا به تبعید فرستاده شدند. هنگامی که فتحعلی خان قوبا درگذشت، آنها دوباره خانه و موطن خود را بازسازی کردند. عسکرخان، قاسم خان و مصطفی خان پس از انحطاط خانات قوبا به آنها یورش بردند و حکومت آن ها را به تصرف خود درآوردند. در سال ۱۷۹۵ میلادی روس ها شهرهای شماخی و باکو را طی نبردهای ایران و روس توسط والرین زوبوف تسخیر کردند. با این حال، این نبرد با مرگ کاترین کبیر پایان یافت و ارتش روسیه عقب نشینی کردند.
مصطفی خان پس از کشتار گنجه، برای جلوگیری از پیشروی و هجوم نیروهای پاول سیسیانوف از دولت مرکزی در تهران کمک خواست. [ ۴] دولت ایران با اعزام ارتش به فرماندهی پیرقلی خان قاجار به این درخواست پاسخ داد. [ ۴] با این حال، هنگامی که پیرقلی خان به دشت مغان رسید، پی برد که مصطفی خان با روس ها وارد مذاکره شده است. [ ۴] مصطفی خان امیدوار بود که روس ها حدود و مرزهای خانات شروان را تا محدوده حکومت شروان شاهان در سده های پیشین به رسمیت بشناسند. [ ۵] اگرچه مصطفی خان از پیشنهاد سیسیانوف ناراضی نبود، اما وی تهدید کرد که اگر با شرایط تعیین شده او همسو نباشد، برادر کوچک تر او یعنی مصطفی ( که گفته می شود از این موضوع استقبال کرده بود ) جایگزین می کند. [ ۵] در نهایت روس ها به این خانات حمله کرده و مصطفی خان در ۶ ژانویه ۱۸۰۶ مجبور به تسلیم شد. [ ۶] [ ۵]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفدر سال ۱۷۴۲ میلادی، شهر شماخی توسط نادرشاه افشار و ایرانیان از نیروهای روس بازپس گرفته شد. پس از آن ساکنان شماخی به مکانی جدید با همین نام در حدود ۱۶ مایلی غرب شهر آق سو امروزی در جنوب رشته کوه قفقاز نقل مکان کردند و شهر جدید را پایه گذاری کردند. شماخی نو محا اقامت خان شماخی، حاجی محمدعلی خان، بود که تا سال ۱۷۶۵ میلادی بر این ناحیه حکمرانی کرد[ نیازمند منبع] [ نیاز به منبع ]
شهر قدیم شماخی نیز در زمان حکومت برادران محمدسعید خان و آغاسی خان در میان سال های ۱۷۴۸ تا ۱۷۸۶ میلادی به حیات خود ادامه داد تا این که این دو حاجی محمدعلی خان را کشتند و دو خان نشین را با هم یکی کردند. پس از این یکی شدن مردم شماخی نو را رها کردند و در سال ۱۷۸۶ شماخی قدیم بازسازی شد. در میان سال های ۱۷۶۸ تا ۱۷۸۹ خانات شروان تحت سلطه دو خان نشین قدرتمند پیرامون آن یعنی خانات قوبا و خانات شکی اشغال شده بود. در همین مدت آغاسی خان نابینا شد و محمدسعید خان اسیر شد و به شهر دربند فرستاده شد. [ نیازمند منبع] [ نیاز به منبع ]
فرزندان آغاسی خان و محمدسعید خان در شروان کشته یا به تبعید فرستاده شدند. هنگامی که فتحعلی خان قوبا درگذشت، آنها دوباره خانه و موطن خود را بازسازی کردند. عسکرخان، قاسم خان و مصطفی خان پس از انحطاط خانات قوبا به آنها یورش بردند و حکومت آن ها را به تصرف خود درآوردند. در سال ۱۷۹۵ میلادی روس ها شهرهای شماخی و باکو را طی نبردهای ایران و روس توسط والرین زوبوف تسخیر کردند. با این حال، این نبرد با مرگ کاترین کبیر پایان یافت و ارتش روسیه عقب نشینی کردند.
مصطفی خان پس از کشتار گنجه، برای جلوگیری از پیشروی و هجوم نیروهای پاول سیسیانوف از دولت مرکزی در تهران کمک خواست. [ ۴] دولت ایران با اعزام ارتش به فرماندهی پیرقلی خان قاجار به این درخواست پاسخ داد. [ ۴] با این حال، هنگامی که پیرقلی خان به دشت مغان رسید، پی برد که مصطفی خان با روس ها وارد مذاکره شده است. [ ۴] مصطفی خان امیدوار بود که روس ها حدود و مرزهای خانات شروان را تا محدوده حکومت شروان شاهان در سده های پیشین به رسمیت بشناسند. [ ۵] اگرچه مصطفی خان از پیشنهاد سیسیانوف ناراضی نبود، اما وی تهدید کرد که اگر با شرایط تعیین شده او همسو نباشد، برادر کوچک تر او یعنی مصطفی ( که گفته می شود از این موضوع استقبال کرده بود ) جایگزین می کند. [ ۵] در نهایت روس ها به این خانات حمله کرده و مصطفی خان در ۶ ژانویه ۱۸۰۶ مجبور به تسلیم شد. [ ۶] [ ۵]
wiki: خانات شروان