حلیه المتقین

[ویکی فقه] حلیة المتقین. حِلیةُالمُتّقین، کتابی در آداب و سنن اسلامی به فارسی نوشته محمدباقر مجلسی (متوفی ۱۱۱۰) می باشد.
مؤلف در مقدمه کتاب نوشته است که پس از نگارش کتاب عین الحیوة (در ۱۰۷۳)، شماری از مؤمنان از وی خواستند که رساله ای مختصر در محاسن آداب، برگرفته از احادیث امامان معصوم علیهم السلام، به زبان فارسی بنویسد که مورد استفاده عامه مردم باشد و وی در اجابت درخواست آنان کتاب حلیة المتقین را نوشت. محتوای کتاب این کتاب دارای چهارده باب و هر باب شامل دوازده فصل است و در پایان کتاب خاتمه ای در بیان بعضی آداب متفرقه آمده است. ابواب چهارده کتاب مذکور ابواب چهارده گانه کتاب عبارت اند از: آداب لباس پوشیدن، آداب زیور پوشیدن و سرمه کشیدن و در آیینه نظر کردن و خضاب ، آداب خوردن و آشامیدن، بیان فضیلت تزویج و آداب معاشرت با زنان و تربیت فرزندان، آداب مسواک کردن و شانه کردن و ناخن و شارب گرفتن و سر تراشیدن، آداب بوی خوش استعمال کردن و گل بوییدن و روغن مالیدن، آداب حمام و متعلقات آن، آداب خواب رفتن و بیدار شدن، آداب حجامت و تنقیه و خواص برخی داروها و معالجه برخی امراض، آداب معاشرت با مردم و حقوق آنان، آداب مجالس از جمله سلام و مصافحه و معانقه ، آداب داخل شدن به خانه و بیرون رفتن، آداب پیاده رفتن و سوار شدن و بازار رفتن و تجارت و زراعت نمودن و نگهداری چهارپایان ، آداب سفر ، و خاتمه. موضوعات بحث شده بیش تر ابواب کتاب ناظر به آداب و اخلاق فردی است، اما ابوابی نیز، نظیر باب دهم و باب یازدهم، به آداب و اخلاق اجتماعی و تعامل انسان ها با یکدیگر می پردازد. باب نهم، که به انوع داروها ومعالجات متداول بین مردم اختصاص یافته است، از جهت تاریخ اجتماعی و تاریخ طب اهمیت خاص دارد. اگرچه کتاب در مقام بیان آداب و سنن است، اما در موارد بسیاری از احکام فقهی و حلال و حرام اعمال نیز سخن گفته است. تکیه اصلی کتاب تکیه اصلی کتاب بر احادیث پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله وسلم و امامان در موضوعات مرتبط با ابواب کتاب است. مجلسی در هنگام نقل حدیث ، سلسله سند آن را ذکر نکرده، اما در موارد بسیاری، با ذکر عبارت «در روایت معتبر آمده است» یا «به سند صحیح منقول است» پیش از نقل روایت ، نظر و اعتماد خود را به آن روایت بیان نموده است. بنای مؤلف در این کتاب ذکر منابع و مصادر خود در نقل حدیث نبوده، اما گاه در هنگام ذکر روایت به منبع آن نیز اشاره کرده است. خصوصیات یکی از خصوصیات این کتاب این است که در بیان اعمال و آداب ، دعا های مربوط به هر عمل نیز ذکر شده است. تاریخ تألیف آقابزرگ طهرانی، براساس یکی از نسخه های خطی حلیة المتقین، نوشته که تألیف آن در ۲۶ ذیحجه ۱۰۸۲ به پایان رسیده، اما براساس تعدادی از نسخه های کتاب تاریخ پایان تألیف آن ۵ رجب ۱۰۷۹ است. علت استقبال زیاد از آثار علامه مجلسی تا پیش از مجلسی، علمای دین بیش تر به زبان عربی و برای اهل علم ، کتاب می نوشتند، اما وی کتاب های بسیاری به فارسی و درخور فهم همه نوشت که حلیة المتقین از جمله آنهاست. چون کتاب های مجلسی به نثر ساده و روان است، با اقبال گسترده مردم مواجه شده است.نسخه های خطی فراوان کتاب و نیز چاپ های بسیار آن گواه این مدعاست. این کتاب همواره مورد توجه و استفاده علما و عامه مردم بوده است. استفاده از کتاب مذکور به عنوان منبع نوری در مستدرک الوسائل از آن بهره برده است. نورجهان تهرانی نیز بخشی از کتاب نجاة المسلمات خود را به آداب اسلامی ای که زنان باید رعایت کنند اختصاص داده که بر گرفته از حلیة المتقین است. ترجمه ها و تلخیص های کتاب مذکور از حلیة المتقین ترجمه ها و تلخیص های بسیاری صورت گرفته است. محمدباقر فشارکی اصفهانی (متوفی ۱۳۱۵) آن را تلخیص و تبویب و تنظیم، و با عنوان آداب الشریعه عرضه کرده است. شیخ عباس قمی هم حلیة المتقین را خلاصه کرده و آن را مختصرالابواب فی السنن و الآداب نامیده است. علی عبدالحسین شبستری حلیة المتقین را به عربی برگردانده است. خلیل رزق عاملی نیز آن را به عربی ترجمه کرده و با تحقیق جدید، در ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴ به چاپ رسانده است. سیدمقبول احمد دهلوی در ۱۳۳۸ حلیة المتقین را به اردو ترجمه کرده و آن را تهذیب اسلام (تهذیب مؤمنین) نامیده است. سال چاپ براساس فهرست خانبابا مشار، حلیة المتقین نخستین بار در ۱۲۴۸ در چاپخانه زین العابدین تبریزی در تهران چاپ سربی شده است. پس از آن نیز این کتاب بارها به چاپ رسیده است. چاپ چند کتاب همراه حلیة المتقین در بسیاری از چاپ ها، همراه با حلیة المتقین دو کتاب دیگر نیز چاپ شده است: یکی مجمع المعارف و مخزن العوارف، نوشته محمدشفیع بن محمدصالح، به فارسی، درباره عقبات و مواقف قیامت دیگری مکالمات حُسنیّه، در امامت ، که به شیخ ابوالفتوح رازی منسوب است و ابراهیم بن ولی اللّه استرآبادی آن را ترجمه کرده است. فهرست منابع (۱) آقابزرگ طهرانی،الذریعه. (۲) ابوالفتوح رازی، کتاب مکالمات حسنیّه، ترجمه ابراهیم استرآبادی، در محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، کتاب حِلیة المتقین، قم ۱۳۶۹ش. (۳) سفیر اخترراهی، ترجمه های متون فارسی به زبان های پاکستانی، اسلام آباد ۱۳۶۵ش. (۴) عبداللّه انوار، فهرست نسخ خطی کتابخانه ملّی، تهران ۱۳۴۳ـ۱۳۵۸ش. (۵) محمدتقی بهار، سبک شناسی، تهران ۱۳۳۷ـ۱۳۳۸ش. (۶) تراثنا، سال ۱، ش ۳ (شتاء ۱۴۰۶). (۷)تراثنا، سال ۱۴، ش ۱ و ۲ (محرّم ـ جمادی الآخره ۱۴۱۹). (۸) عبدالحسین حائری، فهرست کتابخانه مجلس شورای ملی، ج ۱۰، بخش ۳، تهران ۱۳۴۸ش. (۹) محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، کتاب حِلیة المتقین، قم ۱۳۶۹ش. (۱۰) شاهرخ مسکوب، هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران ۱۳۷۳ش. (۱۱) خانبابا مشار، فهرست کتاب های چاپی فارسی، تهران ۱۳۵۰ـ۱۳۵۵ش. (۱۲) محمود مهدوی دامغانی، «نگاهی به پاره یی از آثار فارسی علامه مجلسی»، نشریه دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد، ش ۱۰ (بهار ۱۳۵۳). (۱۳) حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم ۱۴۰۷ـ۱۴۰۸

