ثواب و عقاب در فقه

[ویکی فقه] در آثار اصولی امامیه از مفهوم ثواب و عقاب برای تعریف حسن و قبح کمک گرفته شده است.
اصولیان امامیه، در چند قرن اخیر، در غیاب متکلمان رسمی، بخشی از کار آنان را برعهده گرفته و در مباحث خود به بررسی مباحث کلامی نیز پرداخته اند. در آثار اصولی امامیه نیز همچون آثار کلامی، سعی شده است مفهوم حسن و قبح به کمک مفهوم ثواب و عقاب تعریف شود و بدین ترتیب، مهم ترین مفاهیم اخلاقی با مفاهیم شرعی پیوند خورده است.

تشکیک نائینی در نظریه استحقاق
میرزا محمد حسین نائینی از جمله کسانی است که بر خلاف مشهور امامیه، در نظریه استحقاق تشکیک کرده است
او در اظهار نظری شبیه نظر ابواسحاق ابراهیم بن نوبخت گفته است چون انسانها بنده خدایند، باید از او اطاعت کنند و امرش را اجرا کنند و عقلاً منعی ندارد که مولا در قبالِ فرمانبرداری بنده، به او پاداش ندهد؛ اساساً ثواب تفضل خدا بر بندگان خویش است.

میرزای شیرازی موافق نظریه استحقاق
میرزای شیرازی نظریه استحقاق را پذیرفته و عدم اعطای ثواب به مستحقش را قبیح شمرده اما نکته شایان توجه این است که به اعتقاد وی برخلاف نظر متکلمان، عقل مستقل، طاعات را مستحق نفع و سود نمی داند بلکه تنها مستحق تقرب الی الله می داند، و نفع و سود تفضل الاهی است. به باور او عقل مستقل، گناهکار را مستحق عذاب می شمارد با این حال، عفو او نیکوست. نظریه استحقاق در میان اصولیان شیعه پرطرفدارترین نظریه است

موافقین نظریه تجسم اعمال
...