جعل در تفسیر

[ویکی فقه] در کنار جعل احادیث در زمینه مسائل مختلف مذهبی، انگیزه برای جعل و پردازش احادیث در زمینه تفسیر نقلی نیز زیاد می باشد. این انگیزه ها می تواند سیاسی، مذهبی، کلامی و حتی عاطفی باشد که لزوما نه از روی سوء نیت بلکه به علت بی دقتی، به جعل حدیث منجر شده است.
نکته مهم اینجاست که قرآن محور اساسی بود و دین و سیاست و روش زندگی آن زمان بر محور آن دور می زد؛ لذا پیروان و گروندگان به هر مسلکی ناچار می بایست به قرآن چنگ می زدند و از رهگذر آیات کریمه آن برای رسیدن به اهداف شان (خیر یا شر) مستمسکی بیابند، که این امر به رواج بازار دروغ پردازی در زمینه تفسیر و حدیث در آن روزگار دامن زد. این کار در زمان معاویه به دست او آغاز شد. معاویه برای جعل حدیث یا تغییر و دگرگونی احادیث جایزه قرار می داد تا آن احادیث در جهت تمشیت سیاست های جفاکارانه اش به کار رود. این بدعت شوم در تمام دوران حکومت امویان رواج یافت و سپس در عهد عباسیان رو به فزونی نهاد و گسترده گردید.
آغاز جعل حدیث
محمدحسین ذهبی می گوید: آغاز جعل حدیث به سال ۴۱ هجری (بعد از وفات امام علی (علیه السّلام)) که اختلاف سیاسی بین مسلمانان بالا گرفت و گروه گروه شدند، بر می گردد. در این روزگار بدعت گذاران و پیروان هوی و هوس ظهور کردند و بدعت های خود را رواج دادند و بر برداشت های هوس آمیز خود تعصب ورزیدند. عده ای از کسانی که در دورن کافر بودند، ظاهرا به اسلام گرویدند و به قصد نیرنگ زدن و گمراه کردن مسلمانان تعداد بسیار زیادی روایات باطل جعل کردند تا به اغراض پلید و هوس های نفسانی خود جامه عمل بپوشانند. ابوریه می گوید: پژوهشگران و دانشمندان محقق همگی اتفاق نظر دارند که آغاز حدیث پردازی و جعل آن از زبان پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به سال های پایانی خلافت عثمان و بعد از آشوبی که منجر به قتل وی شد باز می گردد. آنگاه پس از بیعت مسلمانان با امام امیرمؤمنان (علیه السّلام) این عمل شدت گرفت؛ چون هنوز همه مسلمانان با امام (علیه السّلام) بیعت نکرده بودند که شیاطین اموی برای غصب خلافت و تبدیل آن به یک حکومت اموی دست به کار شدند و با کمال تاسف موفق هم شدند. شیخ محمد عبده درباره این قضیه می گوید: بعد از آشوب بزرگ زمان عثمان، عده ای از کسانی که با خلیفه چهارم (امام امیرمؤمنان (علیه السّلام)) بیعت کرده بودند پیمان شکنی کردند و جنگ هایی بین مسلمانان بر پا شد که در نتیجه به حکومت امویان منجر شد. در این روزگار جماعت مسلمانان از هم پاشید و ریسمان وحدت آنان پاره شد. مردم به احزاب گوناگونی تقسیم شدند که هر کدام درباره خلافت نظری داشتند و برای غلبه رای خود بر دیگران _قولا و عملا_ وارد میدان شدند. آغاز جعل حدیث و تاویل آیات قرآن از همین زمان بود و سپس اوج گرفت.
عمده ترین عوامل جعل حدیث
عوامل فراوانی برای جعل حدیث و نسبت دروغ بر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) و اصحاب برگزیده آن حضرت و ائمه اطهار (علیهم السّلام) ذکر کرده اند که مهم ترین اسباب و انگیزه های وضع و تحریف در احادیث را می توان به طور خلاصه در چهار انگیزه ی سیاسی، فرهنگی و دینی، اقتصادی و دین ستیزی برگرداند:
← جعل حدیث برای افساد در دین
...