[ویکی فقه] حکم غبطه (قرآن). مشاهده کمالات دیگران و غبطه خوردن زمینه توجّه انسان به خداوند است ولی حسد ورزیدن مانع توجه به خداوند است.
جواز و مطلوبیت غبطه (مشاهده خوبی دیگران و آرزوی همانند آن برای خویش):• «فتقبلها ربها بقبول حسن وانبتها نباتـا حسنـا وکفلها زکریا کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقـا قال یـمریم انی لک هـذا قالت هو من عند الله ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب پس پروردگارش او را به پذیرش خوبی پذیرفت و به طرز نیکی بار آورد، و زکریا را (که شوهر خاله اش بود) کفیل (تربیت) او نمود. هر زمان که زکریا در محراب وارد بر او می شد روزیی (خاص در غیر اوقات آن) در نزد او می یافت، (یک روز) گفت: ای مریم این روزی برای تو از کجاست؟ گفت: آن از جانب خداوند است، زیرا خدا هر کس را بخواهد روزی بی شمار می دهد.»• «هنالک دعا زکریا ربه قال رب هب لی من لدنک ذریة طیبة انک سمیع الدعاء آن جا و در آن وقت بود که زکریا پروردگار خود را خواند، گفت: پروردگارا، از جانب خود به من فرزندی پاکیزه عطا کن، که تو شنوای دعایی.»
تفسیر آیه
همسر زکریا و مادر مریم خواهر یکدیگر بودند و اتفاقا هر دو در آغاز، نازا و عقیم بودند، هنگامی که مادر مریم از لطف پروردگار، صاحب چنین فرزند شایسته ای شد و زکریا اخلاص و سایر ویژگی های شگفت آور او را دید، آرزو کرد که او هم صاحب فرزندی پاک و با تقوا همچون مریم شود، فرزندی که چهره اش آیت و عظمت خداوند گردد، و با اینکه سالیان درازی از عمر او و همسرش گذشته بود، و از نظر معیارهای طبیعی بسیار بعید به نظر می رسید که صاحب فرزندی شود، ولی ایمان به قدرت پروردگار و مشاهده وجود میوه های تازه در غیر فصل، در کنار محراب عبادت مریم، قلب او را لبریز از امید ساخت که شاید در فصل پیری، میوه فرزند بر شاخسار وجودش آشکار شود، به همین دلیل هنگامی که مشغول نیایش بود از خداوند تقاضای فرزند کرد، و آن گونه که قرآن می گوید: در این هنگام زکریا پروردگار خویش را خواند و گفت: پروردگارا! فرزند پاکیزه ای از سوی خودت به من (نیز) عطا فرما که تو دعا را می شنوی و اجابت می کنی (هُنالِکَ دَعا زَکَرِیا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیةً طَیبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ).
تعریف غبطه
غبطه نه تنها مذموم نیست، بلکه صفتی پسندیده است که مایة ترقی و رشد انسان می گردد، در روایتی امام صادق (علیه السلام) می فرماید: « مؤمن غبطه می خورد، ولی حسد نمی ورزد، اما منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد» از آنجاکه حسد آرزوی زوال نعمت از دیگران است یک خوی زشت شیطانی به شمار آمده و نقطة مقابل غبطه است. غبطه یعنی انسان آرزو کند، نعمتی همانند دیگران یا بیشتر از آنها را داشته باشد بی آنکه آرزوی زوال نعمت کسی را داشته باشد. درخواست حضرت زکریا (علیه السلام) نیز از این قبیل است، زیرا هنگامی که آن همه ویژگی های شگفت آوری را در حضرت مریم دید، آرزو کرد که او هم دارای فرزندی پاک و با تقوا همچون مریم باشد، لذا هنگامی که مشغول نیایش شد از خداوند درخواست فرزندی پاک نمود و چیزی نگذشت که لطف خدا شامل حالش شد و دعای او به اجابت رسید و فرشتگان او را به پسری به نام حضرت یحیی بشارت دادند.
