ثابت بن قره

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ثابت بن قرّه، ابوالحسن، مترجم و فیلسوف و ریاضیدان و منجم و طبیب قرن سوم بود.
در اغلب منابع سال ولادت وی ۲۲۱ ذکر شده اما به نوشته ابن ابی اُصَیبعه وی در ۲۱ صفر ۲۱۱ در حَرّان (شهری در جنوب شرقی ترکیه کنونی) به دنیا آمده است.زبان مادری وی سریانی بود و یونانی و عربی را نیز بخوبی می دانست.وی از صابئین مقیم حرّان بود.
تحصیلات
ابتدا در حرّان به صرافی پرداخت، سپس به بغداد رفت و در آن جا فلسفه و ریاضیات و طب آموخت و در آن ها مهارت یافت.پس از بازگشت به وطن، عقاید و آرایی فلسفی مطرح کرد که مخالف عقاید هم کیشانش بود.قاضی او را احضار کرد و فرمان داد که از عقایدش دست بر دارد.او بظاهر پذیرفت اما پس از مدتی دوباره به همان عقاید بازگشت.وقتی که وی را از ورود به مجمع هم کیشانش منع کردند، از حرّان به کَفَرتُوثا رفت و در آن جا اقامت گزید.
ورود به دستگاه حکومتی
محمد بن موسی ، ریاضیدان برجسته، در راه بازگشت از سرزمین های روم به بغداد با ثابت آشنا شد، به فضل و تیزهوشی و فصاحت وی پی برد و او را با خود به بغداد آورد.گفته اند که ثابت نزد وی به کسب علوم پرداخته است.محمد بن موسی او را به معتضد عباسی (حک :۲۷۹ـ۲۸۹) معرفی کرد و معتضد او را در زمره منجمان خویش قرار داد ثابت در دستگاه معتضد مقام والایی یافت، چنانکه اوقاتی طولانی با وی گفتگو می کرد.
دین
...

[ویکی نور] «أبوالحسن ثابت بن قرة بن مروان بن ثابت بن کرایا بن ابراهیم بن کرایا بن مارینوس حرانی» مشهور به صابی، از فیلسوفان و مترجمان بزرگ دوره ی عباسی، در پنج شنبه 21 ماه صفر سال 211ق، در منطقه حران، دیده به جهان گشود.
او در ابتداء در زادگاهش به پیشه صرافی اشتغال داشت، ولی پس از مدتی به بغداد رفته و با پیوستن به حلقه درسی محمّد بن موسی که از دیار روم بازگشته بود، به تحصیل علوم همت گماشت، به گونه ای که در علوم طبیعی- خصوصاً طب و نجوم- سرآمد هم روزگاران خود شد.
وی به زبان های یونانی و سریانی مسلط بوده و از این رو بسیاری از آثار یونانیان- خصوصاً جالینوس - را پس از جمع آوری، به عربی ترجمه نموده است که از آن جمله می توان به جمع آوری کتاب سوء مزاج مختلف جالینوس و یا کتاب أدویه مفرده جالینوس اشاره کرد.
وی صابی مذهب بوده، هر چند به سبب پاره ای از اندیشه های انحرافی اش از سوی هم کیشانش طرد شد و این باعث شد تا وی مدتی در ظاهر اظهار توبه و پشیمانی کند ولی گویا این پشیمانی ها تنها زبانی بوده، از این رو ردیه هایی بر اندیشه های انحرافی او از سوی علمای اسلامی تألیف شد.
از شاگردان او می توان به عیسی بن أسید نصرانی اشاره کرد که نزد ثابت ارج و قرب ویژه ای داشت. همچنین از ابن یوسف معروف به ابن أبی الثناء به عنوان شاگرد او در فلسفه و طب یاد شده است.
وی در دربار عباسیان- خصوصاً معتضد عباسی- جایگاه ارزنده ای داشته است، به گونه ای که در دربار معتضد منصب منجمی به او اعطاء شده بود.

