[ویکی فقه] حاشیة الکفایة (کتاب). حاشیة الکفایة، تالیف علامه طباطبایی سید محمدحسین طباطبایی (متوفای ۱۴۰۲ قمری) است.کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادله لفظی و ادله عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۶۷ قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در ۳ رجب سال ۱۳۶۸ قمری در قم پایان یافته است.ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه ۱۷۴ است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.قسمت دوم؛ شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد، اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لا ضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه ۱۷۴ است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.قسمت دوم؛ شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد، اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لا ضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
[ویکی اهل البیت] حاشیة الکفایه. علامه سید محمدحسین طباطبایی (متوفی 1402 قمری)
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّه لفظی و ادلّه عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
قسمت دوم شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لاضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّه لفظی و ادلّه عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
قسمت دوم شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لاضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
[ویکی اهل البیت] علامه سید محمدحسین طباطبایی (متوفی 1402 قمری)
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّه لفظی و ادلّه عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
قسمت دوم شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لاضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... أقول...) نامیده می شود.
البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّه لفظی و ادلّه عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
قسمت دوم شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لاضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... أقول...) نامیده می شود.
البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.
wikiahlb: حاشیة_الکفایه
[ویکی نور] حاشیة الکفایة، تالیف علامۀ طباطبایی سید محمد حسین طباطبایی (متوفای 1402 قمری) است.
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّۀ لفظی و ادلّۀ عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمد حسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحۀ 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمۀ واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّۀ لفظی و ادلّۀ عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادی الثانی سال 1367 قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمری در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمد حسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحۀ 174 است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.
در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمۀ واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.
wikinoor: حاشیة_الکفایة
[ویکی نور] حاشیه الکفایه (ایروانی). حاشیة الکفایة حاشیه خطی میرزا علی ایروانی نجفی(متوفی 1354ق) بر «کفایة الأصول» آخوند خراسانی (متوفی 1329ق) است. شارح از علماى بزرگ حوزه علمیه نجف اشرف و از شاگردان برجسته آخوند خراسانى بوده است.
این اثر 28 صفحهای با تعریف موضوع علم آغاز شده است. صاحب کفایه موضوع هر علم را آن چیزی میداند که در آن از عوارض ذاتی آن علم بحث میشود؛ یعنی در تمام یک علم، یک موضوع وجود دارد که آن علم حول آن موضوع صحبت میکند. ایروانی این تعریف را برای موضوع علم، معروف بین علمای معقول و منقول دانسته است. ارتباط بین موضوع علم و مسائل علم مطلب دیگری است که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است.
بخش دیگری از رساله، حاوی مباحث اصول در موضوع وضع الفاظ است. بررسی حقیقت وضع، معنی حرفی و استعمال الفاظ از دیگر مباحث مطرح شده در این حاشیه است. ایروانی علاوه بر شرح و توضیح دیدگاههاى اصولى صاحب کفایه همانگونه که در مقدمه اشاره کرده به طرح نظریات و آرای خود نیز پرداخته است.
شیوه نگارش حاشیه به نحو رایج بدین ترتیب است که محشی با ذکر کلمه «قوله» به بخشی از عبارت کفایه اشاره کرده و سپس به توضیح و تشریح آن پرداخته است. برخی عبارات کفایه با خطی که بالای آن کشیده شده از عبارات شارح متمایز شده است و البته برخی نیز با عبارات محشی ممزوج شده و تمایز متن از حاشیه نیاز بهدقت دارد.
این اثر 28 صفحهای با تعریف موضوع علم آغاز شده است. صاحب کفایه موضوع هر علم را آن چیزی میداند که در آن از عوارض ذاتی آن علم بحث میشود؛ یعنی در تمام یک علم، یک موضوع وجود دارد که آن علم حول آن موضوع صحبت میکند. ایروانی این تعریف را برای موضوع علم، معروف بین علمای معقول و منقول دانسته است. ارتباط بین موضوع علم و مسائل علم مطلب دیگری است که در این رساله مورد بررسی قرار گرفته است.