[ویکی شیعه] حلیة المتقین (کتاب). حِلْیَة المُتَّقین (به معنای زینت پرهیزکاران) کتابی فارسی در اخلاق، آداب و سنن اسلامی و به ویژه شیعی که از معروف ترین آثار علامه محمد باقر مجلسی(۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۰ق) است.
محمد باقر بن محمد تقی بن المقصود علی المجلسی(۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ق.) معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم مؤلف مجموعه روایی بحارالانوار، از مشهورترین فقیهان و محدثان شیعه ایرانی. وی از عالمان دینی با نفوذ در دولت صفویه و شیخ الاسلام (بالاترین مقام مذهبی کشور) در آن دوره بود. گفته اند که او در علوم مختلف اسلامی مانند حدیث، تفسیر، فقه، اصول، تاریخ اسلام، رجال و درایه تبحر داشته است. مجلسی آثار مکتوب بسیاری در رشته های مختلف علوم اسلامی از خود به جا گذاشته است از جمله: بحارالانوار، مرآة العقول، حق الیقین، زاد المعاد، تحفة الزائر، عین الحیات، حیاة القلوب، جلاء العیون، حلیة المتقین.

[ویکی فقه] حِلیةُالمُتّقین، کتابی در آداب و سنن اسلامی به فارسی نوشته محمدباقر مجلسی (متوفی ۱۱۱۰) می باشد.
مؤلف در مقدمه کتاب نوشته است که پس از نگارش کتاب عین الحیوة (در ۱۰۷۳)، شماری از مؤمنان از وی خواستند که رساله ای مختصر در محاسن آداب، برگرفته از احادیث امامان معصوم علیهم السلام، به زبان فارسی بنویسد که مورد استفاده عامه مردم باشد و وی در اجابت درخواست آنان کتاب حلیة المتقین را نوشت.

