[ویکی فقه] حکم اسراف (قرآن). کلمه اسراف کلمه بسیار جامعی است که هر گونه زیاده روی در کمیت و کیفیت و بیهوده گرائی و اتلاف و مانند آن را شامل می شود، و این روش قرآن است که به هنگام تشویق به استفاده کردن از مواهب آفرینش، فورا جلو سوء استفاده را گرفته و به اعتدال توصیه می کند.
«... ولا تسرفوا انه لا یحب المسرفین؛ ... اسراف نکنید که خداوند مسرفین را دوست نمی دارد.»، «... ولا تسرفوا انه لایحب المسرفین؛ ...و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی دارد.»، «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم ولا تطغوا فیه فیحل علیکم غضبی ومن یحلل علیه غضبی فقد هوی؛ بخورید از روزیهای پاکیزه ای که به شما دادیم، ولی در آن طغیان نکنید که غضب من بر شما وارد خواهد شد، و هر کس غضبم بر او وارد شود سقوط می کند.» («طغی» در لغت به معنای تجاوز از حد است و تناسب بین کلام «کلوا من طیبات... و لاتطغوا فیه» در اینجا می تواند، معنای اسراف را افاده کند.) «قال کذلک اتتک ءایـتنا فنسیتها وکذلک الیوم تنسی• وکذلک نجزی من اسرف ولم یؤمن بـایـت ربه ولعذاب الاخرة اشد وابقی؛ میفرماید: این بخاطر آن است که آیات من به تو رسید و آنها را فراموش کردی، امروز نیز تو فراموش خواهی شد!•و اینگونه جزا میدهیم کسی را که اسراف کند و ایمان به آیات پروردگارش نیاورد و عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است!».
اسراف اموال یتیمان
قرآن کریم در مورد حرمت اسراف و سوء استفاده اولیا، از اموال یتیمان می فرماید: «وابتلوا الیتـمی حتی اذا بلغوا النکاح فان ءانستم منهم رشدا فادفعوا الیهم امولهم ولاتاکلوهآ اسرافا...؛ و یتیمان را چون به حد بلوغ برسند، بیازمائید! اگر در آنها رشد (کافی) یافتید اموالشان را به آنها بدهید، و پیش از آنکه بزرگ شوند اموال آنها را از روی اسراف نخورید...»در آیه شریفه بین خوردن با اسراف و خوردن بعد از کبیر شدن یتیم مقابله افتاده و این مقابله می فهماند که بین آن دو فرق هست اولی (اکل و خوردن با اسراف) تعدی به اموال ایتام است بدون اینکه حاجتی به خوردن آن باشد و بدون اینکه ولی یتیم خود را مستحق آن مال بداند بلکه فقط از باب اجحاف و بی مبالاتی مال یتیم را می خورد، ولی دومی (برداشتن از مال یتیم قبل از بزرگ شدنش) به این معنا است که ولی یتیم خود را مستحق این خوردن بداند و برای تصدی امور یتیم صاحب اجرت و حق العمل می داند و می خواهد اجرت زحمات خود را بردارد چیزی، که هست اسلام به او می گوید: زحمت بکشد و حال که او به حد رشد رسیده احتیاجی به تو ندارد و ممکن است خود او تو را از تصرف در اموالش جلوگیری کند پس قبل از آنکه او جلوی تو را بگیرد خودت مال او را به او بده.
زیاده روی در زینت
قرآن کریم در مورد حرمت اسراف و زیاده روی، در بهره گیری از زینتها می فرماید: «یـبنی ءادم خذوا زینتکم عند کل مسجد وکلوا واشربوا ولا تسرفوا انه لایحب المسرفین؛ ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود بردارید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی دارد.» (بنا بر اینکه «لاتسرفوا» علاوه بر «کلوا واشربوا» ناظر به جمله «خذوا زینتکم» نیز باشد ذیل آیه «انه لایحب» که به نحو کلی دوست نداشتن خداوند را بیان می کند مؤید این احتمال است.)
