حکم عبرت گیری

[ویکی فقه] حکم عبرت گیری (قرآن). در دین اسلام و مخصوصا در آیات قرآن کریم به بحث عبرت گیری اهمیت زیادی داده شده است.
عبرت گیری از سرنوشت یهود بنی نضیر لازم است.«هو الذی اخرج الذین کفروا من اهل الکتـب من دیـرهم لاول الحشر ما ظننتم ان یخرجوا وظنوا انهم مانعتهم حصونهم من الله فاتـهم الله من حیث لم یحتسبوا وقذف فی قلوبهم الرعب یخربون بیوتهم بایدیهم وایدی المؤمنین فاعتبروا یـاولی الابصـر؛ او کسی است که کافران اهل کتاب را در نخستین برخورد (با مسلمانان) از خانه هایشان بیرون راند! گمان نمی کردید آنان خارج شوند، و خودشان نیز گمان می کردند که دژهای محکمشان آنها را از عذاب الهی مانع می شود؛ اما خداوند از آنجا که گمان نمی کردند به سراغشان آمد و در دلهایشان ترس و وحشت افکند، بگونه ای که خانه های خود را با دست خویش و با دست مؤمنان ویران می کردند؛ پس عبرت بگیرید ای صاحبان چشم».(نقل شده که سوره حشر درباره اخراج بنی نضیر از قلعه ها و منازل خود از اطراف مدینه نازل شده است.)
تفسیر مرتبط
" اعتبروا" از ماده" اعتبار" در اصل از" عبور" گرفته شده که به معنی گذشتن از چیزی است به سوی چیز دیگر، و اینکه به اشک چشم" عبرة" گفته می شود به خاطر عبور قطرات اشک از چشم است، و" عبارت" را از این رو عبارت می گویند که مطالب و مفاهیم را از کسی به دیگری منتقل می کند، و اطلاق" تعبیر خواب" بر تفسیر محتوای آن به خاطر این است که انسان را از ظاهر به باطن آن منتقل می سازد.و به همین مناسبت به حوادثی که به انسان پند می دهد" عبرت" می گویند، چرا که انسان را به یک سلسله تعالیم کلی رهنمون می گردد و از مطلبی به مطلب دیگر منتقل می کند.تعبیر به" اولی الابصار" (صاحبان چشم) اشاره به کسانی است که حوادث را به خوبی می بینند، و با چشم باز موشکافی می کنند، و به عمق آن می رسند.سرنوشت این قوم یهود با آن قدرت و عظمت و شوکت، و با آن امکانات و استحکامات فراوان سرنوشت عبرت انگیزی بود، که حتی بدون آنکه دست به اسلحه ببرند در مقابل جمعیت مسلمانان که هرگز در ظاهر به پای آنها نمی رسیدند تسلیم شدند، خانه های خود را با دست خویش ویران کردند، و اموالشان را برای مسلمانان نیازمند بجا گذاردند، و در نقاط مختلف پراکنده شدند، در حالی که طبق نقل تواریخ از آغاز به این جهت در سرزمین مدینه سکنی گزیده بودند که پیامبر موعود کتب خویش را درک کنند، و در صف اول یارانش قرار گیرند! و در حدیثی از امام صادق (علیه السلام) می خوانیم:کان اکثر عبادة ابی ذر رحمه الله التفکر و الاعتبار؛ بیشترین عبادت ابو ذر تفکر و عبرت گرفتن بود. اما مع الاسف بسیارند کسانی که باید همه حوادث دردناک را خودشان بیازمایند، و طعم تلخ شکستها را شخصا بچشند، و هرگز از وضع دیگران عبرت نمی گیرند.امیر مؤمنان علی (علیه السلام) می فرماید: السعید من وعظ بغیره؛ سعادتمند کسی است که از دیگران پند و عبرت گیرد! .