حد ترخص

[ویکی فقه] حدّ ترخّص مکانی است که بعد از رسیدن به آن ، نماز قصر می گردد.
حدّ ترخّص در اصطلاح فقه به مکانی اطلاق می شود که مسافر با رسیدن به آن جا دیوار خانه های شهر را نبیند و اذان را نشنود.

کاربرد حد ترحص در فقه
از این عنوان در باب صلات سخن گفته اند.

حکم فقهی حد ترخص
از شرایط مشروعیت یافتن تقصیر نماز و افطار روزه برای مسافر، رسیدن او به حدّ ترخّص است؛ چنان که هنگام بازگشت از سفر، حدّ ترخّص، نقطه پایان مشروعیت قصر نماز خواهد بود.

ملاک در حد ترخص
...

[ویکی شیعه] حَدِّ تَرَخُّص مسافتی است که مسافر باید از آنجا به بعد نمازش را شکسته بخواند و می تواند روزه خود را افطار کند. بر اساس احادیث این نقطه جایی است که اذان شهر شنیده نشود یا دیوارهای آن دیده نشود.
یکی از شرایط شکسته شدن نماز مسافر آن است که مسافر تصمیم داشته باشد دست کم ۸ فرسخ شرعی (بین ۴۰ تا ۴۵ کیلومتر) مسافرت کند. به ۸ فرسخ، مسافت شرعی گفته می شود.
مسافر زمانی می تواند نمازش را شکسته بخواند یا روزه اش را افطار کند که مقدار معینی از مسیر را طی کرده باشد. این مقدار معین حد ترخص نامیده شده است. همین معیار هنگام رسیدن به وطن یا رسیدن به جایی که اقامت در آن بیش از ده روز باشد نیز جاری است.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام است
مکان مشروعیت یافتن تقصیر در نماز برای مسافر
حدّ ترخّص در اصطلاح فقه به مکانی اطلاق می شود که مسافر با رسیدن به آن جا دیوار خانه های شهر را نبیند و اذان را نشنود. از این عنوان در باب صلات سخن گفته اند. از شرایط مشروعیت یافتن تقصیر نماز و افطار روزه برای مسافر، رسیدن او به حدّ ترخّص است؛ چنان که هنگام بازگشت از سفر، حدّ ترخّص، نقطه پایان مشروعیت قصر نماز خواهد بود.
در این که معتبر در حد ترخص، تحقق یکی از دو ملاک یاد شده (ندیدن دیوار خانه های شهر و نشنیدن اذان) است یا هر دو با هم و یا نشنیدن صدای مؤذن به تنهایی و یا ندیدن دیوار خانه های شهر به تنهایی، اختلاف است. قول اول به مشهور متقدمان و قول دوم به مشهور متأخران منسوب است.
اختلاف موجود در حد ترخص هم، زمان رفتن شخص به سفر را شامل می شود و هم زمان بازگشت او از سفر را؛ لیکن برخی از کسانی که تحقق هر دو امر را معتبر دانسته اند، بین رفتن به سفر و بازگشت از آن به وطن تفصیل داده و در صورت نخست حد ترخص را عبارت از تحقق هر دو امر فوق دانسته و در فرض دوم قائل به وجوب قصر نماز برای مسافر تا رسیدن به خانه خود شده اند؛ چنان که برخی از کسانی که قائل به کفایت یکی از دو امر یاد شده در تحقق حد ترخص در رفتن به سفر شده اند، هنگام بازگشت تقصیر نماز را تا حد شنیدن صدای مؤذن واجب می دانند.
در این که حد ترخص در شهرهای بسیار بزرگ (بلاد کبیره) همانند حد ترخص در شهرهای متوسط و کوچک است یا این که حد ترخص در آن ها عبارت است از ندیدن دیوار آخرین خانه های محله ای که در آن سکونت دارد و نشنیدن اذان آن، اختلاف است. بنابر قول دوم، مبدأ مسافت در بلاد کبیره آخر محله است نه آخر شهر.
جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد 3، ص 245.