جبل عامل

[ویکی فقه] جبل عامل، منطقه ای در جنوب لبنان بوده و بر سرزمینهای ساحلی و کوهستانیِ جنوب لبنان، مشتمل است.
منطقة جبل عامل مشتمل است بر سرزمینهای ساحلی و کوهستانیِ جنوب لبنان حدود جبل عامل دقیقاً مشخص نیست. این منطقه تقریباً از شمال به رود اَوَّلی (نام قدیم آن: فرادیس) در شمال صیدا، از جنوب به رود قَرْن (نام قدیم آن: ابوفَطْرَس/ نهرفطرس) در شمال شهر نَهاریّه (در فلسطین)، از مشرق تا دریاچة حوله (معروف به اردن کوچک) و رود حاصبیا، و از مغرب به دریای مدیترانه محدود می گردد. میانگین طول منطقة جبل عامل از شمال تا جنوب حدود هشتاد کیلومتر و میانگین عرض منطقه از مشرق تا مغرب حدود چهل کیلومتر، و در نتیجه، مساحت منطقة جبل عامل حدود ۲۰۰، ۳ کیلومتر مربع است. جبل عامل در تقسیمات کشوری لبنان مدتی به عنوان محافظه (تنها منطبق بر محافظة نبطیّة کنونی) به کار رفت. در تقسیمات کشوری کنونی، بیشتر منطقة جبل عامل جزو محافظه های (استانهای) نبطیّه و لبنان جنوبی است. ارتفاعات مشرق شهر بِنْت جُبَیل، در جنوب لبنان، نیز جبل عامل نامیده می شود.منطقة جبل عامل عمدتاً از کوهها و تپه های به هم پیوسته و دشتهای ساحلی تشکیل شده است. در این منطقه ارتفاع از مغرب به مشرق افزایش می یابد، به طوری که در بعضی قسمتهای شرقی آن، ارتفاع به بیش از هزار متر می رسد.
دشت های ساحلی جبل عاملی
جبل عامل دشتهای ساحلی باریک و حاصلخیزی دارد، از جمله صُور، عَدْلون، غازیه (هر سه در مغرب جبل عامل)، مَرْجَعِیون (در مشرق) و رَمیله (در شمال). رودهای متعددی چون لیتانی/ لیطانی و زهرانی و اوّلی، و همچنین چشمه ها و چاههای فراوان، آب آشامیدنی و زراعی اهالی آن را تأمین می کند. مؤلفان بر آب و هوای خوش و عالی جبل عامل تأکید کرده اند. متوسط دمای سالانة آن جا در ساحل بیش از ْ۲۰ و در بقیة قسمتهای جبل عامل بین ْ۱۵ تا ْ۲۰ است. میزان بارش سالانه نیز میان ۶۰۰ میلیمتر (در سواحل) تا ۲۰۰، ۱ میلیمتر (به ویژه در ارتفاعات شمال) متغیر است. در جبل عامل، به سبب فراوانی منابع آبی و زمینهای حاصلخیز، انواع محصولات کشاورزی، حبوبات، انگور و زیتون و نیز عسل مرغوب تولید می شود
تعداد شهرها و روستاهای جبل عامل
جبل عامل آبادیها و شهرهای بسیار و معروفی دارد.به نوشته آل سلیمان تعداد کل شهرها و روستاهای آن ۳۶۵ آبادی است که تعداد روستاها ۳۵۰ پارچه ذکر کرده است. برخی از مشهورترین و مهم ترین شهرهای جبل عامل عبارت اند از: صیدا، صور، جِزّین، نَبَطیه، اسکندریه، عَدْلون، از بنت جبیل (در جنوب)، تِبنین، جَبَع (جِباع، در شمال)، شَقیف (در جنوب شرقی نبطیه)، صَرْفَنْد، عَیناثا (نزدیک بنت جبیل)، مَشْغَری (مشعره، در شمال)، ناقوره (در جنوب غربی)، و هُونِین (در جنوب). برخی از این شهرها، مانند صیدا، صور، اسکندریه و عدلون، از بندرهای جبل عامل در دریای مدیترانه به شمار می روند.در منطقة جبل عامل، علاوه بر راه ساحلی شمالی ـ جنوبی، سه راه عمدة شرقی ـ غربی صَیْدا ـ جزّین، صیدا ـ نبطیه ـ مرجعیون، و صور ـ بنت جبیل در ارتباط آبادیهای این منطقه تأثیر فراوان دارد.جبل عامل آثار تاریخی بسیاری دارد که از مهم ترین آنهاست: آثار شهرهای معروف صور و صیدا و حومة آن ها که از قدیم ترین نقاط باستانی جهان اند؛قلعه های متعدد، مانند شقیف (متعلق به دورة رومیان)، مارون (متعلق به دورة اسلامی)، هونین و تبنین و دوبیه و قَلاویه/ قلویه (متعلق به دورة صلیبیان؛ وجود بیش از چهارصد مسجد جامع، بازار و مدرسه در جبل عامل گزارش شده است که برخی از آن ها معروف اند، از جمله مساجد نبطیه، صور، هونین، جبع، شقراء و مسجد جامع بنت جبیل، بازارها و مدارس جَبَع، بنت جبیل و نبطیه. بر اساس آمار ۱۳۱۱ ش، ساکنان جبل عامل کمی بیش از ۰۰۰، ۱۲۵ تن بودند. این تعداد در دو دهة قبل به حدود ۰۰۰، ۱۵۰ تن و بنا بر گزارش ۱۳۷۹ ش/ ۲۰۰۰ به نیم میلیون تن رسید. از جمعیت جبل عامل، بیش از ۹۰% شیعة دوازده امامی، حدود ۵% اهل سنّت و ۵% دیگر مسیحی مارونی اند. مارونی ها از ۱۱۷۳ در بخشهایی از جبل عامل ساکن شده اند
تاریخ جبل عامل
...

