جلال خالقی مطلق

خالقی مطلق، بیشتر از پنجاه سال از عمر خود را صرف مطالعه و پژوهش در زمینه شاهنامه کرده است. از او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین شخصیت های تاریخِ زبان و ادب پارسی یاد می شود، زیرا توانسته است علمِ تصحیحِ متون را چند گام به جلو ببرد. تحقیقات او در زمینه های مختلف ایران شناسی، به ویژه در شاهنامه شناسی، همواره محل مراجعه اهل فن بوده است. وی سابقه برگزاری ده ها سخنرانی در دانشگاه های معتبر دنیا مانند پرینستون، شیکاگو، سوربن، وین، فرایبورگ، لیدن و برکلی کالیفرنیا را دارد. او همچنین عضو هیئت گزینش کتاب و جایزهٔ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار است.
جلال خالقی مطلق در ۲۰ شهریور ۱۳۱۶ ( برابر با ۱۱ سپتامبر ۱۹۳۷ ) در تهران متولد شد. به گفتهٔ خودش، خانوادهٔ او از خانواده های اصیل تهرانی بودند و در قید و بند سنت و تعصبات سنتی نبودند. از این رو جلال در خانواده ای با آزادی نسبی زندگی می کرد.
جلال تحصیلات دبستان و دبیرستان را در تهران به پایان برد. دوره دبستان را در مدرسه نوشیروان ( واقع در خیابان مولوی ) و دوره دبیرستان را در مدرسه مَروی ( واقع در خیابان ناصرخسرو ) گذراند. علاقهٔ او به شعر و ادبیات، از دوره تحصیل در دبستان نمایان بود. معلم او، جلال را به بقیه کلاس ها می برد تا انشاهایی که نوشته را برای سایر دانش آموزان هم بخواند. بعد از آن در مقطع دبیرستان، جلال رئیس و عضو انجمن ادبی مدرسه بود و چندین بار به رادیو دعوت شد. جلال از نویسندگان روزنامه مدرسه اش با نام «پیک مَروی» بود و نیز یکی از پایه گذاران کارگاه های ادبی که به شعرخوانی و اجرای نمایش می پرداختند، بود.
خالقی می گوید، در ایجاد علاقه و توجه وی نسبت به شاهنامه، پسردایی او، که در حین تمرین کشتی شاهنامه می خواند، تأثیرگذار بود. جلال می گوید که پسردایی اش در خانه پدربزرگ آنها، کتاب شاهنامه را باز می کرد و اغلب از روی داستان رستم و اشکبوس با صدای بلند می خواند. در این هنگام جلال نیز در کنار پسردایی اش می نشست و عاشق آن عکسی بود که رستم، تیر را از کمان به طرف سینه اشکبوس رها می کند.

دکتر جلال خالقی مطلق از آغاز دههٔ ۱۳۵۰ ضمن اقامت و تدریس در کشور آلمان، پژوهش های گسترده ای در زمینهٔ ادبیات حماسی ایران و شاهنامه انجام داد. مقاله های تحقیقی او در مجلهٔ سیمرغ ( نشریهٔ بنیاد شاهنامه فردوسی ) ، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، ایران نامه، ایران شناسی، کلک و نامهٔ ایران باستان انتشار می یافت. دو مجموعهٔ برگزیده از مقاله های او با عنوان های گل رنج های کهن ( ۱۳۷۲ ) و سخن های دیرینه ( ۱۳۸۱ ) در تهران به چاپ رسیده است.
مهم ترین دستاورد جلال خالقی مطلق، تصحیح شاهنامه فردوسی است در هشت دفتر که طی سال های ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۶ در نیویورک زیر نظر احسان یارشاطر انتشار یافت. تصحیح شاهنامهٔ فردوسی، حاصل بیش از سی سال کار مداوم خالقی در گردآوری و بررسی کهن ترین دست نویس های شاهنامه و مقابلهٔ آنها با پیروی از روش های جدید تصحیح متون است. جلال خالقی در کار مقابلهٔ دست نویس ها از همکاری محمود امیدسالار و ابوالفضل خطیبی در دفترهای ششم و هفتم بهره گرفت. دورهٔ شاهنامهٔ خالقی در سال ۱۳۸۷ توسط بنیاد دایرةالمعارف اسلامی در تهران تجدید چاپ شد. او هم اکنون به عنوان عضو هیئت علمی کنگره بین المللی هزاره شاهنامه فردوسی برگزیده شده است. [۱]
فعالیت های پژوهشی [ویرایش]
مختصری از فعالیت های علمی جلال خالقی مطلق: [۲]
تصحیح علمی - انتقادی شاهنامه در هشت دفتر.
یادداشت های شاهنامه ( تا امروز سه بخش از این مجموعه مفصل چاپ شده و مجلدات دیگر نیز در دست چاپ است ) .
دو گزیده مقالات به نام «گل رنج های کهن» و «سخن های دیرینه».
ترجمه جلد اول کتاب «اساس اشتقاق فارسی» اثر «پاول هرن».
تألیف بیش از صد مقاله و نقد تخصصی درباره تاریخ، فرهنگ و ادبیات ایران، به ویژه در حوزه شاهنامه شناسی و ادب حماسی.
تألیف ده ها مدخل تخصصی در دانشنامه هایی چون ایرانیکا و دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
منابع [ویرایش]
↑ همایش بین المللی هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی :: کمیته علمی
↑ معرفی و پاسداشت دکتر «جلال خالقی مطلق» توسط سجاد آیدین لو
پیوند به بیرون [ویرایش]
زندگی و آثار استاد جلال خالقی مطلق - امرداد
جلال خالقی مطلق - زنده رود
مصاحبه با دکتر خالقی مطلق - انجمن پژوهشی ایرانشهر
رده های صفحه: ایران شناسان اهل ایرانشاهنامه پژوهانمصححان اهل ایرانفرهنگ نویسان اهل ایراننویسندگان دانشنامه ایرانیکانویسندگان دائرةالمعارف بزرگ اسلامینویسندگان دانشنامه جهان اسلام