حکمت خدا و نزول احکام

[ویکی فقه] حکمت خدا و نزول احکام (قرآن). یکی از آثار حکمت خداوند نازل شدن حدود و احکام الهی بر رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم است که در قرآن کریم به آن اشاره شده است.
نازل شدن حدود و احکام الهی بر رسول اکرم صلی الله علیه وآله، برخاسته از حکمت الهی است. "... حدود ما انزل الله علی رسوله والله علیم حکیم. بادیه نشینان عرب، کفر و نفاقشان شدیدتر است و به ناآگاهی از حدود و احکامی که خدا بر پیامبرش نازل کرده، سزاوارترند و خداوند دانا و حکیم است! "به هر حال در آیه نخست می فرماید: " اعراب بادیه نشین (به حکم دوری از تعلیم و تربیت و نشنیدن آیات الهی و سخنان پیامبر ص) کفر و نفاقشان شدیدتر است" (الاعراب اشد کفرا و نفاقا). " و باز به همین دلیل، به جهل و بی خبری از حدود فرمانها و احکامی که خدا بر پیامبرش نازل کرده است سزاوارترند" (و اجدر الا یعلموا حدود ما انزل الله علی رسوله). " اعراب" از کلماتی است که معنی جمعی دارد، اما مفردی برای آن از نظر لغت عرب نیست و چنان که ائمه لغت مانند مؤلف" قاموس" و" صحاح" و"تاج العروس" و دیگران گفته اند این کلمه تنها به عربهای بادیه نشین اطلاق می شود، و به هنگامی که بخواهند معنی مفرد را ادا کنند، همین کلمه را با یاء نسبت، به صورت" اعرابی" می گویند. بنا بر این به خلاف آنچه بسیاری تصور می کنند، اعراب جمع عرب نیست " اجدر" از ماده" جدار" به معنی دیوار است، سپس به هر چیز مرتفع و شایسته اطلاق شده است، به همین جهت" اجدر" معمولا به معنی شایسته تر استعمال می شود. در پایان آیه می فرماید" خداوند دانا و حکیم است" یعنی اگر در باره عربهای بادیه نشین چنین داوری می کند روی تناسب خاصی است که محیط آنها با اینگونه صفات دارد (و الله علیم حکیم).
نزول حکیمانه احکام خانواده
نزول احکام مربوط به خانواده، نشئت گرفته از حکمت الهی است. "والمطـلقـت یتربصن بانفسهن ثلـثة قروء ولا یحل لهن ان یکتمن ما خلق الله فی ارحامهن ان کن یؤمن بالله والیوم الاخر وبعولتهن احق بردهن فی ذلک ان ارادوا اصلـحــا ولهن مثل الذی علیهن بالمعروف وللرجال علیهن درجة والله عزیز حکیم. زنان مطلقه، باید به مدت سه مرتبه عادت ماهانه دیدن (و پاک شدن) انتظار بکشند! (عده نگه دارند) و اگر به خدا و روز رستاخیز، ایمان دارند، برای آنها حلال نیست که آنچه را خدا در رحمهایشان آفریده، کتمان کنند. و همسرانشان، برای بازگرداندن آنها (و از سرگرفتن زندگی زناشویی ) در این مدت، (از دیگران) سزاوارترند در صورتی که (براستی) خواهان اصلاح باشند. و برای آنان، همانند وظایفی که بر دوش آنهاست، حقوق شایسته ای قرار داده شده و مردان بر آنان برتری دارند و خداوند توانا و حکیم است. "در پایان آیه می خوانیم: " خداوند توانا و حکیم است" (و الله عزیز حکیم). و در واقع پاسخی است برای آنها که در این زمینه ایراد می گیرند، و اشاره ای است به اینکه حکمت و تدبیر الهی، ایجاب می کند که هر کس در جامعه به وظایفی بپردازد که قانون آفرینش برای او تعیین کرده است، و با ساختمان جسم و جان او هماهنگ است، حکمت خداوند ایجاب می کند که در برابر وظایفی که بر عهده زنان گذارده، حقوق مسلمی قرار گیرد، تا تعادلی میان وظیفه و حق بر قرار شود. "والذین یتوفون منکم ویذرون ازوجـا وصیة لازوجهم متـعـا الی الحول غیر اخراج فان خرجن فلا جناح علیکم فی ما فعلن فی انفسهن من معروف والله عزیز حکیم. و کسانی که از شما در آستانه مرگ قرار می گیرند و همسرانی از خود به جا می گذارند، باید برای همسران خود وصیت کنند