جنوبی. [ ج َ ] ( ص نسبی ) منسوب به جنوب. || روز گرم و تابناک. ( ناظم الاطباء ) : فصل جنوبی ، هرگاه زمستان جنوبی باشد یعنی گرم و بارنده و از پس او بهار شمالی باشد یعنی سرد و خشک بیشتر زنان آبستن را بچه بیفتد. ( ذخیره خوارزمشاهی ). - جنوبی طالع : جنوبی طالعان را بیضه در آب شمالی پیکران را دیده در خواب.
نظامی.
- جنوبی گرای ؛ که بجنوب گراید : گروهی چو دریا جنوبی گرای که بوده ست هابیلشان رهنمای.
نظامی.
فرهنگ فارسی
( صفت ) منسوب به جنوب .
دانشنامه عمومی
جنوبی (آذربایجان). جنوبی ( به لاتین: Cənubi ) یکی از روستاهای جمهوری آذربایجان است که از توابع شهرباکو است.
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف
مترادف ها
southerner(اسم)
جنوبی، اهل جنوب
austral(صفت)
جنوبی، تحت تاثیر باد جنوبی
southern(صفت)
جنوبی، اهل جنوب، جنوبا، بطرف جنوب
south(صفت)
جنوبی
فارسی به عربی
جنوب , جنوبی
پیشنهاد کاربران
" سویه نشانها درایرانِ باستان" : پیش از هر چیز باید گفت که در واژگانِ زیر، " تَرَ:tara" ( اوستایی ) و" تَر:tar" ( پارسیِ میانه ) همان " تری" است که ما در واژگانی همچون " این سوتر، آن سوتر، این وَرتر، آن وَرتَر " در زبانِ پارسیِ نو بکار می بریم. از اینرو در واژگانِ زیر " تَرَ، تَر" بخشِ جدایی پذیرِ واژه می باشد. ... [مشاهده متن کامل]
سویه نشانها در زبانِ پارسیِ میانه: در زبانِ پارسیِ میانه واژگانِ زیر را داشته ایم: اوشَستَر: ušastar = شرقی = oestlich ( آلمانی ) دوشَستَر: dōšastar = غربی = westlich ( آلمانی ) رَپیثوینتَر : rapiϑwintar = جنوبی = suedlich ( آلمانی ) اَپاختر:awāxtar/ اَواختر :apāxtar = شمالی = noerdlich ( آلمانی ) اکنون به بررسیِ آنها در زبانِ اوستایی می پردازیم : ( پیش از هر چیز من " Morgen" یا " صبح" را برابر با " بامداد" گرفته ام و چنانکه میدانید " بام" به چمِ " روشنایی، روشنی" است. ) 1 - بررسی و واکاویِ واژه یِ " اوشَستَر" : در اوستاییِ کهن و جوان واژگانِ " اوش: uš " و " اوشَه : ušah " به چمهایِ زیر آمده است : 1. 1 - سپیده دم، سرخیِ بامدادان ( Morgenroete ) ، بامداد ( Morgen ) ، زمانی که آفتاب دارد برمی آید. نمونه : در یَشتِ اوستا : Yt. 5. 62 / Yt. 15. 55/ Yt. 8. 35 و . . . . 1. 2 - نامِ پنجمین و آخرین بخش از بخشهایِ روزانه * ( در کیشِ موبدی و در نزد موبدان ) نمونه : در وَندیداد : V. 13. 1 * ) : گستره ی آن از نیمه شب ( Mitternacht ) تا زمانِ برآمدنِ آفتاب ( Sonnenaufgang ) بوده و خود به " اوشَه - : - ušah " ، " سورَ - : - sūra" و " رَئوچَنگهم فرَگَتََی : raočaŋham fragatay " فروشکافته می شود که در آن " سورَ " زودبامداد، زودبام:Morgenfrueh " است و " رَئوچَنگهم فرَگَتََی" نیز همان " فرآمدنِ روز و روشنایی" است. ( واژه یِ " سورَ:sūra " یا " سوَر :svar " در زبانهای اوستایی - سانسکریت را با واژه یِ " سحر " در زبانهایِ سامی بسنجید. ) نکته: چنانکه آشکار است، میانِ واژه ی " اوشَس:ušas " در " اوشَستَر: ušastar " و واژه ی " اوشَه: ušah " دگرگونیِ آواییِ " س/ ه " رُخ داده است. نکته : همین گزینه یِ 1. 