محتوای کتاب
این کتاب دارای چهارده باب و هر باب شامل دوازده فصل است و در پایان کتاب خاتمه ای در بیان بعضی آداب متفرقه آمده است.

ابواب چهارده کتاب مذکور
ابواب چهارده گانه کتاب عبارت اند از: آداب لباس پوشیدن، آداب زیور پوشیدن و سرمه کشیدن و در آیینه نظر کردن و خضاب ، آداب خوردن و آشامیدن، بیان فضیلت تزویج و آداب معاشرت با زنان و تربیت فرزندان، آداب مسواک کردن و شانه کردن و ناخن و شارب گرفتن و سر تراشیدن، آداب بوی خوش استعمال کردن و گل بوییدن و روغن مالیدن، آداب حمام و متعلقات آن، آداب خواب رفتن و بیدار شدن، آداب حجامت و تنقیه و خواص برخی داروها و معالجه برخی امراض، آداب معاشرت با مردم و حقوق آنان، آداب مجالس از جمله سلام و مصافحه و معانقه ، آداب داخل شدن به خانه و بیرون رفتن، آداب پیاده رفتن و سوار شدن و بازار رفتن و تجارت و زراعت نمودن و نگهداری چهارپایان ، آداب سفر ، و خاتمه.

موضوعات بحث شده
...

[ویکی نور] حلیة المتقین اثر علامه شیخ محمد باقر مجلسی (اصفهان، 1037-1110ق، همان جا)، به زبان فارسی است که در آن، مجموعه ای از روایات اهل بیت(ع) را در موضوع آداب، سنن و اخلاق اسلامی بدون ذکر اسناد و بدون هیچ تحلیل و توضیحی گرد آورده است.
در این اثر، ترجمه فارسی روایاتی در مورد آداب لباس و زیور پوشیدن، خوردن، آشامیدن، ازدواج و تربیت فرزندان، مسواک کردن، بوی خوش استعمال کردن، حمام رفتن، خوابیدن، حجامت، معاشرت با مؤمنان، سلام، عطسه، مصافحه... ورود به خانه و خروج از آن، سوار شدن و راه رفتن و بازار رفتن و تجارت و زراعت و سفر و... آورده شده است.
کتاب حاضر، از مقدمه مصحح و مقدمه مؤلف و متن اصلی (شامل 14 باب و یک خاتمه و هر باب دارای 12 فصل و در مجموع، دارای 144 فصل) تشکیل شده است.
روش نویسنده در این اثر، نقلی و روایی صرف؛ یعنی بدون تجزیه و تحلیل و نقد و اجتهاد است؛ از همین روی، چندان مناسب و مطلوب نسل امروز و مطابق با فرهنگ جدید نیست.
هرچند درباره محتوای این اثر سودمند، گفتنی ها فراوان است، ولی به جهت ضیق مجال، به ذکر نمونه هایی کوتاه و گویا از مطالب آن اکتفا می شود:

[ویکی شیعه] حلیه المتقین (کتاب). حِلْیَة المُتَّقین (به معنای زینت پرهیزکاران) کتابی فارسی در اخلاق، آداب و سنن اسلامی و به ویژه شیعی که از معروف ترین آثار علامه محمد باقر مجلسی(۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۰ق) است.
محمد باقر بن محمد تقی بن المقصود علی المجلسی(۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ق.) معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم مؤلف مجموعه روایی بحارالانوار، از مشهورترین فقیهان و محدثان شیعه ایرانی. وی از عالمان دینی با نفوذ در دولت صفویه و شیخ الاسلام (بالاترین مقام مذهبی کشور) در آن دوره بود. گفته اند که او در علوم مختلف اسلامی مانند حدیث، تفسیر، فقه، اصول، تاریخ اسلام، رجال و درایه تبحر داشته است. مجلسی آثار مکتوب بسیاری در رشته های مختلف علوم اسلامی از خود به جا گذاشته است از جمله: بحارالانوار، مرآة العقول، حق الیقین، زاد المعاد، تحفة الزائر، عین الحیات، حیاة القلوب، جلاء العیون، حلیة المتقین.
بنا بر نقل مؤلف در مقدمه کتاب، وی به درخواست عده ای از مؤمنان که از او خواستند رساله ای در باب آداب و محاسن اسلامی برگرفته از احادیث اهل بیت(ع) به زبان فارسی بنویسد به تألیف حلیة المتقین همت گماشت.

حِلْیَة ُالْمُتَقین
معروف ترین کتاب فارسی علامه مجلسی، تألیف ۱۰۸۱ق. موضوع آن آداب و رسوم شرعی و رعایت اخلاق عملی اسلامی است که از منابع شیعی فراهم آمده است. این کتاب در چهارده باب نوشته شده که هرکدام دوازده فصل دارد.