[ویکی فقه] در اینکه آیا امام حسین (علیه السلام) در آن سال، به احرام عمره تمتع محرم شده بود و چون در اثر خطرهای امنیتی، انجام حج مقدور نشد، حج را به عمره مفرده تبدیل کرد؟، یا آنکه عمره ای که به آن محرم شده بود، از ابتدا عمره مفرده بود و چون با نزدیک شدن ذی الحجه خطرها بیشتر می شد، امام اصلا برای حج تمتع محرم نشد و پس از انجام عمره مفرده، مکه را ترک کرد اختلاف است.
گزارش برخی از مورخان، و عبارات بعضی از محدثان، احتمال اول را تقویت می کند؛ یعنی امام، حج را به عمره مفرده تبدیل کرده است؛ همانند ظاهر گزارش طبری (... فطاف الحسین بالبیت وبین الصفا والمروة وقص من شعره وحل من عمرته ثم توجه نحو الکوفه) علامه مجلسی نیز پس از نقل توطئه بنی امیه برای بازداشت یا ترور امام حسین (علیه السّلام) در موسم حج آن سال، اضافه می کند. فلما علم الحسین (علیه السّلام) بذلک حل من احرام الحج و جعلها عمرة مفردة: «وقتی حسین (علیه السّلام) از این توطئه آنان آگاه شد، از احرام حج خارج شد و آن را عمره مفرده قرار داد». شیخ مفید می نویسد ولما اراد الحسین (علیه السّلام) التوجه الی العراق طاف بالبیت وسعی بین الصفا والمروة واحل من احرامه وجعلها عمرة لانه لم یتمکن من تمام الحج مخافة ان یقبض علیه... این معنا (تبدیل به عمره مفرده) در صورتی استفاده می شود که نسخه اصلی عبارت ارشاد، «اتمام الحج» باشد (چنان که در بعضی از نسخه های ارشاد چنین است). همچنین در نسخه موجود روضة الواعظین و اعلام الوری که در پی می آید، چنین است. در این صورت معنا چنین خواهد بود که امام، به حج تمتع محرم شده بود، و آن را به عمره تبدیل کرد. این تفاوت، بر اساس تفاوت معنای تمام و اتمام است.چنان که در آیه کمال دین، «اتممت علیکم نعمتی» آمده است. طبرسی تقریبا عین عبارت مفید را آورده است: لما اراد الخروج الی العراق طاف بالبیت وسعی بین الصفا والمروة واحل من احرامه وجعلها عمرة لانه لم یتمکن من اتمام الحج مخافة ان یقبض علیه بمکة. . فتال نیشابوری نیز چنین مینویسد: واحل من احرامه و جعلها عمره لانه لم یتمکن من اتمام الحج... اما در نسخه تحقیق شده چند سال پیش ارشاد، «تمام الحج» آمده است که افاده عمره مفرده می کند؛ یعنی چون امام احساس خطر کرد، عمره مفرده انجام داد و مکه را ترک کرد. از طریق ابومخنف و عبارات مرحوم شیخ مفید که اندکی پیش گذاشت، حاکی از همین معناست.
احرام عمره مفرده
اما شواهدی هست که نشان می دهد این گونه نبوده که امام حسین (علیه السّلام) محرم به احرام عمره تمتع شده و آن را به عمره مفرده تبدیل کرده باشد، یا محرم به احرام حج تمتع گردیده و آن را به عنوان مصدود، به عمره مفرده مبدل کرده باشد؛ بلکه حضرت با احرام عمره مفرده وارد مکه شده و با انجام اعمال عمره مفرده در ماه ذی الحجه بدون تبدیل نیت، از مکه خارج شده است.از جمله شواهد این امر، دو روایت صحیح است که از امام صادق (علیه السّلام) نقل شده، و در این دو روایت، عمل امام حسین (علیه السّلام) به عنوان سنت، مورد استناد قرار گرفته است.