[ویکی شیعه] جَبَلْ عامِلْ، سرزمین های ساحلی و کوهستانی جنوب لبنان. این منطقه سرزمین شیعیان شمرده می شود و اهالی آن پیش از دیگر شهر های لبنان به تشیع گرویده اند. در سده های دهم و یازدهم هجری، بر اثر فشار دولت عثمانی از یک سو و دعوت حکومت شیعیِ تازه تأسیس صفوی از سوی دیگر، بسیاری از علمای جبل عامل به ایران هجرت کردند. با حضور شهید ثانی، حوزه علمیه جبل عامل رونق علمی یافت و به تدریج یکی از بزرگ ترین حوزه های علمیه شیعه شد و تا اواخر قرن دوازدهم، بزرگ ترین حوزه علمیه شیعی شناخته می شد.
در تقسیمات کشوری کنونی لبنان، بیشتر منطقه جبل عامل جزء استان های نبطیّه و لبنان جنوبی است و ۹۰ درصد جمعیت آن را شیعیان دوازده امامی تشکیل می دهند.
به سرزمین های ساحلی و کوهستانیِ جنوب لبنان، منطقه جبل عامل گفته می شود و حدود این منطقه دقیقاً مشخص نیست. جبل عامل تقریباً از شمال به رود اَوَّلی (نام قدیم آن: فرادیس) در شمال صیدا، از جنوب به رود قَرْن (نام قدیم آن: ابوفَطْرَس / نهرفطرس) در شمال شهر نَهاریّه (در فلسطین)، از مشرق تا دریاچه حوله (معروف به اردن کوچک) و رود حاصبیا، و از مغرب به دریای مدیترانه محدود می گردد.

جبل عامل منطقه ای در جنوب لبنان است. این منطقه به عنوان منطقهٔ شیعه نشین شام در گذشته از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است.
جبل عامل شامل مناطق ساحلی و کوهستانیِ جنوب لبنان است. حدود جبل عامل دقیقاً مشخص نیست. این منطقه تقریباً از شمال به رود اَوَّلی ( نام قدیم آن: فرادیس ) در شمال صیدا، از جنوب به رود قَرْن ( نام قدیم آن: ابوفَطْرَس یا نهرفطرس ) در شمال شهر نَهاریّه ( در فلسطین ) ، از شرق تا دریاچه حوله ( مشهور به اردن کوچک ) و رود حاصبیا، و از غرب به دریای مدیترانه محدود می شود.
• محقق کرکی[ ۱]
• حسن حانینی
• شیخ بهایی
• شهید اول
• شهید ثانی
• صاحب مدارک
• حسن کامل صباح
• حسن نصرالله

جَبَل عامِل
جَبَل عامِل
(یا: جبل عامله) ناحیه ای کوهستانی، خوش آب وهوا و حاصل خیز در جنوب لبنان. نام آن برگرفته از قبیلۀ قدیمی عامله است که در شمال غربی جزیرةالعرب می زیستند؛ اینان در اثنای کشورگشایی مسلمانان، در جنوب و شرق بحرالمیت مقیم شدند و سپس به جلیل علیا کوچیدند و سرانجام در قرن ۵ق در جنوب لبنان سکونت گزیدند. جبل عامل از قدیم منطقه ای شیعه نشین بوده است و دانشمندانی چند از آن جا برخاسته اند. در زمان صفویه جمعی از بزرگان و علمای جبل عامل به تشویق پادشاهان صفوی به ایران آمدند. شیخ بهایی، که نام اصلی او بهاءالدین عاملی است، در زمرۀ معاریفی است که خاستگاهشان جبل عامل بود.