جنبش امل

[ویکی شیعه] جنبش أمَل، قدیمی ترین تشکل سیاسی شیعی در لبنان، ادامه حرکت مردمی لبنان که در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط امام موسی صدر و برای دفاع از شیعیان لبنان و مقابله نظامی با رژیم صهیونیستی شکل گرفت. رهبری این جنبش، از ابتدای تشکیل بر عهده امام موسی صدر و بعد از وی، شهید مصطفی چمران و از سال ۱۹۷۹ نبیه بری بود. پس از شهادت شهید چمران و در جریان عملیات الجلیل و حمله به بیروت، جنبش امل همراه با دیگر گروه های لبنانی به مذاکرات با اسرائیل در قالب هیات نجات ملی پیوست.
در پی این تغییر رویکرد، گروه های زیادی از نیروهای مومن از این جنبش جدا شدند و چندی بعد، حزب الله لبنان در پی آن شکل گرفت. از سال ۱۹۹۰، این جنبش به جریان سیاسی حاکم لبنان پیوست و جایگاه سیاسی خود را مستحکم ساخت. ریاست مجلس و تصاحب تعدادی از کرسی های مجلس لبنان، دستاورد تغییر نگرش این جنبش در دوره بعد از سید موسی صدر بود.
با وجود این تغییر نگرش، در جریان جنگ ۳۳ روزه اسرائیل علیه لبنان، این نهضت در کنار حزب الله به مقابله با یورش اسرائیل برخاست و همکاری نزدیکی در میدان نبرد و بخش لجستیک داشت.

جنبش اَمَل
نام تشکیلات نظامی ـ سیاسی شیعیان در لبنان، پایه گذاری شده در ۱۹۷۵ توسط امام موسی صدر. وی در اوایل ۱۹۷۵ ضمن خطابه ای پرشور که به مناسبت سالگرد عاشورای حسینی ایراد کرد، مردم لبنان را به تشکیل یک سازمان مقاومت نظامی در برابر یورش ها و تهاجمات رژیم صهیونیستی اسرائیل و آزادسازی مناطق اشغالی لبنان، به ویژه در جنوب این کشور، فراخواند. هفت ماه بعد، در کنفرانسی مطبوعاتی، صریحاً ظهور و سازماندهی سازمانی مسلح را به نام افواج مقاومت لبنانی که نام اختصاری آن امل بود، اعلام کرد. جنبش امل از بدو شکل گیری به سبب مبارزه با ارتش اسرائیل و مزدوران لبنانیِ آن، محبوبیت بسیاری در میان شیعیان و دیگر شهروندان لبنانی یافت. این سازمان در کنار سازمان آزادی بخش فلسطین (الفتح) دومین نهاد بزرگ نظامی بود که علیه اسرائیل می جنگید. پس از ربوده و ناپدیدشدن امام موسی صدر در تابستان ۱۹۷۸ در کشور لیبی، جنبش امل فعالیت های خود را ادامه داد. ابتدا نبیه بری، از سیاستمداران شیعه لبنان، رهبری آن را به عهده گرفت، ولی پس از مدتی گروهی به رهبری سید عباس موسوی از آن منشعب شد. امل در دهۀ ۱۹۸۰ از گرایش های اسلامی و رادیکالی خود کاست و به سمت ملّی گرایی لبنانی رفت. حتی با حمایت سوریه، منازعاتی با فلسطینیان داشت. انشعابیون که نام حزب الله را بر خود نهادند با این حملات مخالف بودند. سرانجام دامنۀ اختلافات بدان جا رسید که در مارس ۱۹۸۸/اسفند ۱۳۶۶ش دو گروه به جنگ با یکدیگر پرداختند و نزدیک به دو سال این منازعه ادامه یافت. این جنگ سرانجام با میانجیگری ایران به پایان رسید. دورۀ تحولات جدید امل با رهبری نبیه بری بوده و هدف آن ضرورت تجدید چارچوب های سیاسی برای سامان دادن به فعالیت مردم اعلام شده است. امل در حوزۀ فرهنگی نیز بسیار فعال بود و در مبارزات انتخاباتی ۱۹۹۶ کرسی های فراوانی از حوزه های جنوب لبنان و بیروت را به دست آورد و نبیه بری نیز ریاست پارلمان لبنان را برعهده گرفت. مؤسسات، مجلّات، رادیو و تلویزیون و آموزشگاه های زیادی در لبنان، ازجمله مجله های امل و العواصف و تلویزیون ان. بی. ان و رادیوی وابسته به آن، در اختیار جنبش امل است.