2 آشکار می سازد که واژه یِ " عشاء " در زبانِ عربی برآمده از واژه یِ " اوشَه: ušah " اوستایی است. 1. 3 - همراهیِ آن با واژه یِ " سورَ - : - sūra" : نامِ سومین بخش از شب **. نمونه : در وَندیداد : V. 18. 15 و در فرهنگ اویم ایوک : F. 27b . ** ) از نیمه شب ( Mitternacht ) تا نخستین گامِ آغازِ بامدادان که همان " شبگیر" است و به آلمانی " Tagesgrauen " گویند. " اوش: uš " ( اوستایی ) به ریختِ " اوش: uš " و به ریختِ " ōš " نیز در پازند آمده است. در زبانِ اوستاییِ جوان واژه یِ " اوشَستَرَ : ušas'tara" به چمِ " نزدِ بامدادان : gegen Morgen gelegen " و " شرقی: oestlich " آمده است ( بنگرید به وندیدادِ اوستا: V. 19. 5 ) . " اوشَستَرَ" به ریختِ " اوشَستَر: ušastar " در زبانِ پارسیِ میانه و به ریختِ " هوشَستَر: hōšastar " در پازند آمده است. " اوشَهینا : ušahina " در زبانِ اوستاییِ جوان، " خداوندگارِ پنجمین و آخرین بخش از بخشهایِ روزانه " بوده است. درباره یِ این واژه در زبانِ پارسیِ میانه چنین آمده است: " هَچ نیم شپ تاک ستارَک اَپَدتاک بَود" که همان " از نیمه شب تا هنگامیکه ستاره ناپدید شود " در پارسیِ نو است. 2 - بررسی و واکاویِ واژه یِ " دوشَستَر": چنانکه می دانید " دوش :dōš " در زبانِ پارسیِ نو برابر با " شبِ گذشته، دیشب، شب" است. اکنون به بررسیِ آن در اوستا می پردازیم : در زبانِ اوستاییِ جوان دو واژه یِ " دَئوشَتَرَ :daoša'tara " و " دَئوشَستَرَ : daošas'tara " به چمِ " نزدِ ایوار، نزدِ عصر : gegen Abend gelegen " و " غربی: westlich " آمده است. نکته: این واژگان برآمده از " دَئوشا :daošā " به چمِ " ایوار/عصر ( Abend ) ، غرب ( Westen ) " هستند. در زبانِ سانسکریت نیز واژه یِ " dōṣā " به چم " تاریکی ( Dunkel ) ، ایوار ( Abend ) " آمده است. واژه یِ" دَئوشَستَرَ : daošas'tara " به ریختِ " دوشَستَر: dōšastar "در زبانِ پارسیِ میانه آمده است. 3 - بررسی و واکاویِ واژه ی " رَپیثوینتر" : در زبانِ اوستاییِ کهن " arēm. piϑwā " به چمِ " نیمروز/ظهر ( Mittag ) ، زمانِ نیمه روز ( Mittagszeit ) " آمده است. برای نمونه در یَسنا ( Y. 44. 5 ) آمده است :چه کسی بامداد، "نیمروز" و شب را آفرید؟ بارتولومه در زیرِ این واژه آورده : زمانِ سزنده یِ وعده ی خوراک ( در یَسنا : Y. 9. 11 ) ( بسنجید با واژه یِ " پیتَو - : - pitav " ) . در زبانِ اوستاییِ جوان " رَ - پیثوا : ra - piϑwā " به چمِ " نیمروز ( Mittag ) " آمده است. برای نمونه در نیرنگستان ( N. 49 ) آمده است : " از نیمروز تا میانه هایِ پس نیمروز ( = تا میانه های بعد از ظهر ) " برابر با آن در زبانِ پهلوی، بنابر N. 49 ، " رَپیثوین: rapiϑwin " آمده است. در زبانِ اوستاییِ جوان " رَپیثویتَرَ : rapiϑwi'tara " به چمِ " جنوبی : suedlich " آمده است که برابرِ آن در زبانِ پارسیِ میانه " رَپیثوینتَر: rapiϑwintar " آمده است. همچنین در زبانِ اوستاییِ جوان " رَپیثوینَ : rapiϑwina به چمِ " نیمروزگاه : mittaegig " ( در بندهشن Bd. 25. 