حمزه بن یعلی اشعری قمی

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] حمزة بن یعلی اشعری قمی. در هنگام جستجو و بررسی در زندگی نامه راویان شیعی، که زادگاه و خاستگاه آنان قم بوده است، بدین نکته واقف می شویم که حدوداً در اواخر سده دوم هجری در خاندان مردی از تبار اشعریان قم، به نام «یعلی اشعری» فرزند پسری پا به عرصه وجود گذاشت. این کودک زندگی را در خاندان اشعری طراواتی دیگر بخشید، و چنان که نامگذاری رسم عموم انسان هاست، نام این نورسیده حمزه انتخاب شد. کُنیه اش، ابویعلی است و منسوب به قبیله اشعریان قم است؛ بنابراین اشعری و قمی نامیده می شود.
اشعریان در قم، ایمان، دانش و عشق به ولایت اهل بیت عصمت را در خویش جمع کرده بودند و این یک پدیده ارزشی است، به ویژه در آن روزگاری که به آرمان ها و مکتب اهل بیت علیهم السلام کمتر توجه می شد. به هر حال در چنین موقعیت ممتازی، حمزة بن یعلی، پله پله، مراحل نوجوانی و جوانی را پشت سر نهاده و کم کم به جایی رسید که توانست مانند هم تباران خویش، راه و روش امامان شیعی را، به عنوان الگوی زیستن برگزیند.
از پدرش اطلاع قابل استنادی در دست نیست؛ فقط از یک روایت، روشن می شود که گویا پدر حمزة، در گروه راویان است. شیخ طوسی از محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی، از یعلی بن حمزة با یک واسطه از حضرت امام صادق علیه السلام نقل می کند که امام فرمود: هر کس که برای نماز، به سمت مسجد حرکت کند، گام بر هیچ خشک و تری نمی نهد؛ مگر این که تمام طبقات هفتگانه زمین برای او تسبیح و ذکر می گویند.
حمزة بن یعلی در قم، به کسب دانش حدیث پرداخت، اما از آنجا که شعله دانش طلبی، و رسیدن به فیض حضور و زیارت امامان معصوم علیهم السلام منتهای آرزوی او بود. وی را بر آن داشت که رنج سفر و هجرت از دیار خود را، با جان و دل بر خویش هموار سازد. با این انگیزه بوده که وی از قم به سمت حجاز، شهر مدینه و یا احیاناً به خراسان یا بغداد، حرکت کرد.
ترجمه نگاران درباره اش نوشته اند: «نه تنها دیده گانش به ملاقات دو تن از امامان بزرگ شیعه، روشن شد؛ بلکه در جرگه یاران و محدثان این دو بزرگوار قرار گرفت. رَوی عن الرضا علیه السلام و عن ابی جعفرالثانی او از حضرت امام رضا و حضرت امام جواد علیها السلام روایت نقل می کند.

[ویکی اهل البیت] در هنگام جستجو و بررسی در زندگی نامه راویان شیعی، که زادگاه و خاستگاه آنان قم بوده است، بدین نکته واقف می شویم که حدوداً در اواخر سده دوم هجری در خاندان مردی از تبار اشعریان قم، به نام «یعلی اشعری» فرزند پسری پا به عرصه وجود گذاشت. این کودک زندگی را در خاندان اشعری طراواتی دیگر بخشید، و چنان که نامگذاری رسم عموم انسان هاست، نام این نورسیده حمزه انتخاب شد. کُنیه اش، ابویعلی است و منسوب به قبیله اشعریان قم است؛ بنابراین اشعری و قمی نامیده می شود.
اشعریان در قم، ایمان، دانش و عشق به ولایت اهل بیت عصمت را در خویش جمع کرده بودند و این یک پدیده ارزشی است، به ویژه در آن روزگاری که به آرمان ها و مکتب اهل بیت علیهم السلام کمتر توجه می شد. به هر حال در چنین موقعیت ممتازی، حمزة بن یعلی، پله پله، مراحل نوجوانی و جوانی را پشت سر نهاده و کم کم به جایی رسید که توانست مانند هم تباران خویش، راه و روش امامان شیعی را، به عنوان الگوی زیستن برگزیند.
از پدرش اطلاع قابل استنادی در دست نیست؛ فقط از یک روایت، روشن می شود که گویا پدر حمزة، در گروه راویان است. شیخ طوسی از محمد بن احمد بن یحیی اشعری قمی، از یعلی بن حمزة با یک واسطه از حضرت امام صادق علیه السلام نقل می کند که امام فرمود: هر کس که برای نماز، به سمت مسجد حرکت کند، گام بر هیچ خشک و تری نمی نهد؛ مگر این که تمام طبقات هفتگانه زمین برای او تسبیح و ذکر می گویند.
حمزة بن یعلی در قم، به کسب دانش حدیث پرداخت، اما از آنجا که شعله دانش طلبی، و رسیدن به فیض حضور و زیارت امامان معصوم علیهم السلام منتهای آرزوی او بود. وی را بر آن داشت که رنج سفر و هجرت از دیار خود را، با جان و دل بر خویش هموار سازد. با این انگیزه بوده که وی از قم به سمت حجاز، شهر مدینه و یا احیاناً به خراسان یا بغداد، حرکت کرد.
ترجمه نگاران درباره اش نوشته اند: «نه تنها دیده گانش به ملاقات دو تن از امامان بزرگ شیعه، روشن شد؛ بلکه در جرگه یاران و محدثان این دو بزرگوار قرار گرفت. رَوی عن الرضا علیه السلام و عن ابی جعفرالثانی او از حضرت امام رضا و حضرت امام جواد علیها السلام روایت نقل می کند.
حمزة بن یعلی، در راستای بهره مندی از دانش حدیث، در جایگاه رفیعی قرار داشت به گونه ای که تمام ترجمه نویسان شیعی، به شخصیت ممتازش ارج نهاده اند و او را اکرام نموده اند. در این جا سخن آن بزرگ ترجمه نویس شیعی، نجاشی را نقل می کنیم که سخن و نظر او پایه و بنیاد تمامی ترجمه نویسان بعد از اوست.
وی در منزلت حمزه چنین می نگارد: حمزه بن یعلی، ابویعلی اشعری قمی، محدثی، موجه و از چهره های برجسته و سلسله راویان شیعی است.

پیشنهاد کاربران

بپرس