[ویکی فقه] تقوا و صید در احرام (قرآن). یکی از آثار تقوا پیشگی اجتناب محرم از صید در حال احرام است.
اجتناب مؤمنان از صید در خشکی در حال احرام، از آثار تقواپیشگی آنان می باشد:یـایها الذین ءامنوا... واذا حللتم فاصطادوا... واتقوا الله...ای کسانی که ایمان آورده اید! ... و اما هنگامی که از احرام بیرون آمدید، صید کردن برای شما مانعی ندارد... و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید... . احل لکم صید البحر وطعامه متـعـا لکم وللسیارة وحرم علیکم صید البر مادمتم حرمـا واتقوا الله...صید دریا و طعام آن برای شما و کاروانیان حلال است تا (در حال احرام) از آن بهره مند شوید ولی ما دام که محرم هستید، شکار صحرا برای شما حرام است و از (نافرمانی) خدایی که به سوی او محشور می شوید، بترسید!
دیدگاه آیت الله مکارم
در این آیه پیرامون صیدهای دریا سخن به میان آورده، می گوید: صید دریا و طعام آن برای شما (در حال احرام) حلال است (احل لکم صید البحر و طعامه).در اینکه منظور از طعام چیست؟ بعضی از مفسران احتمال داده اند که مراد ماهیانی است که بدون صید می میرند و بروی آب می مانند، در حالی که می دانیم این سخن درست نیست، زیرا ماهی مرده خوردنش حرام است، اگر چه در بعضی از روایات اهل تسنن تصریح به حلیت آن شده است. آنچه بیشتر از ظاهر آیه استفاده می شود این است که منظور از طعام همان خوراکی است که از ماهیان صید شده ترتیب داده شود، زیرا آیه می خواهد دو چیز را مجاز کند نخست صید کردن و دیگر غذای صید شده خوردن. ضمنا از مفهوم این تعبیر فتوای معروفی که در میان فقهای ما وجود دارد، نیز اجمالا استفاده می شود که در مورد حیوانات صحرایی نه تنها اقدام به صید کردن حرام است بلکه خوردن گوشت حیوانات صید شده نیز مجاز نیست.سپس به فلسفه این حکم اشاره کرده می گوید: این بخاطر این است که شما و مسافران بتوانید بهره ببرید (متاعا لکم و للسیارة). یعنی بخاطر اینکه در حال احرام برای تغذیه به زحمت نیفتید و بتوانید از یک نوع صید بهره مند شوید، این اجازه در مورد صید دریا به شما داده شده است. و از آنجا که معمولا مسافران اگر بخواهند ماهی صید شده را با خود ببرند آن را با نمک آمیخته و به صورت ماهی شور در می آورند، بعضی از مفسران جمله فوق را به اینگونه تفسیر کرده اند که افراد مقیم می توانند از ماهی تازه و مسافران از ماهی شور استفاده کنند. اشتباه نشود اینکه در آیه فوق می خوانیم صید دریا برای شما حلال شده مفهومش یک حکم کلی و عمومی درباره صیدهای دریا نیست، آن چنان که بعضی پنداشته اند، زیرا آیه نمی خواهد اصل حکم صیدهای دریا را بیان کند، بلکه هدف آیه این است که به محرم اجازه دهد صیدهای دریا که قبل از احرام برای او حلال بوده در حال احرام از آن استفاده کند، و به تعبیر دیگر آیه اصل تشریع قانون را بیان نمی کند، بلکه ناظر به خصوصیات قانونی است که قبلا تشریع شده است، و به اصطلاح در مقام بیان از نظر عمومیت حکم نیست، بلکه فقط احکام محرم را بیان می کند.ولی بار دیگر به عنوان تاکید به حکم سابق بازگشته، می گوید: مادام که در حال احرام هستید صیدهای صحرایی بر شما حرام است (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرما). و در پایان آیه برای تاکید تمام احکامی که ذکر شد می فرماید: از خداوندی که در قیامت در پیشگاه او محشور خواهید شد بپرهیزید، و با فرمان او مخالفت ننمائید (و اتقوا الله الذی الیه تحشرون).