بخش دیگری از رساله، حاوی مباحث اصول در موضوع وضع الفاظ است. بررسی حقیقت وضع، معنی حرفی و استعمال الفاظ از دیگر مباحث مطرح شده در این حاشیه است. ایروانی علاوه بر شرح و توضیح دیدگاههاى اصولى صاحب کفایه همانگونه که در مقدمه اشاره کرده به طرح نظریات و آرای خود نیز پرداخته است.
شیوه نگارش حاشیه به نحو رایج بدین ترتیب است که محشی با ذکر کلمه «قوله» به بخشی از عبارت کفایه اشاره کرده و سپس به توضیح و تشریح آن پرداخته است. برخی عبارات کفایه با خطی که بالای آن کشیده شده از عبارات شارح متمایز شده است و البته برخی نیز با عبارات محشی ممزوج شده و تمایز متن از حاشیه نیاز بهدقت دارد.
wikinoor: حاشیة_الکفایة_(ایروانی)
[ویکی نور] حاشیه الکفایه (علامه طباطبایی). کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّۀ لفظى و ادلّۀ عقلى تشکیل شده است. قسمت اول در 23 جمادى الثانى سال 1367 قمرى به پایان رسیده و قسمت دوم در 3 رجب سال 1368 قمرى در قم پایان یافته است.
ناشر کتاب، بنیاد علمى، فکرى استاد علامه سید محمدحسین طباطبایى با همکارى نمایشگاه و نشر کتاب مى باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقى موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشى بر جلد اول کفایه و تا صفحۀ 174 است و قسمت دوم حواشى بر جلد دوم کفایه مى باشد.
در قسمت اول، حواشى بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانى حرفى، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهى، واجب تعبدى و توصلى، مقدمۀ واجب، واجب اصلى و تبعى، اجتماع امر و نهى، دلالت نهى بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح مى شود.
قسمت دوم؛ شامل حواشى بر مباحث احکام قطع، علم اجمالى، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطى، قاعدۀ لا ضرر، اصل استصحاب، قاعدۀ تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید مى باشد.
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحى است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... أقول...) نامیده مى شود.
ناشر کتاب، بنیاد علمى، فکرى استاد علامه سید محمدحسین طباطبایى با همکارى نمایشگاه و نشر کتاب مى باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقى موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشى بر جلد اول کفایه و تا صفحۀ 174 است و قسمت دوم حواشى بر جلد دوم کفایه مى باشد.
در قسمت اول، حواشى بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانى حرفى، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهى، واجب تعبدى و توصلى، مقدمۀ واجب، واجب اصلى و تبعى، اجتماع امر و نهى، دلالت نهى بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح مى شود.
قسمت دوم؛ شامل حواشى بر مباحث احکام قطع، علم اجمالى، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطى، قاعدۀ لا ضرر، اصل استصحاب، قاعدۀ تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید مى باشد.
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحى است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... أقول...) نامیده مى شود.
wikinoor: حاشیة_الکفایة_(علامه_طباطبایی)
[ویکی فقه] حاشیه الکفایه (کتاب). حاشیة الکفایة، تالیف علامه طباطبایی سید محمدحسین طباطبایی (متوفای ۱۴۰۲ قمری) است.کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادله لفظی و ادله عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۶۷ قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در ۳ رجب سال ۱۳۶۸ قمری در قم پایان یافته است.ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه ۱۷۴ است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.قسمت دوم؛ شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد، اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لا ضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
گزارش محتوا
