[ویکی اهل البیت] تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. « غرائب القرآن و رغائب الفرقان» اثر نظام نیشابوری تفسیری است اجتهادی( عقلی) با رویکرد ارشادی و توجه به فوائد لفظی و معنوی قرآن. می توان آن را یکی از بهترین شروح کلام الله نامید که توانسته است بین اسرار لفظی و معنوی، ظاهری و باطنی جمع نماید.
نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهمّ آن بوده است سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. روایات نبوی و مفسران صحابی و تابعی در آن جایگاه ویژه دارد. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده و تصرّفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مفسر قبل از آغاز تفسیر مقدمات مفصلی( 11 مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهمترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفتگانه و راویان آنها، استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن، تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، متین و مفصل، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز، تشبیه، استعاره و خاص و عام، قدیم یا حادث بودن کلام خدا و...
وی در انتهای تفسیر می نویسد:« یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحثهای مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساسا بحثهای ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آنگونه بحثها شده ام».
در علت انتخاب تفسیر فخر رازی می نویسد:« چون مطالب مفید و بحثهای کارساز در آن وجود داشت و از طرفی مطالب زائد و بی ثمر آن، بهره برداری مناسب را برای خوانندگان سخت می نمود، تصمیم گرفتم با تلخیص آن زوائد را حذف نموده و با اسلوبی مختصر و گویا استفاده آن را برای طالبان، هموار گردانم، به گونه ای که خللی به مطلب وارد نیاید». در مقدمه ابتدای تفسیر نیز درخواست دوستان برای نگاشتن تفسیر را ذکر می کند.
نیشابوری در تفسیر نگاری شیوه خاص خود را داراست. در آغاز سوره ها، ابتدا اطلاعات کلی از قبیل نام سوره، مکی، مدنی بودن، عدد آیات و اقوال مربوط به آن، عدد کلمات و حروف آن را ارائه می دهد. پس از ذکر آیات قرآنی، قرائت های گوناگون را با مشخص نمودن صاحب آن، می آورد. و در ایراد اختلاف قرائتها تنها به قرائت ده پیشوای مشهور علم قرائت بسنده می کند.
سپس وقف ها را با تفصیل و تعلیل هر وقف، به خوبی بیان می دارد زیرا وی کتابی در زمینه وقف تألیف کرده است. سرانجام اقدام به تفسیر آیات نموده مانند فخر رازی به تناسب و ارتباط آیات عنایت نشان می دهد. سپس با باریک بینی و شیوه ای بدیع معانی آیات را بیان می کند. که این بخش شامل ذکر مقدرات، اظهار مضمرات، تأویل متشابهات، تصریح کنایات، تحقیق مجاز و استعادات و تفصیل مذاهب فقهی در ذیل آیات احکام می شود. در طرح مباحث فقهی تعارض و یا عدم تعارض آرای فقهی با نص قرآنی را یادآور شده و نظر خود را بیان می کند. به عنوان نمونه ذیل آیه 38 سوره مائده«و السارق و السارقة فافطعوا ایدیهما...»درباره سرقت، مسروق و سارق از جهت فقهی به تفصیل سخن می راند.
در این تفسیر طرح مباحث کلامی بر اساس عقاید اهل سنت و جماعت آمده و با طرح دیگر آرای اعتقادی به اثبات باور خود و تخطئه نظریات دیگران می پردازد. به عنوان نمونه ذیل آیه 25 سوره انعام«و منهم من یستمع الیک و جعلنا علی قلوبهم اکنه ان یفقهوه و فی آذانهم و قرا...»در دلالت آیه بر اینکه خداوند بین انسان و قلبش حائل شده او را از ایمان مصروف می دارد، با تشریع و بیان وجوه دیدگاه معتزله در مقابل این دیدگاه، به رد آن و تقویت دیدگاه خود که مطابق مذهب اهل سنت است، می پردازد. در طرح مباحث هستی شناسی و فلسفی بسیار متأثر از فخر رازی است. به عنوان نمونه ذیل آیه 42 سوره زمر«الله یتوفی الانفس حین موتها...»نظر حکما درباره نفس در حال بیداری و خواب را بیان می دارد. و ذیل آیه 1 و 2 سوره انفطار«اذ السماء انفطرت و اذ الکوالب انتثرت»بحث فخر رازی را در مورد اجسام و فلکیات مطرح می کند.
نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهمّ آن بوده است سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. روایات نبوی و مفسران صحابی و تابعی در آن جایگاه ویژه دارد. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده و تصرّفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مفسر قبل از آغاز تفسیر مقدمات مفصلی( 11 مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهمترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفتگانه و راویان آنها، استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن، تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، متین و مفصل، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز، تشبیه، استعاره و خاص و عام، قدیم یا حادث بودن کلام خدا و...
وی در انتهای تفسیر می نویسد:« یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحثهای مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساسا بحثهای ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آنگونه بحثها شده ام».
در علت انتخاب تفسیر فخر رازی می نویسد:« چون مطالب مفید و بحثهای کارساز در آن وجود داشت و از طرفی مطالب زائد و بی ثمر آن، بهره برداری مناسب را برای خوانندگان سخت می نمود، تصمیم گرفتم با تلخیص آن زوائد را حذف نموده و با اسلوبی مختصر و گویا استفاده آن را برای طالبان، هموار گردانم، به گونه ای که خللی به مطلب وارد نیاید». در مقدمه ابتدای تفسیر نیز درخواست دوستان برای نگاشتن تفسیر را ذکر می کند.
نیشابوری در تفسیر نگاری شیوه خاص خود را داراست. در آغاز سوره ها، ابتدا اطلاعات کلی از قبیل نام سوره، مکی، مدنی بودن، عدد آیات و اقوال مربوط به آن، عدد کلمات و حروف آن را ارائه می دهد. پس از ذکر آیات قرآنی، قرائت های گوناگون را با مشخص نمودن صاحب آن، می آورد. و در ایراد اختلاف قرائتها تنها به قرائت ده پیشوای مشهور علم قرائت بسنده می کند.
سپس وقف ها را با تفصیل و تعلیل هر وقف، به خوبی بیان می دارد زیرا وی کتابی در زمینه وقف تألیف کرده است. سرانجام اقدام به تفسیر آیات نموده مانند فخر رازی به تناسب و ارتباط آیات عنایت نشان می دهد. سپس با باریک بینی و شیوه ای بدیع معانی آیات را بیان می کند. که این بخش شامل ذکر مقدرات، اظهار مضمرات، تأویل متشابهات، تصریح کنایات، تحقیق مجاز و استعادات و تفصیل مذاهب فقهی در ذیل آیات احکام می شود. در طرح مباحث فقهی تعارض و یا عدم تعارض آرای فقهی با نص قرآنی را یادآور شده و نظر خود را بیان می کند. به عنوان نمونه ذیل آیه 38 سوره مائده«و السارق و السارقة فافطعوا ایدیهما...»درباره سرقت، مسروق و سارق از جهت فقهی به تفصیل سخن می راند.
در این تفسیر طرح مباحث کلامی بر اساس عقاید اهل سنت و جماعت آمده و با طرح دیگر آرای اعتقادی به اثبات باور خود و تخطئه نظریات دیگران می پردازد. به عنوان نمونه ذیل آیه 25 سوره انعام«و منهم من یستمع الیک و جعلنا علی قلوبهم اکنه ان یفقهوه و فی آذانهم و قرا...»در دلالت آیه بر اینکه خداوند بین انسان و قلبش حائل شده او را از ایمان مصروف می دارد، با تشریع و بیان وجوه دیدگاه معتزله در مقابل این دیدگاه، به رد آن و تقویت دیدگاه خود که مطابق مذهب اهل سنت است، می پردازد. در طرح مباحث هستی شناسی و فلسفی بسیار متأثر از فخر رازی است. به عنوان نمونه ذیل آیه 42 سوره زمر«الله یتوفی الانفس حین موتها...»نظر حکما درباره نفس در حال بیداری و خواب را بیان می دارد. و ذیل آیه 1 و 2 سوره انفطار«اذ السماء انفطرت و اذ الکوالب انتثرت»بحث فخر رازی را در مورد اجسام و فلکیات مطرح می کند.