دیدگاه علامه طبرسی
احل لکم صید البحر: شکار آبی برای شما حلال است. البته با این آیه، شکار های تازه، حلال شمرده شده است، وگرنه درباره شکارهای کهنه و حلال بودن آن گفتگویی نیست. چنان که ابن عباس و زید بن ثابت و سعید بن جبیر و سعید بن مسیب و قتاده و مجاهد گویند.و طعامه: و خوراکیهای دریا. در اینباره اختلاف است. ابن عباس و ابن عمر و قتاده گویند: مقصود حیوانات مرده است که از روی آب گرفته می شوند لکن آنچه مناسب مذهب ماست، قول دیگری است از ابن عباس بنا به روایت دیگر و سعید بن مسیب و سعید بن جبیر و مجاهد. بنابراین قول، منظور حیواناتی است که قبلا شکار شده و به نمک پاشیده و نگهداری کرده اند، زیرا به نظر ما خوردن گوشت میته، نه برای محرم جایز است و نه برای غیر محرم. برخی گفته اند: منظور میوه های و گیاهان دریایی است.متاعا لکم و للسیارة: قتاده و ابن عباس و حسن گویند: یعنی اینها منفعتی است برای مسافر و حاضر. و بقولی یعنی: برای اهل شهرها و دهات، خواه محل باشند، خواه محرم.و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرما: از این جمله، استفاده می شود که شکار خشکی، در حال احرام، و همچنین خوردن گوشت حیوانی که دیگران شکار کرده اند، برای شخص محرم حرام است. این معنی، از علی علیه السلام و ابن عباس و ابن عمرو سعید بن جبیر است. عمر و عثمان و حسن بصری گویند: گوشت حیوانی که دیگری شکار کرده، «شده» بر شخص محرم، حرام نیست. «صید» گاهی مصدر و به معنای شکار کردن و گاهی به معنای «شکار شده» است. بدیهی است که بهتر است آیه را بر هر دو معنی حمل و حکم حرمت «شکار کردن و شکار» را از آن استفاده کنیم.و اتقوا الله الذی الیه تحشرون: دستوری است از جانب خداوند متعال که از همه معصیت ها و کارهای حرام اجتناب کنند، زیرا سرانجام، روزی که هیچکس بر سود و زیان خود یا دیگری قادر نیست، بسوی او بازگشت، خواهند کرد. آن روز، قیامت است و نیک و بد، سزای خود را می بینند.
اجتناب مؤمنان از صید در خشکی در حال احرام، از آثار تقواپیشگی آنان می باشد:یـایها الذین ءامنوا... واذا حللتم فاصطادوا... واتقوا الله...ای کسانی که ایمان آورده اید! ... و اما هنگامی که از احرام بیرون آمدید، صید کردن برای شما مانعی ندارد... و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید... . احل لکم صید البحر وطعامه متـعـا لکم وللسیارة وحرم علیکم صید البر مادمتم حرمـا واتقوا الله...صید دریا و طعام آن برای شما و کاروانیان حلال است تا (در حال احرام) از آن بهره مند شوید ولی ما دام که محرم هستید، شکار صحرا برای شما حرام است و از (نافرمانی) خدایی که به سوی او محشور می شوید، بترسید!
دیدگاه آیت الله مکارم
در این آیه پیرامون صیدهای دریا سخن به میان آورده، می گوید: صید دریا و طعام آن برای شما (در حال احرام) حلال است (احل لکم صید البحر و طعامه).در اینکه منظور از طعام چیست؟ بعضی از مفسران احتمال داده اند که مراد ماهیانی است که بدون صید می میرند و بروی آب می مانند، در حالی که می دانیم این سخن درست نیست، زیرا ماهی مرده خوردنش حرام است، اگر چه در بعضی از روایات اهل تسنن تصریح به حلیت آن شده است. آنچه بیشتر از ظاهر آیه استفاده می شود این است که منظور از طعام همان خوراکی است که از ماهیان صید شده ترتیب داده شود، زیرا آیه می خواهد دو چیز را مجاز کند نخست صید کردن و دیگر غذای صید شده خوردن. ضمنا از مفهوم این تعبیر فتوای معروفی که در میان فقهای ما وجود دارد، نیز اجمالا استفاده می شود که در مورد حیوانات صحرایی نه تنها اقدام به صید کردن حرام است بلکه خوردن گوشت حیوانات صید شده نیز مجاز نیست.