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... اقول...) نامیده می شود.البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.از نکات مثبت کتاب، خلاصه مطرح کردن مباحث و مختصر بودن کتاب است. مؤلف از تفصیل مطالب خودداری نموده و خلاصه و نتیجه بحث را معمولا مطرح می نماید و از زیاده گویی پرهیز می کند. این روش از عبارت های کتاب نیز مشخص است؛ مثل «لکن لا جدوی فی الاطناب فیها بعد عدم استقامة اصل المبحث، و للزائد علی هذا المقدار محل آخر، قد قدمنا فی اول الکتاب ما یتعلق بالمقام فلا نطیل بالاعادة.»دو قسمت کتاب از نظر تعرض به نظریات بزرگان و علمای اصولی متفاوت می باشد. در جلد اول از نظریات شیخ اعظم انصاری و صاحب فصول مباحثی نقل می شود و مکررا به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متوفای ۱۳۶۱ هجری قمری متعرض می شود و با عبارت «شیخنا العلامة» یا «شیخنا الاستاذ» مطالبی را نقل می کند.همچنین از نظریات مرحوم نائینی در موارد کمی با تعبیر «بعض الاساطین من مشایخنا» مطالبی را بیان می کند.اما در جلد دوم از هیچ کدام از این بزرگان نظریه ای دیده نمی شود و فقط از نظریات آخوند خراسانی در کفایه و چند مورد نیز از فوائد الاصول مطالبی آمده است.از دیگر امتیازات کتاب احاطه مؤلف به نظریات آخوند در کفایة الاصول و فوائد الاصول است که در مواردی نیز به تناقض در نظریات مطرح شده اشاره دارد، مثل «هذا یناقض ما سیذکره فی اطلاق اللفظ، ینبغی ان یقید بما سیذکره فی اواخر الفصل، هذا لا یلائم ما ذکره کرارا فی تضاعیف الکلام فی اخبار الاستصحاب». و یا به مطالب و نظریات آخوند در فوائد الاصول اشاره دارد، مثل «و احال الکلام فیه الی ما بینه فی الفوائد و ملحض ما افاده فی قوائده».از ویژگی های دیگر کتاب اینکه مؤلف در جلد اول در بسیاری موارد به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متعرض شده، به طوری که به نظر می رسد قسمت عمده ای از کتاب نظریات ایشان باشد.نحوه طرح نظریات ایشان به چند گونه است:در مواردی صرفا به بیان نظریات استادش پرداخته است، مثل «و من هنا یظهر ما افاده شیخنا المحقق الاستاذ فی الحاشیة، ذکر شیخنا الاستاذ فی الحاشیة ما ملخصه...» حتی گاهی دقیقا مطالب استادش را نقل می کند مثل «کما بینه شیخنا الاستاذ اعلی الله مقامه فی الحاشیة بما لا مزید علیه...»ایشان در بعضی موارد به توجیه نظریات استادش می پردازد؛ مثل «الی هذا یمکن ان ینزل ما ذکره شیخنا الاستاد اعلی الله مقامه».در بعضی موارد نیز نظریات استادش را رد می کند؛ مثل «و ان کان صحیحا بوجه علی ما سیجی ء و لکن یرد علیه، هذا محصل ما افاده (و فیه) اولا...» مؤلف تمایز علوم را مربوط به اهداف آنان می داند، اگر چه ممکن است گاهی عقل وجود جامعی به عنوان موضوع علم را در بین مسائل آن علم قبول کند.در بحث وضع، وضع غالب الفاظ را وضع تعینی می داند و نام های شخصی افراد را استثناء دانسته و وضع آنها را تعینی می داند. در مورد مجاز این گونه می گوید: «و من هنا یظهر ان المجاز یدور مدار علاقة واحدة و هو الاتحاد الادعائی بین المعنی الحقیقی و المعنی المجازی».یکی از مباحث مفیدی که در کتاب مطرح شده بحث مشتق است که مؤلف به نقل سه نظریه محقق دوانی، محقق شریف و مشهور اصولی ها می پردازد، سپس نظریه استادش محقق اصفهانی را مطرح کرده و رد می کند. پس از آن با این مقدمه که «ان الحکیم بما هو حکیم لا شغل له بمفاهیم الالفاظ الموضوعة من حیث هی کذلک بل بحثه انما یتعلق بالحقائق النفس الامریة...» بحث را آغاز می کند و در نهایت نتیجه می گیرد که «فالعرض من هذه الحیثیة النفس الامریة من مراتب وجود الموضوع و اذ کان المتحیث بالحیثیتین واحدا فهناک امر واحد له اعتباران».از دیگر نکات اینکه مؤلف به تفاوت روش عقلاء و مباحث دقیق علمی توجه می دهد؛ مثل «لا یخفی ان الغرض المتعارف عند العقلا یخالف الغایة الحقیقیة التی یثبتها البرهان الحکمی عند کل حادث وجودی و یحکم باستحالة تخلفها عن ذی الغایة».مؤلف در عین تایید این مطلب که احکام چون در ظرف اعتبار واقع شده است، هم سنخ با احکام عقلا می باشد، در این که احکام بر اساس مصالح و مفاسد، قبیح یا حسن می شود، این طور می گوید: «انما الفرق بین القسمین ان مصالح التکالیف العقلائیة یرجع نفعها الی جاعلها بخلاف المصالح التی فی الاحکام الالهیة فمنافعها راجعة الی المکلفین».تفکیک بین مباحث علم اصول و مباحث دقیق فلسفی محض از مواردی است که مؤلف به آن تصریح دارد؛ مثل: «اما حدیث اصالة الوجود و الماهیة فلا یبتنی علیها امثال هذه المباحث الاعتباریة فان الاعتباری اعتباری علی کلا القولین لا یجری علیه آثاره جری آثار الحقائق علیها...»از مباحث دیگری که علامه به صورت مفصل در کتاب آورده اند، قاعده تجاوز، اصالة الصحة و تعادل و تراجیح است.
