تندیس

تَندیس یا مُجَسَمِه پیکره ای است که اغلب به هدف یادآوری یا به نمایش گذاشتن وجود یک انسان، شیء، حیوان یا واقعه ساخته می شود. به کسی که تندیس می سازد پیکرتراش یا مجسمه ساز می گویند که با حجم سازی تفاوت دارد. [ ۱]
تندیس. ( اِ مرکب ) بمعنی تن مانند است، چه دیس به معنی مانند باشد؛ و به معنی صورت و تمثال و پیکر و کالبد و قالب و جثه نیز آمده است، اعم از انسان و حیوانات دیگر. ( برهان ) ( از ناظم الاطبا ) . بمعنی تندِس. ( فرهنگ جهانگیری ) ( از آنندراج ) . از: تن + دیس، جزو دوم از مصدر «دئس» اوستایی به معنی نمودن و نشان دادن، یعنی تن نما، و این جزو به صورت پسوند در فرخاردیس و طاقدیس هم دیده می شود. ( حاشیهٔ برهان، چ معین ) :
نگارند تندیس او گر به کوهز سنگ وقارش شود کُه ستوه.
دقیقی.
دو تندیس از زر برانگیختهز هر صورتی قالبی ریخته.
نظامی.
مجسمه های بسیاری برای بزرگداشت وقایع تاریخی ساخته شده اند. از آن جمله می توان به مجسمهٔ نبرد هیروشیما اشاره کرد. مجسمه ها ممکن است به یادبود بزرگان تاریخ ساخته شوند، همچون مجسمهٔ فردوسی، امیر کبیر، ابوریحان بیرونی. بسیاری مجسمه ها نیز به عنوان هنری عمومی به نمایش گذاشته می شوند. معدودی مجسمه ها خود به مظهری از تاریخ بدل می شوند، مانند مجسمهٔ آزادی در ایالات متحدهٔ آمریکا. همچنین، در ایران، به عنوان قدردانی به برگزیدگان جشنواره ها هدیه داده می شود؛ مانند جشنواره های: فیلم فجر، تندیس سیمرغ بلورین، . . . [ ۲] [ ۳]
مجسمه ها می توانند از مواد مختلفی چون چوب، گچ، جیپس، فایبرگلاس، فلزاتی همچون طلا، نقره و برنز، انواع سنگ ها مانند سنگ مرمر و … ساخته شوند[ ۴] و بسته به موارد استفاده در اندازه های مختلفی دارند:
مجسمه های کوچک را تندیسک ( statuette ) نیز خوانده اند. مجسمه هایی که تنها سر و شانه را به تصویر می کشند نیم تنه ( bust ) نامیده می شوند؛ و به مجسمه هایی که در آن ها تنها شکل سر تصویر شده باشد، سردیس گفته می شود. هم اکنون در ایران مجسمه سازان برتری که همواره از آنان تجلیل به عمل آمده و آثار باشکوه مدرنیته ای خلق کرده اند می توان به اُستاد هوشنگ امیاری و اسفندیار ایمان زاده اشاره کرد این دو ریش سپید مخصوصاً هوشنگ اَمیاری در حوزه تندیس گری دهه ها است که مشغول فعالیت حرفه ای هستند. در زمینه تدریس، تألیف مقالات و همکاری در روزنامه ها و مجلات هنری، ساخت مجسمه و علی الخصوص قالب گیری نقش بسیار فعالی داشته اند. [ ۵]