[ویکی فقه] جامع الاصول من احادیث الرسول، کتابی در حدیث از ابوالسعادات مجدالدین مبارک بن محمدبن محمد شیبانی موصلی، معروف به ابن اثیر (۵۴۴ ـ۶۰۶)، محدّث ، رجالی ، مفسر و فقیه شافعی است.
نام این کتاب در منابع به صورت های جامع الاصول فی احادیث الرسول و جامع الاصول لاحادیث الرسول نیز آمده است.
جامع الاصول و التجرید للصحاح الستة
این کتاب بر اساس کتاب التجرید للصحاح الستة نوشته رَزین بن معاویه (متوفی ۵۳۵) تألیف شده است.رزین پیش از ابن اثیر به تنظیم و تبویب روایتهای صحیح مسلم و بخاری ، المُوَطَّأ مالک ، سنن ابو داوود ، نسائی و ترمذی پرداخته بود ولی کار او کاستی ها و ضعف هایی داشت که ابن اثیر برخی از آن ها را ذکر کرده است.
امتیازات و ویژگی های جامع الاصول
برخی امتیازات و ویژگی های جامع الاصول عبارت است از: طبقه بندی و تنظیم روایات به روشی جدید، ثبت آن دسته روایات که در صحاح ستّه آمده ولی در کتاب رزین ذکر نشده است، شرح و توضیح و اعراب گذاری واژگان غریب در احادیث و پاره ای افزوده ها در تفسیر و تبیین روایات حذف سلسله سند و بسنده کردن به ذکر نام صحابی یا راوی صحابی، تنظیم فهرستی از راویان به ترتیب الفبا در پایان کتاب، تکیه بر احادیث پیامبر و آثار صحابه و نیاوردن اقوال تابعین، پیشوایان حدیث و فقیهان، جز در مواردی اندک. ابن اثیر در این کتاب، بر خلاف برخی مؤلفان که احادیث را به ترتیب مسانید گرد آورده اند، ترتیب و تنظیم بر اساس ابواب را بر گزیده است ، یعنی، احادیث متعدد را به اعتبار معانی و مفاهیم آن ها، در بابهای مختلف فراهم آورده و چنانچه روایتی چند معنا داشته و این معانی به گونه ای دارای وحدت موضوعی بوده، آن ها را در پایان کتاب ضمن بابی مستقل به نام «اللواحق» آورده است.بدین ترتیب، پس از طبقه بندی الفبایی موضوعات، هر موضوع ذیل عنوان کلی «کتاب» ذکر شده و هر کتاب نیز با توجه به موضوعات فرعی آن، به ترتیب، به ابواب، فصول و اقسام تقسیم گردیده است.مؤلف همچنین در پایان هر حرف، فصلی را به ذکر نام موضوعاتی ذیل آن حرف اختصاص داده که روایات آن ها ذیل حروف و کتابهای دیگر آمده است.مثلاً، در فصل پایانی از حرف فاء آورده که روایات موضوع «فَیْء» (از اموال عمومی مسلمانان ) ذیل «کتاب جهاد» از حرف جیم آمده است. وی حروف اختصاریِ «ب»، «م»، «ط»، «ت»، «د» و «س» را به ترتیب برای صحیح بخاری و صحیح مسلم ، الموطّأ مالک ، سنن ترمذی ، سنن ابو داوود و سنن نسائی ــ که هر یک از احادیث را در کتابهای خود آورده اند ــ برگزیده و با استفاده از این حروف در آغاز هر روایت، مشخص کرده که آن روایت در کدام یک از این مجموعه های حدیثی آمده است.
تقسیم بندی کتاب
...
نام این کتاب در منابع به صورت های جامع الاصول فی احادیث الرسول و جامع الاصول لاحادیث الرسول نیز آمده است.
جامع الاصول و التجرید للصحاح الستة
این کتاب بر اساس کتاب التجرید للصحاح الستة نوشته رَزین بن معاویه (متوفی ۵۳۵) تألیف شده است.رزین پیش از ابن اثیر به تنظیم و تبویب روایتهای صحیح مسلم و بخاری ، المُوَطَّأ مالک ، سنن ابو داوود ، نسائی و ترمذی پرداخته بود ولی کار او کاستی ها و ضعف هایی داشت که ابن اثیر برخی از آن ها را ذکر کرده است.
امتیازات و ویژگی های جامع الاصول
برخی امتیازات و ویژگی های جامع الاصول عبارت است از: طبقه بندی و تنظیم روایات به روشی جدید، ثبت آن دسته روایات که در صحاح ستّه آمده ولی در کتاب رزین ذکر نشده است، شرح و توضیح و اعراب گذاری واژگان غریب در احادیث و پاره ای افزوده ها در تفسیر و تبیین روایات حذف سلسله سند و بسنده کردن به ذکر نام صحابی یا راوی صحابی، تنظیم فهرستی از راویان به ترتیب الفبا در پایان کتاب، تکیه بر احادیث پیامبر و آثار صحابه و نیاوردن اقوال تابعین، پیشوایان حدیث و فقیهان، جز در مواردی اندک. ابن اثیر در این کتاب، بر خلاف برخی مؤلفان که احادیث را به ترتیب مسانید گرد آورده اند، ترتیب و تنظیم بر اساس ابواب را بر گزیده است ، یعنی، احادیث متعدد را به اعتبار معانی و مفاهیم آن ها، در بابهای مختلف فراهم آورده و چنانچه روایتی چند معنا داشته و این معانی به گونه ای دارای وحدت موضوعی بوده، آن ها را در پایان کتاب ضمن بابی مستقل به نام «اللواحق» آورده است.بدین ترتیب، پس از طبقه بندی الفبایی موضوعات، هر موضوع ذیل عنوان کلی «کتاب» ذکر شده و هر کتاب نیز با توجه به موضوعات فرعی آن، به ترتیب، به ابواب، فصول و اقسام تقسیم گردیده است.مؤلف همچنین در پایان هر حرف، فصلی را به ذکر نام موضوعاتی ذیل آن حرف اختصاص داده که روایات آن ها ذیل حروف و کتابهای دیگر آمده است.مثلاً، در فصل پایانی از حرف فاء آورده که روایات موضوع «فَیْء» (از اموال عمومی مسلمانان ) ذیل «کتاب جهاد» از حرف جیم آمده است. وی حروف اختصاریِ «ب»، «م»، «ط»، «ت»، «د» و «س» را به ترتیب برای صحیح بخاری و صحیح مسلم ، الموطّأ مالک ، سنن ترمذی ، سنن ابو داوود و سنن نسائی ــ که هر یک از احادیث را در کتابهای خود آورده اند ــ برگزیده و با استفاده از این حروف در آغاز هر روایت، مشخص کرده که آن روایت در کدام یک از این مجموعه های حدیثی آمده است.
تقسیم بندی کتاب
...
wikifeqh: جامع_الاصول_من_احادیث_الرسول