در روان شناسی، تله اجتماعی ( به انگلیسی: Social trap ) ، یک تضاد منافع یا انگیزه انحرافی است که در آن افراد یا گروهی از افراد برای به دست آوردن منافع فردی کوتاه مدت اقدام می کنند، که در درازمدت سبب آسیب برای کل گروه می شود. [ ۱] تله های اجتماعی عامل مشکلات زیست محیطی بی شماری از جمله صید بی رویه، قطعی برق و قطعی برق در دوره های گرمای شدید، چرای بی رویه چهارپایان در صحرای ساحل، نابودی جنگل های بارانی توسط بهره برداری از درختان و کشاورزی، و مهم تر از همه، تغییرات آب و هوا هستند. [ ۲] [ ۳]
اصطلاح تله اجتماعی نخستین بار در سال ۱۹۷۳م، توسط مجله آمریکن سایکولوژیست در مقاله ای به قلم «جان پلات»؛ و نیز در کتابی که به دنبال یک همایش میان رشته ای در دانشگاه میشیگان، [ ۴] انتشار یافت، به جامعه علمی معرفی شد. در این همایش، پلات و دیگر شرکت کنندگان با تکیه بر مفهوم تراژدی توده ها که در مجله ساینس در مقاله محوری گارت هاردین در سال ۱۹۶۸م، از آن یاد شده بود، [ ۵] اصطلاح تله اجتماعی را برای توضیح رفتار کسانی که در شکل گیری تراژدی نقش داشتند به کار بردند. پلات با استناد به یافته های روان شناسی پایه، طبق الگوی تقویت رفتار بی اف اسکینر، [ ۶] مدعی شد که افرادی منافع درازمدت خود و جمع را فدای منافع کوتاه مدت خویش کرده و در واقع به تله ای می افتند که منجر به بهره برداری بیش از حد از منابع محدود و ضرر و زیان کل اجتماع خواهد شد. اصطلاح تله اجتماعی در عمل مفهوم گسترده ای است و علاوه بر بهره برداری بیش از حد از منابع عمومی، در اثر ارتباط متقابل و علت و معلولی منافع دراز مدت و کوتاه مدت، شامل موارد دیگری مرتبط با رفتار انسان نیز می شود.
علاوه بر تعریف پدیده تله اجتماعی، «جان پلات»، بین تله های اجتماعی و حصارهای اجتماعی نیز تمایز قائل می شود. [ ۷] به عقیده وی تله های اجتماعی نشان دهنده رفتار یا عملی است که منافع فردی را به بهای منافع جمعی در اولویت قرار می دهد. برعکس حصار اجتماعی اشاره به خودداری فرد از انجام عملی دارد که با هزینه ای اندک، سود قابل توجه و ماندگاری برای جمع همراه خواهد داشت. اصطلاح قهرمان گمشده، بازتاب گویایی از حصار اجتماعی است. برای مثال فرض کنید در حین حمل و نقل کالا، جعبه ای در راه افتاده و باعث اختلال در ترافیک می شود. طوری که هر اتومبیلی مجبور است از سرعت خود بکاهد و جعبه را دور بزند. در چنین وضعیتی هر اتوموبیلی نسبتاً به راحتی قادر است ایستاده و جعبه را در کنار جاده قرار دهد و با صرف اندکی از انرژی و وقت خود، باعث حل مشکل ترافیک جمعی و صرفه جویی در وقت و انرژی همگان شود. اما کجاست آن قهرمانی که از حصار اجتماعی عبور کند. [ ۸] به گفته پلات، تله های اجتماعی را می توان به تله های فردی و تله های گروهی طبقه بندی کرد. تله های فردی تنها به تصمیم و رفتار یک شخص مربوط است و در درجه اول او را دچار عواقب منفی دراز مدت خواهد کرد. مانند مصرف دخانیات و مشروبات الکلی با انگیزه یک خوشی موقت، همراه با پرداخت بهای بیماریهایی که می توانند از آن ناشی شوند. در مقابل تله های گروهی اشاره به موقعیت هایی دارند که گروهی از مردم در تعقیب منافع کوتاه مدت خویش، باعث زیانی همگانی و ماندگار شوند. مانند بهره برداری بی رویه یک نسل از منابع طبیعی در ابعاد گسترده ملی به بهای آلودگی محیط زیست. [ ۹] همچنین شاید بتوان بین تله های زمانی و اجتماعی تفاوت قائل شد. به تعبیری تله های زمانی بر تقابل منافع کوتاه مدت و دراز مدت تأکید دارند. در حالی که تله های اجتماعی تقابل منافع شخصی و جمعی را برجسته می کنند. [ ۱۰]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفاصطلاح تله اجتماعی نخستین بار در سال ۱۹۷۳م، توسط مجله آمریکن سایکولوژیست در مقاله ای به قلم «جان پلات»؛ و نیز در کتابی که به دنبال یک همایش میان رشته ای در دانشگاه میشیگان، [ ۴] انتشار یافت، به جامعه علمی معرفی شد. در این همایش، پلات و دیگر شرکت کنندگان با تکیه بر مفهوم تراژدی توده ها که در مجله ساینس در مقاله محوری گارت هاردین در سال ۱۹۶۸م، از آن یاد شده بود، [ ۵] اصطلاح تله اجتماعی را برای توضیح رفتار کسانی که در شکل گیری تراژدی نقش داشتند به کار بردند. پلات با استناد به یافته های روان شناسی پایه، طبق الگوی تقویت رفتار بی اف اسکینر، [ ۶] مدعی شد که افرادی منافع درازمدت خود و جمع را فدای منافع کوتاه مدت خویش کرده و در واقع به تله ای می افتند که منجر به بهره برداری بیش از حد از منابع محدود و ضرر و زیان کل اجتماع خواهد شد. اصطلاح تله اجتماعی در عمل مفهوم گسترده ای است و علاوه بر بهره برداری بیش از حد از منابع عمومی، در اثر ارتباط متقابل و علت و معلولی منافع دراز مدت و کوتاه مدت، شامل موارد دیگری مرتبط با رفتار انسان نیز می شود.
علاوه بر تعریف پدیده تله اجتماعی، «جان پلات»، بین تله های اجتماعی و حصارهای اجتماعی نیز تمایز قائل می شود. [ ۷] به عقیده وی تله های اجتماعی نشان دهنده رفتار یا عملی است که منافع فردی را به بهای منافع جمعی در اولویت قرار می دهد. برعکس حصار اجتماعی اشاره به خودداری فرد از انجام عملی دارد که با هزینه ای اندک، سود قابل توجه و ماندگاری برای جمع همراه خواهد داشت. اصطلاح قهرمان گمشده، بازتاب گویایی از حصار اجتماعی است. برای مثال فرض کنید در حین حمل و نقل کالا، جعبه ای در راه افتاده و باعث اختلال در ترافیک می شود. طوری که هر اتومبیلی مجبور است از سرعت خود بکاهد و جعبه را دور بزند. در چنین وضعیتی هر اتوموبیلی نسبتاً به راحتی قادر است ایستاده و جعبه را در کنار جاده قرار دهد و با صرف اندکی از انرژی و وقت خود، باعث حل مشکل ترافیک جمعی و صرفه جویی در وقت و انرژی همگان شود. اما کجاست آن قهرمانی که از حصار اجتماعی عبور کند. [ ۸] به گفته پلات، تله های اجتماعی را می توان به تله های فردی و تله های گروهی طبقه بندی کرد. تله های فردی تنها به تصمیم و رفتار یک شخص مربوط است و در درجه اول او را دچار عواقب منفی دراز مدت خواهد کرد. مانند مصرف دخانیات و مشروبات الکلی با انگیزه یک خوشی موقت، همراه با پرداخت بهای بیماریهایی که می توانند از آن ناشی شوند. در مقابل تله های گروهی اشاره به موقعیت هایی دارند که گروهی از مردم در تعقیب منافع کوتاه مدت خویش، باعث زیانی همگانی و ماندگار شوند. مانند بهره برداری بی رویه یک نسل از منابع طبیعی در ابعاد گسترده ملی به بهای آلودگی محیط زیست. [ ۹] همچنین شاید بتوان بین تله های زمانی و اجتماعی تفاوت قائل شد. به تعبیری تله های زمانی بر تقابل منافع کوتاه مدت و دراز مدت تأکید دارند. در حالی که تله های اجتماعی تقابل منافع شخصی و جمعی را برجسته می کنند. [ ۱۰]
wiki: تله اجتماعی