تَلخ بَیان ( Sophora ) سرده ای از حدود ۴۵ گونه درخت و درختچه از خانواده باقلائیان ( نخود فرنگی ) است. گیاهان این خانواده به شکل علفی٬ درختچه یا بوته رشد می کنند و بعضی دارویی هستند. تلخ بیان گیاهی عموماً چندساله است و به دلیل خاصیت دارویی ضد باکتریایی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. نام علمی آن، Sophora، از کلمه عربی «صفیراء» گرفته شده که به معنی «درخت با گل های نخودی» است. [ ۲]
گونه های تلخ بیان بومی جنوب آسیا، استرالیا، جزایر مختلف اقیانوس آرام، غرب آمریکای جنوبی، غرب ایالات متحده، فلوریدا، پورتوریکو و ایران هستند.
تلخ بیان معمولی گیاهی است پایا، با رویش بهاره، ایستاده، قد تا ۸۰ سانتی متر. ساقه نسبتاً ضخیم، در بن کم و بیش چوبی. ساقه و برگ ها پوشیده از کرک ها یا تارهای ابریشمی رویم خوابیده. برگ ها شانه ای، دارای ۷–۱۲ جفت برگچه پهن دراز، بیضی و در انتها گرد. گل ها سفید، مایل به کرم رنگ، گل آذین خوشه ضخیم، استوانه ای طویل تر از برگ. میوه نیام کرکدار، کم و بیش خمیده، محتوی ۳–۷ دانه و جدار آن در حد فاصل دانه ها به سختی فشرده شده. تلخ بیان نیز مانند خارشتر و شیرین بیان بیشتر از طریق ایجاد ساقه های هوایی روی ریشه های عمیق و گسترده خود تکثیر می یابد.
در ابتدا، این جنس دارای گونه های بیشتری بود، اما این سرده ها اکنون در سرده های دیگر، از جمله استیفنولوبیوم ( Styphnolobium ) ( فقدان باکتری های تثبیت کننده نیتروژن ( Rhizobia ) در ریشه های آن متفاوت است ) و Calia قرار گرفته اند. گونه های تلخ بیان نیوزلند در آنجا با نام «کُووای یا کوفای» شناخته می شوند. تلخ بیان تورومیرو زمانی یک درخت معمولی در جنگل های جزیره ایستر بود. این درخت بعداً قربانی جنگل زدایی شد که جنگل های آن جزیره را در حدود قرن هجدهم به طور کامل نابود کرد. تلخ بیان تورومیرو در طبیعت منقرض شد اما اکنون در یک پروژه علمی که از جمله از سوی باغ های گیاه شناسی کیو در انگلستان و گوتنبرگ در سوئد هدایت می شود، به حیات وحش جزیره ایستر بازگردانده می شود. تنها نمونه های باقی مانده از این گونه با منشأ مستند در دهه ۱۹۶۰ از دانه های جمع آوری شده توسط «تور هیردال» پرورش یافتند. گونه Sophora macrocarpa درختی کوچک و نیمه گرمسیری بومی شیلی است. این گونه در شیلی «مایو» نامیده می شود.
این جنس در ایران سه گونه گیاه علفی و درختچه ای دارد:
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفگونه های تلخ بیان بومی جنوب آسیا، استرالیا، جزایر مختلف اقیانوس آرام، غرب آمریکای جنوبی، غرب ایالات متحده، فلوریدا، پورتوریکو و ایران هستند.
تلخ بیان معمولی گیاهی است پایا، با رویش بهاره، ایستاده، قد تا ۸۰ سانتی متر. ساقه نسبتاً ضخیم، در بن کم و بیش چوبی. ساقه و برگ ها پوشیده از کرک ها یا تارهای ابریشمی رویم خوابیده. برگ ها شانه ای، دارای ۷–۱۲ جفت برگچه پهن دراز، بیضی و در انتها گرد. گل ها سفید، مایل به کرم رنگ، گل آذین خوشه ضخیم، استوانه ای طویل تر از برگ. میوه نیام کرکدار، کم و بیش خمیده، محتوی ۳–۷ دانه و جدار آن در حد فاصل دانه ها به سختی فشرده شده. تلخ بیان نیز مانند خارشتر و شیرین بیان بیشتر از طریق ایجاد ساقه های هوایی روی ریشه های عمیق و گسترده خود تکثیر می یابد.
در ابتدا، این جنس دارای گونه های بیشتری بود، اما این سرده ها اکنون در سرده های دیگر، از جمله استیفنولوبیوم ( Styphnolobium ) ( فقدان باکتری های تثبیت کننده نیتروژن ( Rhizobia ) در ریشه های آن متفاوت است ) و Calia قرار گرفته اند. گونه های تلخ بیان نیوزلند در آنجا با نام «کُووای یا کوفای» شناخته می شوند. تلخ بیان تورومیرو زمانی یک درخت معمولی در جنگل های جزیره ایستر بود. این درخت بعداً قربانی جنگل زدایی شد که جنگل های آن جزیره را در حدود قرن هجدهم به طور کامل نابود کرد. تلخ بیان تورومیرو در طبیعت منقرض شد اما اکنون در یک پروژه علمی که از جمله از سوی باغ های گیاه شناسی کیو در انگلستان و گوتنبرگ در سوئد هدایت می شود، به حیات وحش جزیره ایستر بازگردانده می شود. تنها نمونه های باقی مانده از این گونه با منشأ مستند در دهه ۱۹۶۰ از دانه های جمع آوری شده توسط «تور هیردال» پرورش یافتند. گونه Sophora macrocarpa درختی کوچک و نیمه گرمسیری بومی شیلی است. این گونه در شیلی «مایو» نامیده می شود.
این جنس در ایران سه گونه گیاه علفی و درختچه ای دارد:
wiki: تلخ بیان