wikiahlb: تفسیر_غرائب_القرآن_و_رغائب_الفرقان
[ویکی نور] تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. غرائب القرآن و رغائب الفرقان اثر نظام الدین حسن بن محمد قمی نیشابوری (متوفی 728ق)، تفسیری است اجتهادی (عقلی) با رویکرد ارشادی و توجه به فوائد لفظی و معنوی قرآن. می توان آن را یکی از بهترین شروح کلام الله نامید که توانسته است بین اسرار لفظی و معنوی، ظاهری و باطنی جمع نماید.
نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهمّ آن بوده است. سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده است. وی در نقل مطالب تصرّفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مفسر قبل از آغاز تفسیر، مقدمات مفصلی (11 مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهم ترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفت گانه و راویان آنها، استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن، تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز، تشبیه، استعاره و خاص و عام و قدیم یا حادث بودن کلام خدا.
وی در انتهای تفسیر می نویسد: «یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحث های مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساساً بحث های ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آن گونه بحث ها شده ام».
مفسر در علت انتخاب تفسیر فخر رازی می نویسد: «چون مطالب مفید و بحث های کارساز در آن وجود داشت و از طرفی مطالب زائد و بی ثمر آن، بهره برداری مناسب را برای خوانندگان سخت می نمود، تصمیم گرفتم با تلخیص آن زوائد را حذف نموده و با اسلوبی مختصر و گویا استفاده آن را برای طالبان، هموار گردانم، به گونه ای که خللی به مطلب وارد نیاید». در مقدمه ابتدای تفسیر نیز درخواست دوستان برای نگاشتن تفسیر را ذکر می کند.
نیشابوری در تفسیر نگاری شیوه خاص خود را داراست. در آغاز سوره ها، ابتدا اطلاعات کلی از قبیل نام سوره، مکی، مدنی بودن، عدد آیات و اقوال مربوط به آن، عدد کلمات و حروف آن را ارائه می دهد. پس از ذکر آیات قرآنی، قرائت های گوناگون را با مشخص نمودن صاحب آن، می آورد. در ایراد اختلاف قرائت ها تنها به قرائت ده پیشوای مشهور علم قرائت بسنده می کند.
نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهمّ آن بوده است. سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده است. وی در نقل مطالب تصرّفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مفسر قبل از آغاز تفسیر، مقدمات مفصلی (11 مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهم ترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفت گانه و راویان آنها، استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن، تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز، تشبیه، استعاره و خاص و عام و قدیم یا حادث بودن کلام خدا.
وی در انتهای تفسیر می نویسد: «یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحث های مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساساً بحث های ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آن گونه بحث ها شده ام».
مفسر در علت انتخاب تفسیر فخر رازی می نویسد: «چون مطالب مفید و بحث های کارساز در آن وجود داشت و از طرفی مطالب زائد و بی ثمر آن، بهره برداری مناسب را برای خوانندگان سخت می نمود، تصمیم گرفتم با تلخیص آن زوائد را حذف نموده و با اسلوبی مختصر و گویا استفاده آن را برای طالبان، هموار گردانم، به گونه ای که خللی به مطلب وارد نیاید». در مقدمه ابتدای تفسیر نیز درخواست دوستان برای نگاشتن تفسیر را ذکر می کند.
نیشابوری در تفسیر نگاری شیوه خاص خود را داراست. در آغاز سوره ها، ابتدا اطلاعات کلی از قبیل نام سوره، مکی، مدنی بودن، عدد آیات و اقوال مربوط به آن، عدد کلمات و حروف آن را ارائه می دهد. پس از ذکر آیات قرآنی، قرائت های گوناگون را با مشخص نمودن صاحب آن، می آورد. در ایراد اختلاف قرائت ها تنها به قرائت ده پیشوای مشهور علم قرائت بسنده می کند.
wikinoor: تفسیر_غرائب_القرآن_و_رغائب_الفرقان
[ویکی فقه] تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان (کتاب). غرائب القرآن و رغائب الفرقان، تالیف نظام الدین حسن بن محمد نیشابوری است.