جواز و مطلوبیت غبطه (مشاهده خوبی دیگران و آرزوی همانند آن برای خویش):• «فتقبلها ربها بقبول حسن وانبتها نباتـا حسنـا وکفلها زکریا کلما دخل علیها زکریا المحراب وجد عندها رزقـا قال یـمریم انی لک هـذا قالت هو من عند الله ان الله یرزق من یشاء بغیر حساب پس پروردگارش او را به پذیرش خوبی پذیرفت و به طرز نیکی بار آورد، و زکریا را (که شوهر خاله اش بود) کفیل (تربیت) او نمود. هر زمان که زکریا در محراب وارد بر او می شد روزیی (خاص در غیر اوقات آن) در نزد او می یافت، (یک روز) گفت: ای مریم این روزی برای تو از کجاست؟ گفت: آن از جانب خداوند است، زیرا خدا هر کس را بخواهد روزی بی شمار می دهد.»• «هنالک دعا زکریا ربه قال رب هب لی من لدنک ذریة طیبة انک سمیع الدعاء آن جا و در آن وقت بود که زکریا پروردگار خود را خواند، گفت: پروردگارا، از جانب خود به من فرزندی پاکیزه عطا کن، که تو شنوای دعایی.»
تفسیر آیه
همسر زکریا و مادر مریم خواهر یکدیگر بودند و اتفاقا هر دو در آغاز، نازا و عقیم بودند، هنگامی که مادر مریم از لطف پروردگار، صاحب چنین فرزند شایسته ای شد و زکریا اخلاص و سایر ویژگی های شگفت آور او را دید، آرزو کرد که او هم صاحب فرزندی پاک و با تقوا همچون مریم شود، فرزندی که چهره اش آیت و عظمت خداوند گردد، و با اینکه سالیان درازی از عمر او و همسرش گذشته بود، و از نظر معیارهای طبیعی بسیار بعید به نظر می رسید که صاحب فرزندی شود، ولی ایمان به قدرت پروردگار و مشاهده وجود میوه های تازه در غیر فصل، در کنار محراب عبادت مریم، قلب او را لبریز از امید ساخت که شاید در فصل پیری، میوه فرزند بر شاخسار وجودش آشکار شود، به همین دلیل هنگامی که مشغول نیایش بود از خداوند تقاضای فرزند کرد، و آن گونه که قرآن می گوید: در این هنگام زکریا پروردگار خویش را خواند و گفت: پروردگارا! فرزند پاکیزه ای از سوی خودت به من (نیز) عطا فرما که تو دعا را می شنوی و اجابت می کنی (هُنالِکَ دَعا زَکَرِیا رَبَّهُ قالَ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیةً طَیبَةً إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ).
تعریف غبطه
غبطه نه تنها مذموم نیست، بلکه صفتی پسندیده است که مایة ترقی و رشد انسان می گردد، در روایتی امام صادق (علیه السلام) می فرماید: « مؤمن غبطه می خورد، ولی حسد نمی ورزد، اما منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد» از آنجاکه حسد آرزوی زوال نعمت از دیگران است یک خوی زشت شیطانی به شمار آمده و نقطة مقابل غبطه است. غبطه یعنی انسان آرزو کند، نعمتی همانند دیگران یا بیشتر از آنها را داشته باشد بی آنکه آرزوی زوال نعمت کسی را داشته باشد. درخواست حضرت زکریا (علیه السلام) نیز از این قبیل است، زیرا هنگامی که آن همه ویژگی های شگفت آوری را در حضرت مریم دید، آرزو کرد که او هم دارای فرزندی پاک و با تقوا همچون مریم باشد، لذا هنگامی که مشغول نیایش شد از خداوند درخواست فرزندی پاک نمود و چیزی نگذشت که لطف خدا شامل حالش شد و دعای او به اجابت رسید و فرشتگان او را به پسری به نام حضرت یحیی بشارت دادند.
wikifeqh: حکم_غبطه_(قرآن)