[ویکی فقه] بنابر آنچه گفته شد، مطابق حدیث نبوی «یحرم من الرضاع ما یحرم من النسب» و سایر روایات مربوط به رضاع ، حرمت ناشی از رضاع به موازات حرمت حاصل از نسب است.
با توجه به این روایت ، مادر رضاعی و مادر او بر طفل مرتضع حرام است و همچنین هر کس که نسب او به صاحب اللبن برسد و نیز سایر بستگان زن شیردهنده مانند خواهر ، برادر ، پدر ، پسر و نیز دختر مرضعه که خواهر رضاعی طفل مرتضع می شوند، بر طفل حرام خواهند شد. به علاوه، همان طور که گفته شد، اگر دو طفل با شرایط فوق از یک زن شیر بخورند با یکدیگر برادر و خواهر رضاعی می شوند و بر یکدیگر حرامند.نظریه اخیر متعلق به فقهای امامیه است، ولی برخی فقهای عامه حرمت رضاع را به مادران و خواهران رضاعی منحصر می دانند و به اشخاص دیگر سرایت نمی دهند. این گروه به آیه ۲۳ از سورۀ نساء استناد می کنند که در آنجا فقط به «امهاتکم اللاتی ارضعنکم» و نیز «اخواتکم من الرضاعة» اشاره شده و از دیگران نام برده نشده است؛ ولی فقهای امامیه با استناد به حدیث مشهور و متواتر نبوی، غیر از مادران و خواهران، کلیه کسان دیگر را نیز که طبق قاعدۀ نسب ، حکم حرمت شامل آنهاست، در ردیف خواهران و مادران می دانند و مشمول حرمت ناشی از قرابت رضاعی محسوب می کنند.
بیان مساله فقهی
برای روشن شدن احکام رضاع، بیان دو مساله فقهی ضروری است:
← مساله اول
اسلام رابطه رضاعی را همچون رابطۀ نسبی می داند و به اجماع مسلمانان ،حرمت ناشی از رضاع، همچون حرمت ناشی از رابطه نسبی است؛ و نظر شریعت اسلامی بر حفظ نسب است و بانک شیر موجب اختلاط و ناهماهنگی خواهد شد. روابط اجتماعی در جهان اسلام ، برای رفع نیاز و حل مشکل کودکان محتاج به شیر مادر راههای دیگری برای شیر خوردن فراهم کرده است و به این دلیل نیازی به تشکیل بانک شیر مادران نیست. بنابراین: اولا تشکیل بانک شیر مادران در جهان اسلام ممنوع است؛ ثانیا؛ رضاع اطفال از این مراکز حرام است.(متن اصلی رأی مذکور به این صورت است:قرار رقم ۶: بشأن بنوک الحلیب. فإن مجلس مجمع الفقه الإسلامیالمنبثق عن منظمة المؤتمر الإسلامی فی دورة انعقاد مؤتمره الثانی بجدة من ۱۰- ۱۶ربیع الثانی ۱۴۰۶ ه / ۲۲- ۲۸ دیسمبر ۱۹۸۵ م، بعد أن عرض علی المجمع دراسة فقهیه، ودراسة طبّیّة حول بنوک الحلیب و بعد التأمل فیما جاء فی الدراستین و مناقشة کلمنهما مناقشة مستفیضة شملت مختلف جوانب الموضوع تبین:۱. أن بنوک الحلیب تجربة قامت بها الأمم الغربیة، ثم ظهرتمع التجربة بعض السلبیات الفنیة و العلمیة فیها فانکمشت و قل الاهتمام بها؛۲. أن الإسلام یعتبر الرضاع لحمة کلحمة النسب یحرم به مایحرم من النسب باجماع المسلمین.و من مقاصد الشریعة الکلیة المحافظة علی النسب، و بنوک الحلیبمؤدّیة إلی الاختلاط أو الریبة؛۳. أن العلاقات الاجتماعیة فی العالم الاسلامی توفّرللمولود الخداج أو ناقصی الوزن أو المحتاج إلی اللبن البشری فی الحالات الخاصة مایحتاج إلیه من الاسترضاع الطبیعی، الأمر الذی یغنی عن بنوک الحلیب.و بناء علی ذلک قرر: أولا منع إنشاء بنوک حلیب الأمهات فی العالمالإسلامی، ثانیا: حرمة الرضاع منها) به نظر می رسد فتوای فوق مبتنی بر عدم اعتبار شروط مذکور در قاعده رضاع باشد؛ از قبیل امتصاص (مکیدن مستقیم از پستان)، تعداد دفعات شیر خوردن، و اعتبار فحل واحد؛ اما با توجه به معتبر بودن شرایط مذکور از نظر شیعه امامیه ، تأمین شیر اطفال از طریق بانک شیر به هیچ وجه اشکال شرعی ندارد.