← جامعیت کلمه اسراف
...
«... ولا تسرفوا انه لا یحب المسرفین؛ ... اسراف نکنید که خداوند مسرفین را دوست نمی دارد.»، «... ولا تسرفوا انه لایحب المسرفین؛ ...و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی دارد.»، «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم ولا تطغوا فیه فیحل علیکم غضبی ومن یحلل علیه غضبی فقد هوی؛ بخورید از روزیهای پاکیزه ای که به شما دادیم، ولی در آن طغیان نکنید که غضب من بر شما وارد خواهد شد، و هر کس غضبم بر او وارد شود سقوط می کند.» («طغی» در لغت به معنای تجاوز از حد است و تناسب بین کلام «کلوا من طیبات... و لاتطغوا فیه» در اینجا می تواند، معنای اسراف را افاده کند.) «قال کذلک اتتک ءایـتنا فنسیتها وکذلک الیوم تنسی• وکذلک نجزی من اسرف ولم یؤمن بـایـت ربه ولعذاب الاخرة اشد وابقی؛ میفرماید: این بخاطر آن است که آیات من به تو رسید و آنها را فراموش کردی، امروز نیز تو فراموش خواهی شد!•و اینگونه جزا میدهیم کسی را که اسراف کند و ایمان به آیات پروردگارش نیاورد و عذاب آخرت شدیدتر و پایدارتر است!».
اسراف اموال یتیمان
قرآن کریم در مورد حرمت اسراف و سوء استفاده اولیا، از اموال یتیمان می فرماید: «وابتلوا الیتـمی حتی اذا بلغوا النکاح فان ءانستم منهم رشدا فادفعوا الیهم امولهم ولاتاکلوهآ اسرافا...؛ و یتیمان را چون به حد بلوغ برسند، بیازمائید! اگر در آنها رشد (کافی) یافتید اموالشان را به آنها بدهید، و پیش از آنکه بزرگ شوند اموال آنها را از روی اسراف نخورید...»در آیه شریفه بین خوردن با اسراف و خوردن بعد از کبیر شدن یتیم مقابله افتاده و این مقابله می فهماند که بین آن دو فرق هست اولی (اکل و خوردن با اسراف) تعدی به اموال ایتام است بدون اینکه حاجتی به خوردن آن باشد و بدون اینکه ولی یتیم خود را مستحق آن مال بداند بلکه فقط از باب اجحاف و بی مبالاتی مال یتیم را می خورد، ولی دومی (برداشتن از مال یتیم قبل از بزرگ شدنش) به این معنا است که ولی یتیم خود را مستحق این خوردن بداند و برای تصدی امور یتیم صاحب اجرت و حق العمل می داند و می خواهد اجرت زحمات خود را بردارد چیزی، که هست اسلام به او می گوید: زحمت بکشد و حال که او به حد رشد رسیده احتیاجی به تو ندارد و ممکن است خود او تو را از تصرف در اموالش جلوگیری کند پس قبل از آنکه او جلوی تو را بگیرد خودت مال او را به او بده.
زیاده روی در زینت
قرآن کریم در مورد حرمت اسراف و زیاده روی، در بهره گیری از زینتها می فرماید: «یـبنی ءادم خذوا زینتکم عند کل مسجد وکلوا واشربوا ولا تسرفوا انه لایحب المسرفین؛ ای فرزندان آدم! زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود بردارید و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی دارد.» (بنا بر اینکه «لاتسرفوا» علاوه بر «کلوا واشربوا» ناظر به جمله «خذوا زینتکم» نیز باشد ذیل آیه «انه لایحب» که به نحو کلی دوست نداشتن خداوند را بیان می کند مؤید این احتمال است.)
← جامعیت کلمه اسراف
...
wikifeqh: حکم_اسراف_(قرآن)