[ویکی فقه] تنزیل و تأویل. برای دو اصطلاح تنزیل و تأویل، دو تعبیر ظهر و بطن نیز به کار می رود؛ در واقع ظاهر آیه مورد نزول را می رساند و در بطن آیه، مفهوم گسترده تری نهفته است.
در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می شود. این مورد می تواند یک واقعه خاص باشد که آن واقعه سبب نزول آیه شده است. ولی تاویل مفهوم عامی است که از آیه برداشت می شود و قابل انطباق بر جریانات مشابه است. در برخی تعابیر به این دو اصطلاح ظهر و بطن نیز گفته می شود که ظهر همان تنزیل و بطن همان تاویل است، زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند و در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است.
در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می شود. این مورد می تواند یک واقعه خاص باشد که آن واقعه سبب نزول آیه شده است. ولی تاویل مفهوم عامی است که از آیه برداشت می شود و قابل انطباق بر جریانات مشابه است. در برخی تعابیر به این دو اصطلاح ظهر و بطن نیز گفته می شود که ظهر همان تنزیل و بطن همان تاویل است، زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند و در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است.
[ویکی فقه] برای دو اصطلاح تنزیل و تأویل، دو تعبیر ظهر و بطن نیز به کار می رود؛ در واقع ظاهر آیه مورد نزول را می رساند و در بطن آیه، مفهوم گسترده تری نهفته است.
در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می شود. این مورد می تواند یک واقعه خاص باشد که آن واقعه سبب نزول آیه شده است. ولی تاویل مفهوم عامی است که از آیه برداشت می شود و قابل انطباق بر جریانات مشابه است. در برخی تعابیر به این دو اصطلاح ظهر و بطن نیز گفته می شود که ظهر همان تنزیل و بطن همان تاویل است، زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند و در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است.
ظهر و بطن قرآن
فضیل بن یسار درباره حدیث معروف ما فی القرآن آیة الا و لها ظهر و بطن» که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم نقل شده است، از امام صادق علیه السّلام سؤال کرد.حضرت در جواب فرمود: ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن، یجری کما تجری الشمس و القمر، ظهر همان مورد نزول آیه است و بطن تاویل آن (که موارد قابل انطباق را شامل می شود). برخی در گذشته اتفاق افتاده و برخی هنوز نیامده است. قرآن (پیوسته زنده و جاوید و قابل بهره گیری است و) مانند آفتاب و ماه در جریان است». در حدیث دیگر می فرماید: ظهر القرآن الذین» نزل فیهم و بطنه الذین عملوا بمثل اعمالهم، ظهر، کسانی را در بر می گیرد که آیه درباره آنان نازل شده است و بطن کسانی را شامل می شود که کرداری مانند کردار آنان داشته باشند».
استفاده فقهی
فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شان نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده ای را به دست آورده اند و با تمسک به آن قاعده، احکام را استنباط می کنند. آن قاعده عبارت است از: العبرة بعموم اللفظ لا بخصوص المورد، اعتبار به گستردگی لفظ است، نه خصوصیت مورد». یعنی یک فقیه دانا و توانا باید خصوصیات مورد را کنار بگذارد و از جنبه های عمومی لفظ بهره بگیرد. البته جنبه های خصوصی برای فهم دلالت کلام مفید است، ولی انحصار را نمی رساند، زیرا احکام الهی پیوسته همگانی بوده و در همه زمان ها جریان دارند. اینک دو نمونه از آیات را می آوریم که در روایات، جنبه کلی آن بررسی شده و مورد استفاده قرار گرفته است:
← نمونه اول
...
در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می شود. این مورد می تواند یک واقعه خاص باشد که آن واقعه سبب نزول آیه شده است. ولی تاویل مفهوم عامی است که از آیه برداشت می شود و قابل انطباق بر جریانات مشابه است. در برخی تعابیر به این دو اصطلاح ظهر و بطن نیز گفته می شود که ظهر همان تنزیل و بطن همان تاویل است، زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند و در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است.
ظهر و بطن قرآن
فضیل بن یسار درباره حدیث معروف ما فی القرآن آیة الا و لها ظهر و بطن» که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم نقل شده است، از امام صادق علیه السّلام سؤال کرد.حضرت در جواب فرمود: ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن، یجری کما تجری الشمس و القمر، ظهر همان مورد نزول آیه است و بطن تاویل آن (که موارد قابل انطباق را شامل می شود). برخی در گذشته اتفاق افتاده و برخی هنوز نیامده است. قرآن (پیوسته زنده و جاوید و قابل بهره گیری است و) مانند آفتاب و ماه در جریان است». در حدیث دیگر می فرماید: ظهر القرآن الذین» نزل فیهم و بطنه الذین عملوا بمثل اعمالهم، ظهر، کسانی را در بر می گیرد که آیه درباره آنان نازل شده است و بطن کسانی را شامل می شود که کرداری مانند کردار آنان داشته باشند».
