وی زبان آفتاب احرار گیهان را بگوی
دولتی کز حج اکبرأهل گیهان دیده اند.
خاقانی.
- امثال :دل بدست آور که حج اکبر است . ( امثال و حکم ص 819 ).
ابوالفتوح رازی در تفسیر آورده است : یوم الحج الاکبر روز حج بزرگتر. خلاف کردند در او؛ مجاهد و عطا و طاووس گفتند روز عرفه بود و این روایت عکرمه است از عبداﷲ عباس و ابوالصهباء روایت کرداز امیرالمؤمنین علی ( ع ) که او گفت روز عرفه است ، ونیز از عمر همین روایت کرده اند که روز عرفه است. سعیدبن المسیب و عبداﷲبن الزبیر هم این گفتند. و این مذهب ابوحنیفه است ، و روایت دیگر از رسول و امیرالمؤمنین ( ع ) و عبداﷲ عباس و سعید جبیر و عبداﷲبن ابی اوفی و ابراهیم و مجاهد و شعبی و سدی و ابن زید و باقر و صادق ( ع ) که گفتند روز عید است ، و آن را برای آن حج اکبر خواندند که مسلمانان و مشرکان آنروز جمع حاضر بودند و پس از آن مشرکان حج نکردند و یحیی بن الجزار گفت امیرالمؤمنین علی را دیدم روز عید بر شتر سفید نشسته بمصلی میرفت ، مردی بیآمد و لجام شترش بگرفت و گفت : روز حج اکبر کدام است ؟ گفت : اینروز که تو در اوئی دست بدار. عبداﷲبن ابی اوفی را پرسیدند از روز حج اکبر، گفت : سبحان اﷲ روز عید باشد که در او خون ریزند و موی سر باز کنند و حرام در او حلال شود. و دلیل روشن تر آن است که اتفاق است که امیرالمؤمنین سوره برائت بر مشرکان ، روز عید خواند و خدای تعالی گفت : «اذان ای اعلام من اﷲ و رسوله الی الناس یوم الحج الاکبر» ( قرآن 3/9 ) و این اعلام در روز عید بود. سفیان ثوری گفت : یوم الحج مراد به او ایام حج است نه یکروز چنانکه گویند یوم الجمل و یوم الصفین و یوم البعاث ، مراد حین و ایام و زمان باشد و نیز خلاف کردند که چرا این روز را حج اکبر خواندند، حسن بصری گفت : برای آنکه مسلمانان و مشرکان در این روز حج کردند، و عبداﷲ نوفل بن حارث گفت : روز حجة الوداع بود که مسلمانان و مشرکان حاضر بودند، و عیدی بود جهودان و ترسایان را به آن سبب ایشان حاضر بودند و پیش از آن و پس از آن جمعنبودند. خلاف کردند در حج اکبر و حج اصغر، مجاهد گفت : اکبر حج قارن است و حج اصغر حج مفرد. زهری و شعبی و عطا گفتند: حج اکبر حج است و حج اصغر عمره است. عمره را برای آن حج اصغر خواندند که عملش ناقص است از حج اکبر. ( تفسیر ابوالفتوح ص 556 ).