[ویکی فقه] ثَعلبیه، داستانی منظوم به ترکی آذربایجانی سروده محمدباقر خلخالی می باشد.
خلخالی در ۱۲۵۰ در شیخدرآباد، از توابع گرمْرود خلخال، زاده شد. پدرش آخوند ملاحیدر، به کاغذکنان رفت و در قریه قره بُلاغ اقامت گزید. محمدباقر نزد پدرش، مقدمات دانش و
صرف و نحو را فرا گرفت و در چهارده سالگی به زنجان و از آن جا به قزوین رفت و در آن شهر، در محضر ملاعلی قارپوزآبادی
فقیه سده سیزدهم، درس خواند و به زنجان بازگشت و مراتب عالی علمی را در همین شهر، نزد آخوند ملاقربانعلی زنجانی، از علمای بزرگ زنجان، آموخت. خلخالی، مدتی در خلخال به امر قضا مشغول و مَرجع استفاده طلاب گرمرود، خلخال و خمسه بود. به سبب استغنای طبعش، همه طبقات مردم به او احترام می گذاشتند. طبع شعری روان داشت و به زبان های فارسی و ترکی اشعار نغز می سرود. در بدیهه گویی و تمامی فنون
شعر ، دستی توانا داشت. مهمترین اثر او
مثنوی ثعلبیه است.
وفات
تاریخ درگذشت وی را به اختلاف، ۱۳۱۱ و ۱۳۱۶ نوشته اند.
درباره منظومه
ثعلبیه منظومه ای است تمثیلی و انتقادی از زبان جانوران، در بحر هَزَج مسدّس مقصور (مَفاعیلُن، مَفاعیلنُ، فَعولُن) در ۱۵۰۰ بیت. کتاب با عبارت «هذا کلیات کتاب ثعلبیه» و بسمله آغاز می شود و در مجموع ۸۳ عنوان دارد که جملگی به فارسی است. آخرین عنوان مثنوی، «خاتمه کتاب» است که شاعر در آن خود را محمدباقر خلخالی معرفی نموده و اشاره کرده که در آخرین بیت، تاریخ نوشتنِ کتاب آمده است. با توجه به این مطلب، کوچرلی، کلمه خلخالیم را در بیت ماقبل آخر مثنوی، مادّه تاریخ تلقی کرده که به حروف جُمل عدد ۱۳۱۱ از آن به دست می آید.
معنای ثعلبیه
...
[ویکی شیعه] ثَعلبیه، از منزل گاه های مسیر مکه به کوفه.
امام حسین(ع) در واقعه کربلا، در آنجا با اباهَرّه ازدی گفتگویی انجام داد و سپس راهی شقوق شد. بنابر برخی منابع خبر
شهادت مسلم بن عقیل در این منزل به امام رسید.
آقا بزرگ تهرانی درگذشت
ابن اعلم علوی حسینی را در ۳۷۵ق در همین مکان ذکر کرده است.
ثعلبیه، از منزل های راه مکه به کوفه که قبل از شقوق و پس از خزیمیه است. در یک میلی آن آبی است که ضویجعه نام دارد. پس از آن برکه های حمد السبیل و سپس شنزاری است که به خزیمیه می پیوندد.
دو وجه برای علت نام گذاری این منطقه گفته شده است:
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب
فرهنگ عاشورا است
نام یکی از منزلگاههای نزدیک کوفه که
امام حسین علیه السلام در مسیر خود از آنجا گذشت.
ثعلبیه، به نام ثعلبه، مردی از بنی اسد است که در آنجا فرود آمده و ساکن شده و چشمه ای حفر کرده بود. در این محل که قناتی داشته، امام حسین علیه السلام بار افکند و یک شب آنجا ماند. در همین منزل بود که آن حضرت با «طرماح » برخورد کرد و او را به همراهی خویش فراخواند.
او رفت که اجناس و وسایل را به خانواده اش برساند و برگردد ولی وقتی برگشت که امام حسین علیه السلام به شهادت رسیده بود و در همین منزلگاه بود که مردی نصرانی همراه مادرش به خدمت امام رسیدند و به دست او مسلمان شدند. و در همین منزل بود که حضرت، خبر شهادت مسلم بن عقیل را دریافت کرد.
جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.
مسیر عبور امام حسین(ع) از
مدینه تا کربلا
