جنگ نزد عرب دوره جاهلی

[ویکی فقه] منابع تاریخ عرب ، به ویژه ادبیات ایام العرب ، نشان می دهند که جنگ نه تنها بخش عمده ای از زندگی عرب جاهلی بود، که از ارکان و مقومات زندگی در جزیرة العرب به شمار می رفت .
انگیزه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی ، مانند یافتن چراگاه و محل زندگی ، تنگی معیشت و امید به یافتن غذا و غنیمت ، انتقام و خونخواهی و مهم تر از همه عصبیتهای قومی و قبیله ای ، آتش جنگ را میان اقوام عرب ، به ویژه بادیه نشینان ، برمی افروخت . در میان شهرنشینان ، مانند ساکنان مکه و یثرب و طائف ، علاوه بر این انگیزه ها، دلایل دیگری ، مانند دفاع از قافله های تجاری در برابر غارتگران بادیه نشین ، نیز در بسیاری موارد اسباب جنگ را فراهم می آورد. صرف نظر از اسباب و انگیزه ها، آنچه در تاریخ جنگ مردم عرب اهمیت دارد، بررسی روشهای جنگ (فن جنگ ) نزد آنان پیش از اسلام و پیگیری تحولات آن تا دوره اسلامی است . در واقع ، باید دید که آیا فن جنگ در صدر اسلام و پس از آن ، استمرار سنّت جنگ در میان عرب قبل از اسلام بوده یا مسیری مستقل را پیموده و در صورت تأثیرپذیری ، میزان این تأثیرات چقدر و چگونه بوده است .
فن جنگ
فن جنگ در میان اعراب ساکن در مرزها، در مقایسه با اعراب مرکز جزیره العرب ، یکسان نبود. اعراب ساکن در مرزها، به ویژه در دو منطقه غَسّان و حیره ، در مرزهای دو دولت مهم روم شرقی و ایران با تأثیرپذیری از شیوه های جنگاوری بیزانسی و ایرانی ، روشهایی کاملاً متفاوت با مناطق مرکزی جزیره العرب داشتند. برای نمونه ، نعمان بن مُنذِر ، فرمانروای لَخْمِی حیره ، بر اساس سازمان رزم ایرانیان ، از نیروهای عرب و ایرانی دو گردان (کتیبه ) به نامهای « الشَهْباء » و « الدَّوْسَر » تشکیل داده بود
ارتش دائم
حکومتهای حیره ، غسان و یمن تنها حکومتهای عربی بودند که ارتش دائم داشتند، اما در عربستان مرکزی و در میان قبایل ، تشکیلات منظم نظامی وجود نداشت و تنها در مواقع ضروری ، افراد به جنگ فراخوانده می شدند. اعراب ساکن در مرکز جزیره العرب ، به جز در جنگهای بزرگی چون ذوقار که بنا بر روایاتی ، سازماندهی لشکر اعراب در آن ها بر اساس نظام خمیس بود، سازماندهی و آرایش رزمی ویژه ای نداشتند و عمدتاً به شیوه حمله و گریز (کرّ و فرّ) می جنگیدند. با این حال ، ممکن است اعراب جنوبی ، به واسطه روابط گسترده با ایرانیان ، با نظام خمیس آشنا بوده باشند، ضمن آنکه در زبان اعراب جنوبی ، واژه خمیس اصولاً بر جیش اطلاق می شده است . همچنین به گفته ثعالبی ، برخی از اعراب به لشکر چهار تا دوازده هزار نفری ، خمیس می گفتند.
نحوه جنگ کر و فر
...