حینیه ممکنه

[ویکی فقه] حینیه ممکنه یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای قضیه ای با جهت امکان عام مادام الوصف است.
حینیه ممکنه، قضیه موجهه بسیطی است که در آن به سلب ضرورت از طرف مقابل (امکان عام) حکم شده است و امکان آن به لحاظ اتصاف ذات موضوع به وصف عنوانی خویش است؛ مانند: «کل ماشٍ غیر مضطرب الیدین بالامکان العام حین هو ماشٍ» یعنی هر راه رونده ای هنگام راه رفتن امکان دارد دست هایش را حرکت ندهد. حینیه ممکنه برای دفع توهمی به کار می رود که کسی خیال می کند که ثبوت محمول (غیرمضطرب در مثال) برای موضوع (ماشی) در حین اتصاف آن به وصف عنوانی ماشی بودن محال و ممتنع است، آن گاه با این قضیه توهّم او رفع شده، ثابت می شود که ثبوت، امتناع ندارد و می شود انسان ماشی باشد و غیر مضطرب الید هم باشد. جهت قضیه حینیه ممکنه «امکان عام مادام اتصاف ذات موضوع به وصفش» است و نقیض قضیه مشروطه عامه محسوب می شود؛ مثل قضیه حینیه ممکنه «بعضی محصلان ساعی نیستند بالامکان هنگامی که محصل اند» که نقیض این قضیه است: «هر محصلی مادامی که محصل است ساعی است بالضروره».
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق.
۱. ↑ مظفر، محمدرضا، المنطق، ص۱۷۷.
...