حسن بن محمد الوزان الزیاتی

[ویکی فقه] «حسن بن محمد الوزان الزیاتی»، مشهور به لئون آفریقایی، آخرین مؤلف بزرگ جغرافیایی در قلمرو مغرب به شمار می رود.
از کتاب اساسی او فقط ترجمه های اروپایی به جا مانده و اصل عربی آن وجود ندارد، ولی به احتمال قوی وجود داشته است. کشف این مؤلف به وسیله هم وطنان مغربی او انجام شده و یک مراکشی معاصر در همین اواخر تحقیقی درباره او کرده است. سرگذشت زندگی او تا حدی مانند ادریسی است، ولی اسم نامانوسش نشانه ابهامی است که درباره او وجود دارد.
شهرت فاسی
وی، در اقطار عربی به حسن بن محمد بن الوزان الزیاتی شهره است، ولی در مؤلفاتی که در اروپا به وجود آورده، یوحنا اسد غرناطی است و این معرب نام اروپایی او؛ یعنی یوحنا لئون ایبیری یا آفریقایی است. ظاهرا وی، کمی پیش از سال ۴۹۲ ق که غرناطه به دست مسیحیان افتاد، در این شهر متولد شد. پس از سقوط غرناطه خانواده او نیز همانند بسیاری از خانواده های مسلمان به مراکش رفتند. وی در شهر فاس رشد یافت و به همین جهت فاسی نامیده شد و از سال ۱۵۱۱ م، با عموی خود در یک سفر سیاسی همراه بود و از راه دره به تمبوکتو رفت.
دوران انتقال تاریخ
او، در فنون انشایی دیوانی دست داشت و دست کم سه بار در جنوب مراکش از طرف خاندان بنی وطاس که حاکم فاس بود، به سفارت های مهم گماشته شده بود. این خاندان، آخرین تیره خاندان بنی مرین است که به تشویقفرهنگ و رونق تمدن مغرب اشتهار دارند و گزارش دقیق و مفصل شهر فاس به قلم لئون آفریقایی مربوط به دوران آنهاست که باید آن را دوران انتقال تاریخ مراکش از قرون وسطی به عصر جدید به شمار آورد.
انگیزه سفر
...