نسخه موجود در برنامه
ناشر: بنیاد علمی، فکری علامه طباطبایی.قطع: وزیری.تعداد جلد: یک جلد.تعداد صفحات متن: ۳۱۰ صفحه.تعداد صفحات فهرست: ۲ صفحه.توضیحات: این کتاب دو جزء است در یک مجلد.
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحه ۱۷۴ است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم، تعریف علم اصول، مبحث وضع، معانی حرفی، صحیح و اعم، مشتق، اوامر و نواهی، واجب تعبدی و توصلی، مقدمه واجب، واجب اصلی و تبعی، اجتماع امر و نهی، دلالت نهی بر فساد، بحث مفاهیم، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود.قسمت دوم؛ شامل حواشی بر مباحث احکام قطع، علم اجمالی، مبحث ظن، حجیت ظواهر، حجیت خبر واحد، اصالت برائت، اقل و اکثر ارتباطی، قاعده لا ضرر، اصل استصحاب، قاعده تجاوز و فراغ، اصالت صحت، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
گزارش محتوا
کتاب حاشیه بر کفایه از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول (قال... اقول...) نامیده می شود.البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.از نکات مثبت کتاب، خلاصه مطرح کردن مباحث و مختصر بودن کتاب است. مؤلف از تفصیل مطالب خودداری نموده و خلاصه و نتیجه بحث را معمولا مطرح می نماید و از زیاده گویی پرهیز می کند. این روش از عبارت های کتاب نیز مشخص است؛ مثل «لکن لا جدوی فی الاطناب فیها بعد عدم استقامة اصل المبحث، و للزائد علی هذا المقدار محل آخر، قد قدمنا فی اول الکتاب ما یتعلق بالمقام فلا نطیل بالاعادة.»دو قسمت کتاب از نظر تعرض به نظریات بزرگان و علمای اصولی متفاوت می باشد. در جلد اول از نظریات شیخ اعظم انصاری و صاحب فصول مباحثی نقل می شود و مکررا به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متوفای ۱۳۶۱ هجری قمری متعرض می شود و با عبارت «شیخنا العلامة» یا «شیخنا الاستاذ» مطالبی را نقل می کند.همچنین از نظریات مرحوم نائینی در موارد کمی با تعبیر «بعض الاساطین من مشایخنا» مطالبی را بیان می کند.اما در جلد دوم از هیچ کدام از این بزرگان نظریه ای دیده نمی شود و فقط از نظریات آخوند خراسانی در کفایه و چند مورد نیز از فوائد الاصول مطالبی آمده است.از دیگر امتیازات کتاب احاطه مؤلف به نظریات آخوند در کفایة الاصول و فوائد الاصول است که در مواردی نیز به تناقض در نظریات مطرح شده اشاره دارد، مثل «هذا یناقض ما سیذکره فی اطلاق اللفظ، ینبغی ان یقید بما سیذکره فی اواخر الفصل، هذا لا یلائم ما ذکره کرارا فی تضاعیف الکلام فی اخبار الاستصحاب». و یا به مطالب و نظریات آخوند در فوائد الاصول اشاره دارد، مثل «و احال الکلام فیه الی ما بینه فی الفوائد و ملحض ما افاده فی قوائده».از ویژگی های دیگر کتاب اینکه مؤلف در جلد اول در بسیاری موارد به نظریات استادش شیخ محمدحسین اصفهانی متعرض شده، به طوری که به نظر می رسد قسمت عمده ای از کتاب نظریات ایشان باشد.