9 : " نیمروچ گاس : nēmrōč gās ) آمده است و " از نیمروز تا میانه هایِ پس نیمروز" کشانیده شده است. 4 - بررسی و واکاویِ واژه یِ " اَپاختر": در زبانِ اوستاییِ جوان واژگانِ " اَپاختَرَ : apāx'tara " و " اَپاخدرَ: apāxəδra " به معناهای " به /به سویِ پُشت: rueckwaerts ، hinten gelegen " و " شمالی* : noerdlich " آمده است. ( برای نمونه در وَندیداد : V. 19. 1 و در هادُخت نسک : H. 2. 25 ) * ) گویشورانِ اوستایی سویه یابی ها را با نگاه به " جنوب : Sueden " پایه نهادند. چنین است که در اوستایی، واژه یِ " جنوبی:suedlich" با واژگانِ " فرَتَرَ:fra'tara " یا " pourva" نشان داده می شُد و چنانکه می دانید واژگانِ " فَرَ :fra " و " pourva" به " پیش، جلو" نِشانِش دارند. در برابرِ آن، واژه یِ " شُمالی:noerdlich " با واژگانِ نامبرده یا واژه یِ " پَسچَیثیَ: pasčaiϑya " نشان داده می شُد و چنانکه می دانید این واژه ی آخر به " پَس، پُشت" نِشانِش دارد. ما در زبانِ پارسیِ میانه واژه یِ " اپاختر" و در زبانِ پارسیِ نو واژگانِ " اَپاختر، باختر " را داریم. کریستین بارتولومه ریشه یابیِ برآمده از " اَپَ:apa" و " اَختَرَ:axtara ( به پارسیِ نو:اَختر ) " را نادرست می داند و آن را از " اَپانک - : - apank " به چمِ " اَختر:Planet" و برآمده از " اوپَ:upa" و " اَختَر" ( آنچه در صورت فلکی است ) می داند. همچنین در زبانِ اوستایی جوان" اَپاخدرَ. نَئیمَ: apāxəδra. naēma " به چمِ " شمالگان : Nordseite " و " شمال: Norden" آمده است؛ چنانکه می دانید واژه یِ " نَئیمَ: naēma " در زبانِ اوستایی به معنایِ "1 - نیم، نیمه 2 - سوی، سویه، سویگان" آمده است. نکته : در زبانِ اوستایی واژگانِ دیگری برای سویه یابی ها باشندگی داشته اند. از آن نمونه، می توان به واژه ی " فراپَیَ : frāpaya " به چمِ " غربی : westlich " نام برد که " پَیَ " در آن به " فرونشستنِ خورشید " نشانش دارد و از اینرو با واژه یِ " پَد " در خودِ زبانِ اوستایی همبسته است و همریشه است. . . . . . . . . . . . . . . . . . سویه نشانها در اوستا برپایه ی " وزشِ باد " : برای نمونه در سی روچَگ ( S. 2. 22 ) آمده است: vātəm aδarəm. . uparəm. . fratarəm. . pasčaiϑīm که به چمِ " بادِ غربی. . شرقی. . جنوبی . . شمالی " است؛ ما در اوستا داریم: 1 - " اَدَرَ :aδara " به معنایِ " غربی " بوده است. واژه ی " اَدَرَ :aδara " در اوستا به چمِ " زیر، زیرین، به پایین، از پایین، از زمینهایِ پایین دست آمده، از زمین هایِ پَست آمده = غربی " بوده است. " اَدَرَ " در سویه یابی ها به چمِ " غربی " آمده است. 2 - " اوپَرَ : upara " به معنایِ " شرقی " بوده است. واژه ی " اوپَرَ : upara " در اوستا به چمِ " بَر، بالا، به بالا، از بالا، از بالادست آمده، از کوههای بلند آمده = شرقی " بوده است. " اوپَرَ " در سویه یابی ها به چمِ " شرقی " آمده است. 3 - " فرَتَرَ :fra'tara " به معنایِ " پیش، جلو، به پیش، از پیش/جلو آمده = جنوبی " بوده است. این را به آسانی می توان از پیشوندِ " فرَ:fra " بازشناخت. " فرَتَرَ" در سویه یابی ها، به چمِ " جنوبی " آمده است. 4 - " پَسچَیثیَ : pasčaiϑya " به معنایِ " پس، پُشت، به پس، به پشت، از پشت آمده = شمالی" بوده است. این را به آسانی می توان از واژه ی " پَس: pas/ پَسچَ :pasča " نیز بازشناخت. " پَسچَیثیَ " در سویه یابی ها، به چمِ " شمالی " بوده است. . . . . . . پَسگشتها : 1 - فرهنگنامه زبانِ ایرانیِ کهن ( کریستین بارتولومه ) 2 - رویبرگ 286 از بخش سوم - پارسی میانه ( کارل زالمان )