پیشنهاد کاربران

ثابت بن قرّه ( ۲۲۱–۲۸۸ق ) ( ۸۲۶–۹۰۱ م ) از مندائیان متولد سوریه که در بغداد می زیست. وی ریاضی دان و مترجم نهضت ترجمه و عضو دارالحکمه بوده است.
ثابت ابن قره ابداع کننده علم استاتیک و اولین کسی بوده که فاصله زمین تا خورشید و طول سال خورشیدی را اندازه گرفته است.
...
[مشاهده متن کامل]

وی با تجربه عینی نظریه زمین مرکزی بطلمیوس را زیر سؤال برده و دریافته است که خورشید باید مرکز منظومه شمسی باشد. کوپرنیک نظریه خود را بر اساس نظرات وی مطرح کرده و در کتاب خود از وی نام می برد.
او پس از سرخسی و کندی، پی گیرنده موسیقی یونانی در مقابل موسیقی معمول در کشورهای اسلامی است.
وی طول سال انتقالی را ۳۶۵ روز، ۶ ساعت، ۹ دقیقه و ۱۲ ثانیه ( خطای ۲ ثانیه ) تعیین کرد.
وی فرضیه بطلمیوس، حرکت خورشید و ماه و نظریه ساعت های آفتابی را مورد بررسی انتقادی قرار داد.
هنگامی که به فرضیه های بطلمیوس نگاه می کرد، سال انتقالی را پیدا کرد که هنگام نگاه به زمین و اندازه گیری آن در پس زمینه ستارگان حرکتی نداشتند که نشان می داد آنها هم نسبت به خورشید وضعی شبیه به زمین دارند که به نظریه امروزی خیلی شبیه است.
آثار علمی ثابت بن قرّه در ریاضیات، نجوم، مکانیک، علوم طبیعی، موسیقی، پزشکی و دامپزشکی بیش از ۱۰۰ اثر داشته که نسخه های شماری از آنها باقی مانده است و برخی از آنها نیز تصحیح یا بررسی شده اند.
آثار ثابت بن قرّه در ریاضیات به سه دسته تقسیم می شود: تألیف ها، ترجمه ها، و تصحیح ها:
تألیف ها
• کتاب فی الشکل المُلقَّب بِالْقَطّاع
• مقاله فی استخراج اعداد المُتَحابَّةِ بِسُهُولَةِ الْمَسْلَکِ الی ذلک
• کتاب المفروضات
• کتاب فی مساحة قَطْعِ المخروطِ الذی یُسَمَّی المُکافی
• مقاله فی مَساحَةِ المُجَسَّماتِ المُکافِیَة
• فی مساحة الاشکال المسطحة و المجسَّمة
• کتاب الی المتعلمین فی النسبة المؤلّفة
• کتاب الی ابن وَهْب فی التأتی لاستخراج عملِ المسائلِ الهندسیة
• کتاب فی عملِ شَکْلٍ مُجَسَّمٍ ذی اَرْبَعَ عَشْرَةَ قاعدةً تُحیطُ به کُرَةٌ مَعْلُومَة
• مقاله فی اَنَّ اَلْخَطَّیْنِ اذا اُخرجا علی اَقَلْ من زاویتینِ قائمتینِ التَقَیا
• مقاله فی برهانِ المصادرةِ المشهورةِ من اقلیدس
• فی تصحیح مسائل الجبر بالبراهین الهندسیة
• کتاب فی القطوع الاسطوانة و بسیطها
• مسألة فی عمل المتوسطین و قسمة زاویة معلومة بثلاثة اقسام متساویة
• رساله فی الحُجة المنسوبة الی سقراط فی المربع و قُطرِه
• مسألة اذا اُخرج فی دائرةٍ ضلعُالمثلث و ضلعُ المسدس فی جهةٍ واحدة عن المرکز کانَ سطحُ الذی یُحازُ بَیْنَهُما مِثلَ سُدْس دائرة

ثابت بن قرهثابت بن قره
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/ثابت_بن_قره

بپرس