حدیث اخلاقی

[ویکی فقه] بخش معتنابهی از احادیث پیامبر صلی اللّه علیه وآله وسلم و اهل بیت علیهم السلام مطالب اخلاقی است، حتی بر اساس حدیثی مشهور در بین اهل سنّت و شیعه، پیامبر اکرم مبعوث شدن خود را به پیامبری به منظور تکمیل مکارم اخلاقی دانسته است.
بسامد واژه هایی مانند اخلاق، خُلق، تقوا، وَرَع و صدق در کتاب های حدیثی، نشان دهنده اهمیت مباحث اخلاقی در حدیث دانسته می شود.اصولا اخلاق اسلامی در شکل اولیه اش عبارت بود از احادیثی از پیامبر و اقوالی از صحابه (و در میان شیعیان، احادیث ائمه علیهم السلام) که مانند دیگر احادیث از دو بخش سند و متن تشکیل شده اند.
تسامح در ادله سنن
بنا بر حدیثی، اگر برای کسی از قول پیامبر سخنی نقل شود که در آن ثوابی برای عملی ذکر شده باشد و آن شخص به امید پاداش به آن عمل کند، به وی ثواب داده خواهد شد، حتی اگر آن حدیث از پیامبر نباشد (تسامح در ادله سنن).برخی مؤلفان کتاب های اخلاقی با استناد به این حدیث، در گردآوری احادیث اخلاقی، معمولا سخت گیری متداول در مطالعات فقهی را به کار نبسته و احادیث ضعیف و حتی موضوع را نیز نقل کرده اند (برای نمونه از اهل سنّت احیاء علوم الدین و از شیعه تنبیه الخواطر و نزهة النواظر).
آثار
از نخستین دوران تدوین حدیث، بخش هایی از کتاب های مهم حدیثی، هم در میان شیعیان و هم در میان اهل سنّت، به مباحث عملی و احیانآ نظری اخلاقی اختصاص یافته و کتاب های خاص حدیثی زیادی در موضوعات اخلاقی به نگارش درآمده است.مثلاً در چندین باب از «کتاب العقل و الجهل»، «کتاب الایمان و الکفر»، «کتاب العشرة»، «کتاب الزیّ و التجمل» و «کتاب العقیقه» جامع کافی، و در بیش تر خطبه ها و حِکَم و مواعظ نهج البلاغه، و در نزد اهل سنّت در ابواب ادب و استئذان صحیح بخاری و در «کتاب الآداب» و «کتاب البر و الصلة» صحیح مسلم بن حجاج نیشابوری، احادیث اخلاقی فراوانی آمده است.
← جمع آوری
...