جنوبی فیلمی به کارگردانی و نویسندگی محمدرضا فاضلی محصول سال ۱۳۵۲ است. اکرم ( شهناز تهرانی ) ، که به اتهام کشتن قاسم در زندان بوده است، پس از مرخص شدن از زندان، همراه اقدس ( فرنگیس فروهر ) در کافه ای به کار مشغول می شود. مهدی ( احمد معینی ) و دوستانش که قصد سوءاستفاده از اکرم را دارند هرشب کافه را به هم می ریزند. تا اینکه یک شب جاسم سیاه ( محمدرضا فاضلی ) ، موسوم به جنوبی، به حمایت از اکرم برمی خیزد و با افراد مهدی درمی افتد. اکرم برای جنوبی، که برادر قاسم است، فاش می کند که او بی گناه است و قاسم را نکشته است، جنوبی در می یابد که برادرش به دست مهدی کشته شده است. جنوبی و مهدی با هم در گورستان رو به رو می شوند. مهدی به دست جنوبی مضروب می شود و با رسیدن پلیس معرکه پایان می یابد. ... [مشاهده متن کامل]
واژگان ( شمال، جنوب، شرق، غرب ) تماما دارای ریشه پارسی هستند. همچنین در گذشته در پارسی از واژگان ( اپاختر، نیمروز ( رپیت وین ) ، خاور، باختر ) بهره میبردند واژه اَربی ( =عربی ) شمال دارای ریشه پارسی است. ... [مشاهده متن کامل]
۱ - شمال: از واژه پارسی ( شم، چم، زم، دم ) به معنی سردی و سرما گرفته شده است مانند: شمیران، چمران، زمزم، زمستان، دمیدن و. . . که دارای یک معنای سرد و سرما هستند ۱ - اپاختر: در پارسی در گذشته ( اپاختر ) میگفتند که واژه اپاختر از دو بخش اپ ( بالا ) و اختر ( ستاره ) ساخته شده است و به معنی ستاره شمالی میباشد. ۲ - جنوب: واژه اَربی جنوب هم از واژه پارسی پهلوی ( دَنب ) به معنی جنب، کنار، ته و پایین گرفته شده است. ۲ - رپیت وین ( نیمروز ) : در زبان پارسی پهلوی دو واژه ( رپیت وین ) و ( نیمروز ) برای سوی پایین به کار میروند که هر دو به معنی میانه روز هستند. ۳ - شرق: واژه اَربی شرق همریشه با واژه پارسی ( چراغ ) و واژه سانسکریت ( سوراج ) است به معنی روشنایی. نکته: ( سدا های /چ/ و /ش/ همواجگاه هستند و میتوانند جابجا شوند ) نکته: زبان اَربی نویسه و سدای ( چ ) ندارد و آنرا با ( ش ) جابجا میکند. ۳ - اوش استر ( خورآسان ) ، خاور: اوش به معنی بیرون آمدن ( تلو ) و بیرون رفتن ( مرگ ) است. تلو=طلوع اوش استر یعنی جای بیرون آمدن نور. واژه خورآسان از دو بخش خور و آسان ( بالا آمدن ) ساخته شده است. به مکان تلوِ خورشید ( خاور، شرق ) خورخاست، خورخیز هم میگویند. ۴ - خوربران ( باختر ) : خوربران به معنای جایی است که خورشید به آنجا بُرده و ناپدید میشود. ۴ - واژه اَربی غرب هم از واژه پارسی ( گور ) به معنی فرو رفتن گرفته شده است. در پارسی به غرب ( باختر ) نیز میگویند مانند سروده فردوسی که میگوید: - چو خورشید در باختر گشت زرد/ شب تیره گفتش که از راه گرد پَسگشت ( =مرجع ) : برگه31 از نبیگِ ( ریشه شناسی واژگان شیرین ایرانی ) نوشته مجید قدیمی ( نوبت چاپ:یکم1401 ) .