«غرائب القرآن و رغائب الفرقان» اثر نظام نیشابوری تفسیری است اجتهادی (عقلی) با رویکرد ارشادی و توجه به فوائد لفظی و معنوی قرآن. می توان آن را یکی از بهترین شروح کلام الله نامید که توانسته است بین اسرار لفظی و معنوی، ظاهری و باطنی جمع نماید.نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهم آن بوده است سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. روایات نبوی و مفسران صحابی و تابعی در آن جایگاه ویژه دارد. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده و تصرفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مقدماتی در علوم قرآنی
مفسر قبل از آغاز تفسیر مقدمات مفصلی (۱۱ مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهمترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفتگانه و راویان آنها،استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن،تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، متین و مفصل، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز،تشبیه،استعاره و خاص و عام،قدیم یا حادث بودن کلام خدا و...
انگیزه تالیف
وی در انتهای تفسیر می نویسد: «یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحثهای مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساسا بحثهای ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آنگونه بحثها شده ام».
روش تفسیری
...
«غرائب القرآن و رغائب الفرقان» اثر نظام نیشابوری تفسیری است اجتهادی (عقلی) با رویکرد ارشادی و توجه به فوائد لفظی و معنوی قرآن. می توان آن را یکی از بهترین شروح کلام الله نامید که توانسته است بین اسرار لفظی و معنوی، ظاهری و باطنی جمع نماید.نیشابوری این تفسیر را به اختصار از تفسیر فخر رازی اقتباس کرده و کشاف زمخشری از دیگر منابع مهم آن بوده است سپس تحقیقات و نکات دقیقی که حاصل فهم و استنباط وی بوده، بر آن افزوده است. روایات نبوی و مفسران صحابی و تابعی در آن جایگاه ویژه دارد. در اقتباس از منابع مطرح شده، به نقل عبارت رازی و زمخشری پایبند نبوده و سبک نگارش از او بوده و تصرفات بسیاری داشته و در صورت مردود دانستن آرای آنها گوشزد کرده و در صورت وجود کاستی آن را کامل نموده و در اختلاف بین نظریات زمخشری و رازی نظر خود را بر صحت نظر یکی از آنان ابراز داشته است.
مقدماتی در علوم قرآنی
مفسر قبل از آغاز تفسیر مقدمات مفصلی (۱۱ مقدمه) در مسائل علوم قرآنی و قرآنی بیان داشته است که مهمترین آنها عبارتند از: فضل قرائت، قاری و آداب قرائت قرآن، قرائات هفتگانه و راویان آنها،استعاذه، بحثی در جن و شیاطین، احرف سبعه که قرآن بر آنها نازل شده است، کیفیت جمع آوری قرآن، بیان معانی مصحف، کتاب و قرآن،تقسیمات قرآن شامل سبع طوال، مثانی، متین و مفصل، اقسام وقف، اصطلاحات مهم، علاقه بین حقیقت و مجاز،تشبیه،استعاره و خاص و عام،قدیم یا حادث بودن کلام خدا و...
انگیزه تالیف
وی در انتهای تفسیر می نویسد: «یکی از انگیزه های من از نوشتن تفسیر این است که جلیس حیات دنیوی و انیس آخرت من گردد. انگیزه دیگر اینکه بحثهای مفید تفسیری که در تبیین وجوه اعجاز قرآن کارآمد است و مشکلات الفاظ آن را حل می نماید و به شکل پراکنده وجود دارد، جمع نموده، ثبت کنم و اساسا بحثهای ادبی از قبیل لغت، الفاظ، معانی بیان و وجوه مختلف آن زمانی مفید است که در قرآن کاربردش مشخص شود و مورد استفاده قرار گیرد و من نیز بدین جهت وارد آنگونه بحثها شده ام».
روش تفسیری
...
wikifeqh: غرائب_القرآن_و_رغائب_الفرقان