← روایت اول
فقهای شیعه به این دو روایت استناد می کنند و طبق عمل امام حسین (علیه السّلام) (به منزله سنت) فتوا می دهند. برای نمونه:۱. آیت الله سید محسن طباطبایی حکیم، با اشاره به دو روایت مورد بحث، می فرماید: ... در مقابل اخبار یاد شده که اهل بیت روایت کرده اند، نمی توان به آنچه در بعضی از کتاب مقتل آمده که امام حسین عمره خود را عمره مفرده قرار داد، اعتماد کرد. مفاد کتب مقتل این است که عمره امام عمره تمتع بوده و آن را به افراد تبدیل کرد»؛ ۲. مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم خویی می فرماید: «شکی نیست که از دو روایت گذشته (روایت ابراهیم یمانی و معاویة بن عمار) استفاده می شود که خروج امام حسین (علیه السّلام) در روز ترویه، طبق قاعده بوده؛ نه به دلیل اضطرار ... کسی که نمی خواهد حج انجام دهد، برای او خروج از مکه، حتی در روز ترویه، جایز است». گفتنی است که از روایت اول استفاده می شود امام هنگام ورود به مکه (سوم شعبان)، محرم به احرام عمره مفرده بوده و همان زمان عمره را انجام داده است؛ اما از روایت دوم استفاده می شود که حضرت پیش از خروج از مکه (روزهای اول ذی الحجه) عمره مفرده انجام داده است و جمع این دو (یعنی انجام دو عمره در ظرف چهار ماه اقامت امام در مکه) ممکن است.
شواهد فقهی دو روایت
...
گزارش برخی از مورخان، و عبارات بعضی از محدثان، احتمال اول را تقویت می کند؛ یعنی امام، حج را به عمره مفرده تبدیل کرده است؛ همانند ظاهر گزارش طبری (... فطاف الحسین بالبیت وبین الصفا والمروة وقص من شعره وحل من عمرته ثم توجه نحو الکوفه) علامه مجلسی نیز پس از نقل توطئه بنی امیه برای بازداشت یا ترور امام حسین (علیه السّلام) در موسم حج آن سال، اضافه می کند. فلما علم الحسین (علیه السّلام) بذلک حل من احرام الحج و جعلها عمرة مفردة: «وقتی حسین (علیه السّلام) از این توطئه آنان آگاه شد، از احرام حج خارج شد و آن را عمره مفرده قرار داد». شیخ مفید می نویسد ولما اراد الحسین (علیه السّلام) التوجه الی العراق طاف بالبیت وسعی بین الصفا والمروة واحل من احرامه وجعلها عمرة لانه لم یتمکن من تمام الحج مخافة ان یقبض علیه... این معنا (تبدیل به عمره مفرده) در صورتی استفاده می شود که نسخه اصلی عبارت ارشاد، «اتمام الحج» باشد (چنان که در بعضی از نسخه های ارشاد چنین است). همچنین در نسخه موجود روضة الواعظین و اعلام الوری که در پی می آید، چنین است. در این صورت معنا چنین خواهد بود که امام، به حج تمتع محرم شده بود، و آن را به عمره تبدیل کرد. این تفاوت، بر اساس تفاوت معنای تمام و اتمام است.چنان که در آیه کمال دین، «اتممت علیکم نعمتی» آمده است. طبرسی تقریبا عین عبارت مفید را آورده است: لما اراد الخروج الی العراق طاف بالبیت وسعی بین الصفا والمروة واحل من احرامه وجعلها عمرة لانه لم یتمکن من اتمام الحج مخافة ان یقبض علیه بمکة. . فتال نیشابوری نیز چنین مینویسد: واحل من احرامه و جعلها عمره لانه لم یتمکن من اتمام الحج... اما در نسخه تحقیق شده چند سال پیش ارشاد، «تمام الحج» آمده است که افاده عمره مفرده می کند؛ یعنی چون امام احساس خطر کرد، عمره مفرده انجام داد و مکه را ترک کرد. از طریق ابومخنف و عبارات مرحوم شیخ مفید که اندکی پیش گذاشت، حاکی از همین معناست.
احرام عمره مفرده
اما شواهدی هست که نشان می دهد این گونه نبوده که امام حسین (علیه السّلام) محرم به احرام عمره تمتع شده و آن را به عمره مفرده تبدیل کرده باشد، یا محرم به احرام حج تمتع گردیده و آن را به عنوان مصدود، به عمره مفرده مبدل کرده باشد؛ بلکه حضرت با احرام عمره مفرده وارد مکه شده و با انجام اعمال عمره مفرده در ماه ذی الحجه بدون تبدیل نیت، از مکه خارج شده است.از جمله شواهد این امر، دو روایت صحیح است که از امام صادق (علیه السّلام) نقل شده، و در این دو روایت، عمل امام حسین (علیه السّلام) به عنوان سنت، مورد استناد قرار گرفته است.