با توجه به این روایت ، مادر رضاعی و مادر او بر طفل مرتضع حرام است و همچنین هر کس که نسب او به صاحب اللبن برسد و نیز سایر بستگان زن شیردهنده مانند خواهر ، برادر ، پدر ، پسر و نیز دختر مرضعه که خواهر رضاعی طفل مرتضع می شوند، بر طفل حرام خواهند شد. به علاوه، همان طور که گفته شد، اگر دو طفل با شرایط فوق از یک زن شیر بخورند با یکدیگر برادر و خواهر رضاعی می شوند و بر یکدیگر حرامند.نظریه اخیر متعلق به فقهای امامیه است، ولی برخی فقهای عامه حرمت رضاع را به مادران و خواهران رضاعی منحصر می دانند و به اشخاص دیگر سرایت نمی دهند. این گروه به آیه ۲۳ از سورۀ نساء استناد می کنند که در آنجا فقط به «امهاتکم اللاتی ارضعنکم» و نیز «اخواتکم من الرضاعة» اشاره شده و از دیگران نام برده نشده است؛ ولی فقهای امامیه با استناد به حدیث مشهور و متواتر نبوی، غیر از مادران و خواهران، کلیه کسان دیگر را نیز که طبق قاعدۀ نسب ، حکم حرمت شامل آنهاست، در ردیف خواهران و مادران می دانند و مشمول حرمت ناشی از قرابت رضاعی محسوب می کنند.
بیان مساله فقهی
برای روشن شدن احکام رضاع، بیان دو مساله فقهی ضروری است:
← مساله اول
اسلام رابطه رضاعی را همچون رابطۀ نسبی می داند و به اجماع مسلمانان ،حرمت ناشی از رضاع، همچون حرمت ناشی از رابطه نسبی است؛ و نظر شریعت اسلامی بر حفظ نسب است و بانک شیر موجب اختلاط و ناهماهنگی خواهد شد. روابط اجتماعی در جهان اسلام ، برای رفع نیاز و حل مشکل کودکان محتاج به شیر مادر راههای دیگری برای شیر خوردن فراهم کرده است و به این دلیل نیازی به تشکیل بانک شیر مادران نیست. بنابراین: اولا تشکیل بانک شیر مادران در جهان اسلام ممنوع است؛ ثانیا؛ رضاع اطفال از این مراکز حرام است.(متن اصلی رأی مذکور به این صورت است:قرار رقم ۶: بشأن بنوک الحلیب. فإن مجلس مجمع الفقه الإسلامیالمنبثق عن منظمة المؤتمر الإسلامی فی دورة انعقاد مؤتمره الثانی بجدة من ۱۰- ۱۶ربیع الثانی ۱۴۰۶ ه / ۲۲- ۲۸ دیسمبر ۱۹۸۵ م، بعد أن عرض علی المجمع دراسة فقهیه، ودراسة طبّیّة حول بنوک الحلیب و بعد التأمل فیما جاء فی الدراستین و مناقشة کلمنهما مناقشة مستفیضة شملت مختلف جوانب الموضوع تبین:۱. أن بنوک الحلیب تجربة قامت بها الأمم الغربیة، ثم ظهرتمع التجربة بعض السلبیات الفنیة و العلمیة فیها فانکمشت و قل الاهتمام بها؛۲. أن الإسلام یعتبر الرضاع لحمة کلحمة النسب یحرم به مایحرم من النسب باجماع المسلمین.و من مقاصد الشریعة الکلیة المحافظة علی النسب، و بنوک الحلیبمؤدّیة إلی الاختلاط أو الریبة؛۳. أن العلاقات الاجتماعیة فی العالم الاسلامی توفّرللمولود الخداج أو ناقصی الوزن أو المحتاج إلی اللبن البشری فی الحالات الخاصة مایحتاج إلیه من الاسترضاع الطبیعی، الأمر الذی یغنی عن بنوک الحلیب.و بناء علی ذلک قرر: أولا منع إنشاء بنوک حلیب الأمهات فی العالمالإسلامی، ثانیا: حرمة الرضاع منها) به نظر می رسد فتوای فوق مبتنی بر عدم اعتبار شروط مذکور در قاعده رضاع باشد؛ از قبیل امتصاص (مکیدن مستقیم از پستان)، تعداد دفعات شیر خوردن، و اعتبار فحل واحد؛ اما با توجه به معتبر بودن شرایط مذکور از نظر شیعه امامیه ، تأمین شیر اطفال از طریق بانک شیر به هیچ وجه اشکال شرعی ندارد.
wikifeqh: حکم_رضاع