جاتروفا کارکس

جاتروفا کارکس ( نام علمی: Jatropha curcas ) نام گیاهی با دانه های روغنی و گرماپسند از تیره فرفیونیان و بومی مناطق گرمسیری آمریکا ( به احتمال زیاد مکزیک[ ۱] و آمریکای مرکزی ) است.
جاتروفا گیاهی است همیشه سبز و سمّی که حاوی روغن بسیار زیادی است. روغن این گیاه به هیچ عنوان کاربرد خوراکی ندارد. جاتروفا در زمین هایی قابل کشت است که سایر گونه های کشاورزی خوراکی قابلیت کشت مناسبی ندارد و به اصطلاح در زمین های لم یزرع هم قابل استحصال است. [ ۲]
این گونه گیاهی با هدف تولید سوخت زیست دیزل از سال ۱۳۸۸ در بندرعباس در جنوب ایران کشت شده است. [ ۲]
گیاه جاتروفا به شدت سمی است و هیچ گونه مصرف خوراکی حتی برای دام هم ندارد، اما در سال های اخیر به علت رشد در زمین های فقیر که می توان از آب های غیرمتعارف نیز برای آبیاری آن استفاده کرد، مورد توجه قرار گرفته است.
جاتروفا مقاوم به خشکی است به طوری که تنها در 3 سال اول نیاز به آب دارد و با پساب هم می توان آن را آبیاری کرد. آفت و بیماری ندارد، پس از ۳ سال به بذر می نشیند، ۵۰ سال عمر می کند، سالی دوبار و هر درخت هر بار ۵ تا ۸ کیلوگرم بذر می دهد و ۳۰ تا ۵۰ سال هم قدرت بذر دهی دارد. [ ۱] [ ۳] [ ۴]
این گونه روغنی را می توان در اراضی تخریب شده، بیابان و حاشیه آن کاشت. تکثیرش آسان است و دامنه ی اکولوژیک گسترده دارد.
در حال حاضر بسیاری از کشورها اقدام به کشت و توسعه آن کرده اند چرا که از ۳۷/۵درصد وزن خالص این بذر، روغنی استخراج می شود که پایه سوخت بایودیزل ( زیست دیزل ) را تشکیل می دهد. [ ۵] [ ۶] [ ۲]
کشورهای هند، چین، مصر، تایلند، ویتنام، اندونزی، برزیل، اردن و عربستان به صورت پایلوت در حال تولید سوخت بیودیزل هستند. [ ۲]
استفاده از سوخت زیست دیزل تا ۸۵ درصد باعث کاهش آلودگی و CO2 هوا و اثرات تغییر اقلیمی می شود، این گیاه باعث بهبود شرایط خاک شده و به دلیل مقاوم بودن به شرایط نامساعد رشد مناسبی دارد. [ ۶]
روغن به دست آمده از جاتروفا بدون هیچ گونه عملیات فرآوری و حتی ترکیبی، به عنوان جایگزینی مناسب به طور مستقیم وارد موتورهای دیزلی می شود.
در سال ۱۳۸۸ گیاه جاتروفا برای نخستین بار از مصر وارد ایران شد و با هدف استحصال روغن صنعتی از آن به صورت آزمایشی در بندرعباس کاشته شد.