[ویکی فقه] تواضع یکی از آداب و سنن پسندیده و از ویژگی های انسان متخلّق به اخلاق نیک است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز که در بندگی سرآمد روزگار بود، در تواضع و فروتنی نیز برترین نمونه تواضع با مردم زمانش به شمار می آمد، آن حضرت با آنکه والاترین مقام و مرتبه را نزد خدای متعال و مردم داشت؛ اما هرگز جز تواضع در برخورد با مردم از او دیده نشد.
تواضع در کتب لغت مصدر باب تفاعل از ماده «وضع یضع» و به معنای «تذلل و فروتنی» بیان شده است. این صفت پسندیده و خوی ستوده شده، برخاسته از حقیقت بندگی فرد بوده و با آن رابطه ای مستقیم دارد چنانکه هرچه شخص به درگاه خداوند ذلیل تر و خاضع تر باشد تواضعش نیز نسبت به خلق بیشتر خواهد بود.
روایت از پیامبر در باب تواضع
رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز که در بندگی سرآمد روزگار بود، در تواضع و فروتنی نیز برترین نمونه تواضع با مردم زمانش به شمار می آمد، آن حضرت با آنکه والاترین مقام و مرتبه را نزد خدای متعال و مردم داشت؛ اما هرگز جز تواضع در برخورد با مردم از او دیده نشد. می فرمود: «لا حسب الا بتواضع؛ شرافت خانوادگی جز به تواضع و فروتنی نیست». هم از ایشان نقل شده که می فرمودند: « فروتنی جز بر بلند مرتبگی و رفعت مقام آدمی نمی افزاید، پس فروتن باشید تا خداوند به شما بلند مرتبگی بخشد.» سزاوار است که همه مؤمنان به او اقتدا کنند و او را اسوه و الگوی خویش قرار دهند.
تواضع پیامبر اکرم
سیره ی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) جامع جمیع نشانه های تواضع و فروتنی و برائت از همه افعال و حرکات کبرآمیز بود و فروتنی اش (صلی الله علیه و آله وسلّم) در تمام رفتارهای آن حضرت و شئون مختلف زندگی اش جلوه داشت؛ با اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود و دارای مقامی عالی؛ اما با خضوع تمام با ثروتمند و فقیر، صغیر و کبیر دست می داد و دست خود را نمی کشید تا طرف مقابل دست خود را بکشد و روی از او برنمی گرداند تا اینکه طرف مقابل از او روی برمی گرداند و می رفت. به کسانی که به استقبالش می آمدند، بزرگ و کوچک، سیاه و سفید، عبد یا آزاد، پیش از همه سلام می کرد. به سنت انبیاء سلف، از روی تواضع با عصا راه می رفت و بر آن تکیه می کرد، هرگز کسی را که او را به خود می خواند، تحقیر نمی کرد؛ گاه با پیر زنی که با او سخن می گفت، مدت ها به گفت وگو می پرداخت. آنچه ممکن بود، از اسب و استر و الاغ سوار می شد و بسیار می شد که بر الاغ سوار می شد و غلام خود یا شخص دیگر را پشت سر خود سوار می کرد. از بیماران عیادت می فرمود و در تشییع جنازه ها حاضر می شد.
ظاهر پیامبر
...
تواضع در کتب لغت مصدر باب تفاعل از ماده «وضع یضع» و به معنای «تذلل و فروتنی» بیان شده است. این صفت پسندیده و خوی ستوده شده، برخاسته از حقیقت بندگی فرد بوده و با آن رابطه ای مستقیم دارد چنانکه هرچه شخص به درگاه خداوند ذلیل تر و خاضع تر باشد تواضعش نیز نسبت به خلق بیشتر خواهد بود.
روایت از پیامبر در باب تواضع
رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز که در بندگی سرآمد روزگار بود، در تواضع و فروتنی نیز برترین نمونه تواضع با مردم زمانش به شمار می آمد، آن حضرت با آنکه والاترین مقام و مرتبه را نزد خدای متعال و مردم داشت؛ اما هرگز جز تواضع در برخورد با مردم از او دیده نشد. می فرمود: «لا حسب الا بتواضع؛ شرافت خانوادگی جز به تواضع و فروتنی نیست». هم از ایشان نقل شده که می فرمودند: « فروتنی جز بر بلند مرتبگی و رفعت مقام آدمی نمی افزاید، پس فروتن باشید تا خداوند به شما بلند مرتبگی بخشد.» سزاوار است که همه مؤمنان به او اقتدا کنند و او را اسوه و الگوی خویش قرار دهند.
تواضع پیامبر اکرم
سیره ی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) جامع جمیع نشانه های تواضع و فروتنی و برائت از همه افعال و حرکات کبرآمیز بود و فروتنی اش (صلی الله علیه و آله وسلّم) در تمام رفتارهای آن حضرت و شئون مختلف زندگی اش جلوه داشت؛ با اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود و دارای مقامی عالی؛ اما با خضوع تمام با ثروتمند و فقیر، صغیر و کبیر دست می داد و دست خود را نمی کشید تا طرف مقابل دست خود را بکشد و روی از او برنمی گرداند تا اینکه طرف مقابل از او روی برمی گرداند و می رفت. به کسانی که به استقبالش می آمدند، بزرگ و کوچک، سیاه و سفید، عبد یا آزاد، پیش از همه سلام می کرد. به سنت انبیاء سلف، از روی تواضع با عصا راه می رفت و بر آن تکیه می کرد، هرگز کسی را که او را به خود می خواند، تحقیر نمی کرد؛ گاه با پیر زنی که با او سخن می گفت، مدت ها به گفت وگو می پرداخت. آنچه ممکن بود، از اسب و استر و الاغ سوار می شد و بسیار می شد که بر الاغ سوار می شد و غلام خود یا شخص دیگر را پشت سر خود سوار می کرد. از بیماران عیادت می فرمود و در تشییع جنازه ها حاضر می شد.
ظاهر پیامبر
...
wikifeqh: فروتنی_در_سیره_نبوی