که تا یک سال، آنها را (با پرداختن هزینه زندگی) بهره مند سازند به شرط اینکه آنها (از خانه شوهر) بیرون نروند (و اقدام به ازدواج مجدد نکنند). و اگر بیرون روند، (حقی در هزینه ندارند ولی) گناهی بر شما نیست نسبت به آنچه در باره خود، به طور شایسته انجام می دهند. و خداوند، توانا و حکیم است "در پایان آیه، گویا برای اینکه چنین زنانی از آینده خود نگران نباشند آنها را دلداری داده، می فرماید: خداوند قادر است که راه دیگری بعد از فقدان شوهر پیشین در برابر آنها بگشاید، و اگر مصیبتی به آنها رسیده حتما حکمتی در آن بوده است، زیرا" خداوند توانا و حکیم است" (و الله عزیز حکیم). اگر از روی حکمتش دری را ببندد، به لطفش در دیگری را خواهد گشود و جای نگرانی نیست
نزول حکیمانه احکام ازدواج
احکام و قوانین ازدواج، برخاسته از حکمت خدا است. "والمحصنـت من النساء الا ماملکت ایمـنکم کتـب الله علیکم... ان الله کان علیمـا حکیما• ومن لم یستطع منکم طولا ان ینکح المحصنـت المؤمنـت فمن ما ملکت ایمـنکم من فتیـتکم المؤمنـت والله اعلم بایمـنکم بعضکم من بعض فانکحوهن باذن اهلهن وءاتوهن اجورهن بالمعروف محصنـت غیر مسـفحـت ولا متخذت اخدان فاذا احصن فان اتین بفـحشة فعلیهن نصف ما علی المحصنـت من العذاب ذلک لمن خشی العنت منکم وان تصبروا خیر لکم والله غفور رحیم• یرید الله لیبین لکم ویهدیکم سنن الذین من قبلکم ویتوب علیکم والله علیم حکیم. و زنان شوهردار (بر شما حرام است) مگر آنها را که (از راه اسارت) مالک شده اید (زیرا اسارت آنها در حکم طلاق است) اینها احکامی است که خداوند بر شما مقرر داشته است. اما زنان دیگر غیر از اینها (که گفته شد)، برای شما حلال است که با اموال خود، آنان را اختیار کنید در حالی که پاکدامن باشید و از زنا، خودداری نمایید. و زنانی را که متعه (ازدواج موقت) می کنید، واجب است مهر آنها را بپردازید. و گناهی بر شما نیست در آنچه بعد از تعیین مهر، با یکدیگر توافق کرده اید. (بعدا می توانید با توافق، آن را کم یا زیاد کنید.) خداوند، دانا و حکیم است. • و آنها که توانایی ازدواج با زنان (آزاد) پاکدامن با ایمان را ندارند، می توانند با زنان پاکدامن از بردگان باایمانی که در اختیار دارید ازدواج کنند- خدا به ایمان شما آگاه تر است و همگی اعضای یک پیکرید- آنها را با اجازه صاحبان آنان تزویج نمایید، و مهرشان را به خودشان بدهید به شرط آنکه پاکدامن باشند، نه بطور آشکار مرتکب زنا شوند، و نه دوست پنهانی بگیرند. و در صورتی که «محصنه» باشند و مرتکب عمل منافی عفت شوند، نصف مجازات زنان آزاد را خواهند داشت. این (اجازه ازدواج با کنیزان) برای کسانی از شماست که بترسند (از نظر غریزه جنسی) به زحمت بیفتند و (با این حال نیز) خودداری (از ازدواج با آنان) برای شما بهتر است. و خداوند، آمرزنده و مهربان است. • خداوند می خواهد (با این دستورها، راه های خوشبختی و سعادت را) برای شما آشکار سازد، و به سنتهای (صحیح) پیشینیان رهبری کند. و خداوند دانا و حکیم است. "ان الله کان علیما حکیما: خداوند به اصلاح امر مردم داناست و از روی حکمت و مصلحت، عقد نکاحی بر ایشان واجب کرده است که حافظ اموال و نسب هاست و الله علیم حکیم- خداوند از اسرار احکام خود آگاه است، و روی حکمت خود آنها را برای شما تشریع کرده است. و اگر جمله: " و الله علیم حکیم" را ذیل کلام قرار داد، برای این بود که به همه فقرات آیه مربوط باشد، چون اگر می خواست تنها مربوط به جمله آخر آیه باشد مناسب تر آن بود که بفرماید: " و الله غفور رحیم".
نزول حکیمانه احکام جهاد
...