ثاقب

[ویکی فقه] ثاقِب، یا ثاقب دده، ثاقب مصطفی، ثاقب مصطفی دده (۱۰۶۲ یا ۱۰۶۳-۱۱۴۸ق/۱۶۵۲ یا ۱۶۵۳-۱۷۳۵م)، شاعر ترک و از مؤثرترین مشایخ طریقۀ مولویه بود.
ثاقب در ازمیر در خانواده ای متمول به دنیا آمد. پدر وی، حاج اسماعیل افندی تاجری ثروتمند بود و نسب آن ها به شیخی از مریدان محیی الدین ابن عربی (د ۶۳۸ ق) در ازمیر می رسید.دربارۀ تاریخ تولد او اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما براساس گزارش های فرزند او، خالص احمد افندی ، می توان تاریخ تولد او را در حدود سال های ۱۰۶۲ یا ۱۰۶۳ق دانست.
تحصیلات
ثاقب پس از کسب علوم ابتدایی در ازمیر، رهسپار استانبول شد و در آن جا در مدرسۀ فاتح به تحصیل پرداخت.در طول این دوران، او در خانۀ فاضل مصطفی پاشا کوپریلی زاده (د ۱۱۰۲ق/ ۱۶۹۱م)، از دولتمردان عثمانی که بعدها صدراعظم شد، زندگی می کرد و از حمایت های او بهره می برد. وی به زودی به زبان عربی تسلط یافت و با علوم عقلی و نقلی آشنا شد و در ۱۰۸۹ق/۱۶۷۸م تحت تأثیر درویشی به نام حاج محمد مولوی یا محمد دده، ملقب به مخلصی و گوموش ایاق (د ۱۱۱۵ یا ۱۱۳۳ق) که شیخ تکیۀ مولولیه بود، به طریقۀ مولویه روی آورد و به طی مراتب سلوک پرداخت؛ سپس به بورسه رفت و احتمالاً برای آشنایی با اشعار مولوی نزد عجم احمد افندی (د ۱۱۲۰ق) زبان فارسی را فرا گرفت. ثاقب پس از آن به قونیه رفت و مدتی در آن جا ماند و در طول مدت اقامتش در مساجد آن جا وعظ گفت و فصوص الحکم ابن عربی را نیز ظاهراً برای اولین بار در همین شهر خواند.
آشنایی با سلطان محمد چهارم
وی سپس سفری به مصر کرد و از مصاحبت شاعران و مشاهیر آن جا بهره برد و پس از چندی به استانبول بازگشت و مدتی در مولوی خانۀ گالاتای آن شهر خدمت کرد.در این هنگام او در مجالس (مقابله های) مولوی خانه بشیکتاش نیز شرکت می جست و در آن جا با سلطان محمد چهارم (۱۶۴۸-۱۶۷۱م) که بارها در این مجالس شرکت کرده بود، دیدار و گفت و گو کرد.
سرپرستی خانقاه ارغونیۀ کوتاهیه
...

[ویکی الکتاب] معنی ثَاقِبٌ: نفوذ کننده - فرو رونده (اصلش ازثقوب است به معنای فرو رفتن و نفوذ چیزی در چیز دیگر )
ریشه کلمه:
ثقب (۲ بار)

«ثاقِب» از مادّه «ثقب» به معنای نافذ و سوراخ کننده است، گویی بر اثر نور شدید، صفحه چشم را سوراخ کرده و به درون چشم انسان نفوذ می کند; و در اینجا اشاره به این است که به هر موجودی اصابت کند آن را سوراخ کرده و آتش می زند.