حسین خلیلی تهرانی

[ویکی شیعه] میرزاحسین خلیلی تهرانی (۱۲۳۰ق ـ ۱۳۲۶ق)، فقیه و مرجع تقلید شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم و از رهبران روحانی نهضت مشروطه. در نجف از درس فقهایی مانند محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) و شیخ انصاری بهره علمی برد تا اینکه خود مرجع تقلید شد. وی از کسانی بود که به امور سیاسی و اجتماعی ایران با حساسیت ویژه می نگریست و در موارد زیادی نسبت به این مسایل واکنش نشان می داد؛ از جمله در عزل امین السلطان (صدر اعظم وقت ایران). او در جریان نهضت مشروطه تلاش های فراوانی انجام داد.
میرزا حسین، در سال ۱۲۳۰ق در نجف متولد شد. ابتدا نزد پدرش حاج میرزا خلیل، و برادرش حاج ملاعلی، درس خواند و پس از اتمام مرحله سطح، در درس محمد حسن نجفی (صاحب جواهر، متوفی ۱۲۶۶) و بعد از وفات او در درس شیخ انصاری (متوفی ۱۲۸۱) حاضر می شد و از آنان و برخی دیگر از علما، از جمله مولی زین العابدین گلپایگانی، اجازه روایت گرفت. سپس در نجف به تدریس فقه پرداخت. احاطه او بر فروع فقهی و همچنین تسلطش در تدریس، ستایش شده و گفته شده که از آرای بلند و قدرت بیان فوق العاده برخوردار بوده است.
میرزا حسین خیلی تهرانی، پس از وفات شیخ محمدحسین کاظمی (۱۳۰۸)، یکی از مراجع تقلید شد و در پی رحلت میرزای شیرازی (۱۳۱۲)، از مراجع تقلید زمان خود به شمار می آمد و مقلدانی در ایران، هند، عراق و دیگر بلاد اسلام یافت.