تفسیر عصر تابعان

[ویکی فقه] تابعین نخستین مفسرانی به شمار می روند که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) را ندیده بودند، اما قرآن کریم را برای مردم زمانشان تفسیر می کردند. تابعین شاگردان صحابه اند و معلومات آنان غالباً به صحابه منتهی می شود.در دوره تابعین با گسترش دولت اسلامی و حوزه های حکومت و هجرت برخی از اندیشمندان به نواحی گوناگون سرزمین اسلام، حوزه های علوم اسلامی شکل گرفت و پیدایش طبقات مفسران و جریان های تفسیری به این عصر می پیوندد که مشهورترین آنها مدارس تفسیری مکه، مدینه و عراق می باشد و تفسیر، که از اولین علوم متداول در حوزه های علوم اسلامی است، در این مراکز گسترش یافت.
هنوز دوران صحابه سپری نشده بود که مردانی شایسته پا به میدان نهادند تا در حمل امانت الهی و انجام رسالت اسلامی جای آنان را پر کنند. ایشان تابعان بودند؛ کسانی که به نیکی از صحابه پیروی کردند و به پیروزی بزرگی دست یافتند.آنان مردانی بودند که توفیق بهره گیری از انوار تاب ناک و سراسر خیر و برکت دوران عهد رسالت را نیافته بودند؛ اما محضر صحابه بزرگوار پیامبر (صلّی اللّه علیه وآله) را مغتنم شمرده، از دانش آنان بهره وافی بردند و در پرتو هدایتشان رهنمون گشتند. شمار بسیاری از چهره های بارز صحابه به شهرهای گوناگون پراکنده شدند. آنان به هر جایی که رخت اقامت می افکندند و یا از آن بار می بستند، همچون ستارگان آسمان و چراغ های ظلمت شکن و پرچم هایی راهبر بودند. این گونه بود که تعالیم اسلام منتشر شد و مفاهیم کتاب و سنت در میان مسلمانان گسترش یافت.
مدارس تفسیر
صحابه جلیل القدر به هر کجا کوچ کردند و در هر کجا از قلمرو بزرگ اسلام اقامت گزیدند، مدرسه ای گسترده و مستحکم بنا نهادند و به وسیله آن، معارف کتاب و سنت را گستراندند.مشهورترین مکتب های تفسیری که بر اساس آوازه بنیانگذاران آن شهرت یافته از این قرار است:
← مدرسه مکه
یادآور شدیم که شمار بسیاری از پیشگامان دانش، در خیزشی سترگ، به تحصیل علم و کسب معارف دین اقدام کردند و چون در کسب فیض از انوار عهد رسالت به طور مستقیم محروم شده بودند، به درگاه چهره های علمی صحابه روی آوردند و دانش را از آنان فرا گرفتند و میان مردم منتشر ساختند؛از این رو آنان تنها واسطه و حلقه اتصال میان منابع نخستین دانش و همه امتند و نه تنها در زمان خودشان بلکه برای همه ادوار و تمام اعصار، حاملان پرچم هدایت اسلام به شمار می روند. اینان افراد سرشناسی هستند که به شمار در نمی آیند و به سان ستارگان درخشان آسمان دامنه تعلیم و تربیت را در سراسر جهان اسلام و اطراف و اکناف آن گستراندند. در اینجا تنها به بررسی چهره های بارز و آنان که در بین مردم به آموزش و نشر علوم و بیان معارف قرآن شهرت یافتند بسنده می کنیم. اینان در مدارس تفسیری معروف به ویژه مدرسه ابن عباس در مکه، پرورش یافتند.
معروف ترین چهره های تفسیر
...