استفاده فقهی
فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شان نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده ای را به دست آورده اند و با تمسک به آن قاعده، احکام را استنباط می کنند. آن قاعده عبارت است از: العبرة بعموم اللفظ لا بخصوص المورد، اعتبار به گستردگی لفظ است، نه خصوصیت مورد». یعنی یک فقیه دانا و توانا باید خصوصیات مورد را کنار بگذارد و از جنبه های عمومی لفظ بهره بگیرد. البته جنبه های خصوصی برای فهم دلالت کلام مفید است، ولی انحصار را نمی رساند، زیرا احکام الهی پیوسته همگانی بوده و در همه زمان ها جریان دارند. اینک دو نمونه از آیات را می آوریم که در روایات، جنبه کلی آن بررسی شده و مورد استفاده قرار گرفته است:
← نمونه اول
...
wikifeqh: تنزیل_و_تأویل
[ویکی اهل البیت] در اصطلاح سلف، تنزیل بر مورد نزول گفته می شود. این مورد می تواند یک واقعه خاص باشد که آن واقعه سبب نزول آیه شده است ولی تاویل مفهوم عامی است که از آیه برداشت می شود و قابل انطباق بر جریانات مشابه است. در برخی تعابیر به این دو اصطلاح ظهر و بطن نیز گفته می شود که ظهر همان تنزیل و بطن همان تاویل است زیرا ظاهر آیه همان مورد نزول را می رساند و در بطن آیه مفهوم گسترده تری نهفته است. فضیل بن یسار درباره حدیث معروف «ما فی القرآن آیة الا ولها ظهر و بطن » که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است، از امام صادق علیه السلام سؤال کرد.
حضرت در جواب فرمود: «ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن، یجری کما تجری الشمس والقمر، ظهر همان مورد نزول آیه است و بطن تاویل آن . برخی در گذشته اتفاق افتاده و برخی هنوز نیامده است. قرآن مانند آفتاب و ماه در جریان است ».
در حدیث دیگر می فرماید: ظهر القرآن الذین نزل فیهم و بطنه الذین عملوا بمثل اعمالهم، ظهر، کسانی را دربرمی گیرد که آیه درباره آنان نازل شده است و بطن کسانی را شامل می شود که کرداری مانند کردار آنان داشته باشند.
فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شان نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده ای را بدست آورده اند و با تمسک به آن قاعده، احکام را استنباط می کنند.
آن قاعده عبارت است از: «العبرة بعموم اللفظ لابخصوص المورد، اعتبار به گستردگی لفظ است، نه خصوصیت مورد». یعنی یک فقیه دانا و توانا باید خصوصیات مورد را کنار بگذارد و از جنبه های عمومی لفظ بهره بگیرد. البته جنبه های خصوصی برای فهم دلالت کلام مفید است، ولی انحصار را نمی رساند زیرا احکام الهی پیوسته همگانی بوده و در همه زمان ها جریان دارند.اینک دو نمونه از آیات را می آوریم که در روایات، جنبه کلی آن بررسی شده و مورد استفاده قرار گرفته است:
نمونه اول: در سوره بقره چنین آمده است: «ولله المشرق والمغرب فاینما تولوا فثم وجه الله ان الله واسع علیم».
این آیه از آیاتی است که دارای ظهر و بطن (تنزیل و تاویل) است که با راهنمایی امام معصوم جنبه عمومی آن روشن شده است. این آیه در ظاهر با آیاتی که ایجاب می کند حتماً رو به کعبه نماز بخوانید منافات دارد ولی با مراجعه به شان نزول، این تنافی برطرف می شود.
حضرت در جواب فرمود: «ظهره تنزیله و بطنه تاویله، منه ما قد مضی و منه ما لم یکن، یجری کما تجری الشمس والقمر، ظهر همان مورد نزول آیه است و بطن تاویل آن . برخی در گذشته اتفاق افتاده و برخی هنوز نیامده است. قرآن مانند آفتاب و ماه در جریان است ».
در حدیث دیگر می فرماید: ظهر القرآن الذین نزل فیهم و بطنه الذین عملوا بمثل اعمالهم، ظهر، کسانی را دربرمی گیرد که آیه درباره آنان نازل شده است و بطن کسانی را شامل می شود که کرداری مانند کردار آنان داشته باشند.
فقها و دانشمندان اسلامی با توجه به سبب و شان نزول و ظهر و بطن آیات، قاعده ای را بدست آورده اند و با تمسک به آن قاعده، احکام را استنباط می کنند.
آن قاعده عبارت است از: «العبرة بعموم اللفظ لابخصوص المورد، اعتبار به گستردگی لفظ است، نه خصوصیت مورد». یعنی یک فقیه دانا و توانا باید خصوصیات مورد را کنار بگذارد و از جنبه های عمومی لفظ بهره بگیرد. البته جنبه های خصوصی برای فهم دلالت کلام مفید است، ولی انحصار را نمی رساند زیرا احکام الهی پیوسته همگانی بوده و در همه زمان ها جریان دارند.اینک دو نمونه از آیات را می آوریم که در روایات، جنبه کلی آن بررسی شده و مورد استفاده قرار گرفته است:
نمونه اول: در سوره بقره چنین آمده است: «ولله المشرق والمغرب فاینما تولوا فثم وجه الله ان الله واسع علیم».
این آیه از آیاتی است که دارای ظهر و بطن (تنزیل و تاویل) است که با راهنمایی امام معصوم جنبه عمومی آن روشن شده است. این آیه در ظاهر با آیاتی که ایجاب می کند حتماً رو به کعبه نماز بخوانید منافات دارد ولی با مراجعه به شان نزول، این تنافی برطرف می شود.
wikiahlb: تنزیل_و_تاویل