سپس به فلسفه این حکم اشاره کرده می گوید: این بخاطر این است که شما و مسافران بتوانید بهره ببرید (متاعا لکم و للسیارة). یعنی بخاطر اینکه در حال احرام برای تغذیه به زحمت نیفتید و بتوانید از یک نوع صید بهره مند شوید، این اجازه در مورد صید دریا به شما داده شده است. و از آنجا که معمولا مسافران اگر بخواهند ماهی صید شده را با خود ببرند آن را با نمک آمیخته و به صورت ماهی شور در می آورند، بعضی از مفسران جمله فوق را به اینگونه تفسیر کرده اند که افراد مقیم می توانند از ماهی تازه و مسافران از ماهی شور استفاده کنند. اشتباه نشود اینکه در آیه فوق می خوانیم صید دریا برای شما حلال شده مفهومش یک حکم کلی و عمومی درباره صیدهای دریا نیست، آن چنان که بعضی پنداشته اند، زیرا آیه نمی خواهد اصل حکم صیدهای دریا را بیان کند، بلکه هدف آیه این است که به محرم اجازه دهد صیدهای دریا که قبل از احرام برای او حلال بوده در حال احرام از آن استفاده کند، و به تعبیر دیگر آیه اصل تشریع قانون را بیان نمی کند، بلکه ناظر به خصوصیات قانونی است که قبلا تشریع شده است، و به اصطلاح در مقام بیان از نظر عمومیت حکم نیست، بلکه فقط احکام محرم را بیان می کند.ولی بار دیگر به عنوان تاکید به حکم سابق بازگشته، می گوید: مادام که در حال احرام هستید صیدهای صحرایی بر شما حرام است (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرما). و در پایان آیه برای تاکید تمام احکامی که ذکر شد می فرماید: از خداوندی که در قیامت در پیشگاه او محشور خواهید شد بپرهیزید، و با فرمان او مخالفت ننمائید (و اتقوا الله الذی الیه تحشرون).
دیدگاه علامه طبرسی
احل لکم صید البحر: شکار آبی برای شما حلال است. البته با این آیه، شکار های تازه، حلال شمرده شده است، وگرنه درباره شکارهای کهنه و حلال بودن آن گفتگویی نیست. چنان که ابن عباس و زید بن ثابت و سعید بن جبیر و سعید بن مسیب و قتاده و مجاهد گویند.و طعامه: و خوراکیهای دریا. در اینباره اختلاف است. ابن عباس و ابن عمر و قتاده گویند: مقصود حیوانات مرده است که از روی آب گرفته می شوند لکن آنچه مناسب مذهب ماست، قول دیگری است از ابن عباس بنا به روایت دیگر و سعید بن مسیب و سعید بن جبیر و مجاهد. بنابراین قول، منظور حیواناتی است که قبلا شکار شده و به نمک پاشیده و نگهداری کرده اند، زیرا به نظر ما خوردن گوشت میته، نه برای محرم جایز است و نه برای غیر محرم. برخی گفته اند: منظور میوه های و گیاهان دریایی است.متاعا لکم و للسیارة: قتاده و ابن عباس و حسن گویند: یعنی اینها منفعتی است برای مسافر و حاضر. و بقولی یعنی: برای اهل شهرها و دهات، خواه محل باشند، خواه محرم.و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرما: از این جمله، استفاده می شود که شکار خشکی، در حال احرام، و همچنین خوردن گوشت حیوانی که دیگران شکار کرده اند، برای شخص محرم حرام است. این معنی، از علی علیه السلام و ابن عباس و ابن عمرو سعید بن جبیر است. عمر و عثمان و حسن بصری گویند: گوشت حیوانی که دیگری شکار کرده، «شده» بر شخص محرم، حرام نیست. «صید» گاهی مصدر و به معنای شکار کردن و گاهی به معنای «شکار شده» است. بدیهی است که بهتر است آیه را بر هر دو معنی حمل و حکم حرمت «شکار کردن و شکار» را از آن استفاده کنیم.و اتقوا الله الذی الیه تحشرون: دستوری است از جانب خداوند متعال که از همه معصیت ها و کارهای حرام اجتناب کنند، زیرا سرانجام، روزی که هیچکس بر سود و زیان خود یا دیگری قادر نیست، بسوی او بازگشت، خواهند کرد. آن روز، قیامت است و نیک و بد، سزای خود را می بینند.
wikifeqh: تقوا_و_صید_در_احرام_(قرآن)