نحوه طرح نظریات ایشان به چند گونه است:در مواردی صرفا به بیان نظریات استادش پرداخته است، مثل «و من هنا یظهر ما افاده شیخنا المحقق الاستاذ فی الحاشیة، ذکر شیخنا الاستاذ فی الحاشیة ما ملخصه...» حتی گاهی دقیقا مطالب استادش را نقل می کند مثل «کما بینه شیخنا الاستاذ اعلی الله مقامه فی الحاشیة بما لا مزید علیه...»ایشان در بعضی موارد به توجیه نظریات استادش می پردازد؛ مثل «الی هذا یمکن ان ینزل ما ذکره شیخنا الاستاد اعلی الله مقامه».در بعضی موارد نیز نظریات استادش را رد می کند؛ مثل «و ان کان صحیحا بوجه علی ما سیجی ء و لکن یرد علیه، هذا محصل ما افاده (و فیه) اولا...» مؤلف تمایز علوم را مربوط به اهداف آنان می داند، اگر چه ممکن است گاهی عقل وجود جامعی به عنوان موضوع علم را در بین مسائل آن علم قبول کند.در بحث وضع، وضع غالب الفاظ را وضع تعینی می داند و نام های شخصی افراد را استثناء دانسته و وضع آنها را تعینی می داند. در مورد مجاز این گونه می گوید: «و من هنا یظهر ان المجاز یدور مدار علاقة واحدة و هو الاتحاد الادعائی بین المعنی الحقیقی و المعنی المجازی».یکی از مباحث مفیدی که در کتاب مطرح شده بحث مشتق است که مؤلف به نقل سه نظریه محقق دوانی، محقق شریف و مشهور اصولی ها می پردازد، سپس نظریه استادش محقق اصفهانی را مطرح کرده و رد می کند. پس از آن با این مقدمه که «ان الحکیم بما هو حکیم لا شغل له بمفاهیم الالفاظ الموضوعة من حیث هی کذلک بل بحثه انما یتعلق بالحقائق النفس الامریة...» بحث را آغاز می کند و در نهایت نتیجه می گیرد که «فالعرض من هذه الحیثیة النفس الامریة من مراتب وجود الموضوع و اذ کان المتحیث بالحیثیتین واحدا فهناک امر واحد له اعتباران».از دیگر نکات اینکه مؤلف به تفاوت روش عقلاء و مباحث دقیق علمی توجه می دهد؛ مثل «لا یخفی ان الغرض المتعارف عند العقلا یخالف الغایة الحقیقیة التی یثبتها البرهان الحکمی عند کل حادث وجودی و یحکم باستحالة تخلفها عن ذی الغایة».مؤلف در عین تایید این مطلب که احکام چون در ظرف اعتبار واقع شده است، هم سنخ با احکام عقلا می باشد، در این که احکام بر اساس مصالح و مفاسد، قبیح یا حسن می شود، این طور می گوید: «انما الفرق بین القسمین ان مصالح التکالیف العقلائیة یرجع نفعها الی جاعلها بخلاف المصالح التی فی الاحکام الالهیة فمنافعها راجعة الی المکلفین».تفکیک بین مباحث علم اصول و مباحث دقیق فلسفی محض از مواردی است که مؤلف به آن تصریح دارد؛ مثل: «اما حدیث اصالة الوجود و الماهیة فلا یبتنی علیها امثال هذه المباحث الاعتباریة فان الاعتباری اعتباری علی کلا القولین لا یجری علیه آثاره جری آثار الحقائق علیها...»از مباحث دیگری که علامه به صورت مفصل در کتاب آورده اند، قاعده تجاوز، اصالة الصحة و تعادل و تراجیح است.
نسخه موجود در برنامه
ناشر: بنیاد علمی، فکری علامه طباطبایی.قطع: وزیری.تعداد جلد: یک جلد.تعداد صفحات متن: ۳۱۰ صفحه.تعداد صفحات فهرست: ۲ صفحه.توضیحات: این کتاب دو جزء است در یک مجلد.
wikifeqh: حاشیة_الکفایة_(کتاب)