← روایت اول
فقهای شیعه به این دو روایت استناد می کنند و طبق عمل امام حسین (علیه السّلام) (به منزله سنت) فتوا می دهند. برای نمونه:۱. آیت الله سید محسن طباطبایی حکیم، با اشاره به دو روایت مورد بحث، می فرماید: ... در مقابل اخبار یاد شده که اهل بیت روایت کرده اند، نمی توان به آنچه در بعضی از کتاب مقتل آمده که امام حسین عمره خود را عمره مفرده قرار داد، اعتماد کرد. مفاد کتب مقتل این است که عمره امام عمره تمتع بوده و آن را به افراد تبدیل کرد»؛ ۲. مرحوم آیت الله سید ابوالقاسم خویی می فرماید: «شکی نیست که از دو روایت گذشته (روایت ابراهیم یمانی و معاویة بن عمار) استفاده می شود که خروج امام حسین (علیه السّلام) در روز ترویه، طبق قاعده بوده؛ نه به دلیل اضطرار ... کسی که نمی خواهد حج انجام دهد، برای او خروج از مکه، حتی در روز ترویه، جایز است». گفتنی است که از روایت اول استفاده می شود امام هنگام ورود به مکه (سوم شعبان)، محرم به احرام عمره مفرده بوده و همان زمان عمره را انجام داده است؛ اما از روایت دوم استفاده می شود که حضرت پیش از خروج از مکه (روزهای اول ذی الحجه) عمره مفرده انجام داده است و جمع این دو (یعنی انجام دو عمره در ظرف چهار ماه اقامت امام در مکه) ممکن است.
شواهد فقهی دو روایت
...
wikifeqh: حج_ناتمام_امام_حسین
[ویکی شیعه] حج ناتمام امام حسین (ع). حج ناتمام، در تاریخ تشیع، به آخرین حج امام حسین(ع) پیش از واقعه کربلا اشاره دارد. در برخی نقل های تاریخی آمده است امام برای اینکه به دست ماموران یزید بن معاویه دستگیر نشود، حج خود را ناتمام گذاشت و نیّتش را از عُمره تمتع به عُمره مفرده برگرداند و در روز ترویه (۸ ذی الحجه) مکه را به سوی کوفه ترک گفت؛ اما بر اساس برخی شواهد تاریخی و روایات، امام از همان ابتدا، نیت عمره مفرده داشت و اصلا حجی انجام نداد تا آن را ناتمام بگذارد؛ چراکه قربانی نکرد و از میقات، احرام نبست و از پیش، برای رفتن آماده بوده است.
درباره خروج امام حسین(ع) از مکه دو دیدگاه وجود دارد، برخی آن را حج تمام نامیده چرا که معتقدند امام حسین(ع) حج خود را تبدیل به عمره مفرده نموده و از مکه خارج شد، اما بنابر دیدگاه دیگر، امام حسین(ع) از ابتدا نیت عمره مفرده کرده بود نه حج.
بنابر یک دیدگاه عالمان شیعه، امام حسین(ع) در آغاز قصد حج تمتع داشت ولی مجبور شد آن را ناتمام بگذارد. شیخ مفید (م ۴۱۳ق) در کتاب الارشاد می نویسد:
درباره خروج امام حسین(ع) از مکه دو دیدگاه وجود دارد، برخی آن را حج تمام نامیده چرا که معتقدند امام حسین(ع) حج خود را تبدیل به عمره مفرده نموده و از مکه خارج شد، اما بنابر دیدگاه دیگر، امام حسین(ع) از ابتدا نیت عمره مفرده کرده بود نه حج.
بنابر یک دیدگاه عالمان شیعه، امام حسین(ع) در آغاز قصد حج تمتع داشت ولی مجبور شد آن را ناتمام بگذارد. شیخ مفید (م ۴۱۳ق) در کتاب الارشاد می نویسد:
wikishia: حج_ناتمام_امام_حسین_(ع)