ثقیف در قران

[ویکی فقه] ثقیف در قرآن. ثقیف از قبایل مهمّ اطراف مکه است که در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم عموما در طائف و پیرامون آن می زیست.
ثقیف به معنای زیرک و چالاک، لقب قَسیّ بن مُنبِّه جدّ ثقفیان بود. گزارش ها درباره تبار و نسب ثقیف همسانی ندارند و جدای از اتفاق نظر همه نسب شناسان در خصوص انتساب این قبیله به قسی بن منبه، در سایر جهات اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد که می توان مهم ترین آن ها را در سه دیدگاه جمع بندی کرد؛
← دیدگاه اول
افزون بر اختلاف نظرهایی که درباره نسب ثقیف وجود دارد در مورد شخصیت ابورغال و قسی و نیز نحوه حضور ثقیف در طائف گزارش هایی متعدد و متفاوت وجود دارند. به موجب پاره ای از گزارش ها ابورغال حاکم طائف یا غلام و فرستاده حضرت صالح علیه السّلام بود که بر اثر ظلم و ستم بر مردم آنجا کشته شد و قبرش به دستور حضرت صالح علیه السّلام سنگسار شد. در خصوص قسی نیز آمده که وی به سبب مشارکت در قتل مسئول جمع آوری صدقات حاکم یمن به سوی طائف متواری شد و در ملاقات با ابوعامر بن ظَرْب عدوانی، حاکم طائف و بزرگ قبیله عدوان، با زیرکی ای که از خود بروز داد به «ثقیف» ملقب شد و پس از ازدواج با دختران ابوعامر در این شهر ساکن شد. بعدها در پی غلبه فرزندان عامر بن صعصعه ـ که از طرف مادر عدوانی بودند ـ بر قبیله عدوان، طائف مقر تابستانی بنی عامر شد. پس از آن ثقفیان از بنی عامر خواستند تا اداره و سکنای طائف را به آن ها بسپارند و هر ساله از نصف محصولات و میوه های آن بهره مند شوند و پس از چندی به بهانه حفاظت شهر از حملات دشمنان به دور آن حصار کشیدند. از این پس این شهر که تا آن زمان «وَجّ» خوانده می شد به طائف مشهور گردید. در پی آن ثقفیان مصمم شدند تا از ورود بنی عامر به شهر و پرداخت نصف محصولات به آن ها خودداری کنند. نبرد بنی عامر برای تسخیر شهر نتیجه ای نداشت و بدین ترتیب طائف در ۱۲ فرسخی (تقریبا ۷۰ کیلومتری) مکه به عنوان مسکن ثقیف شناخته شد که به سبب داشتن حصارهای محکم جایگاهی امن برای فراریان گردید.
تیره ها و قبایل رقیب و همپیمان
ثقیف به دو گروه احلاف و بنی مالک قسمت می شدند که در جنگ ها بافرمانده و پرچمی مجزا در کنار هم شرکت می کردند. شاخه احلاف قدرت و نیز جمعیت بیشتری داشت و خود را از بنی مالک برتر می دانست. این امر زمینه کینه و دشمنی دو گروه را نسبت به هم فراهم آورد و سبب نزاع و جنگ آنان با یکدیگر و اتحاد با قبایل دیگر شد. همراهی و همپیمانی بنی مالک با بنی یربوع، از زیرشاخه های تیره بنی نصر هوازن، هنگام جنگ شاخه احلاف ثقیف با بنی نصر نمونه ای از کینه ورزی شاخه های ثقیف با یکدیگر بود. احلاف پس از آگاهی از همراهی بنی مالک با بنی یربوع با آنان جنگیده، ضمن شکست دادن بنی مالک، بسیاری از آنان را از طائف بیرون راندند. درگیری بین این دو شاخه مدت ها ادامه داشت تا آنکه با وساطت مسعود بن مُعَتَّب از بزرگان اوس به ظاهر خاتمه یافت؛ اما به نظر می رسد که حتی در دوره اسلامی نیز گاه این کینه ها خود را در رخدادهایی آشکار می کرد که از آن میان می توان به کشته شدن شماری از بنی مالک به دست مغیرة بن شعبه از احلاف اشاره کرد. مغیرة هنگامی که همراه نمایندگان بنی مالک از مصر بازمی گشت با کشتن این گروه و تصاحب اموال آنان به مدینه گریخت و نزد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم اسلام آورد و چون خواست بخشی از این اموال را به آن حضرت هدیه دهد پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم آن را نپذیرفت. تیره هایی چون بنو عوف بن ثقیف، بنوجهم بن ثقیف با زیرمجموعه هایی چون بنوغیره، بنوسعد و بنوعلاج از احلاف بودند و تیره ای چون بنوجشم با زیر مجموعه هایی چون بنوحطیط و بنوغاضره از شاخه های بنومالک بودند. در محیط و نظام قبیلگی شبه جزیره عربستان ثقیف نیز همچون دیگر قبایل برای حفظ امنیت و بقای خود با تیره ها و قبایل مختلف همپیمان بودند. از بنی زهرة بن کلاب، بنی عقیل، بنی سلیم و حتی در مقطعی از قریش به عنوان متحدان ثقیف یاد شده است که در این میان همپیمانی و همراهی ثقیف با تیره بنی امیه قریش از اهمیت بیشتری برخوردار است. این امر در دوره اسلامی به ویژه در زمان حکومت بنی امیه بر سرزمین های اسلامی نمود بیشتری یافت. گفتار پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم در خصوص همپیمانی انصار و بنی هاشم و نیز ثقیف و بنی امیه به خوبی بیانگر وسعت ارتباط ثقفیان و امویان است.
اقتصاد ثقیف
...