تفاسیر کلامی اسماعیلیان

[ویکی فقه] اسماعیلیان فرقه ای از شیعه و منسوب به اسماعیل فرزند امام صادق اند که پس از امام صادق به امامت وی اعتقاد داشته و امامت امام کاظم و امامان بعدی را نپذیرفتند.
اسماعیلیان که به باطنیه نیز نامبردارند و در عرصه پژوهش قرآنی بیش تر به این نام شناخته می شوند برای آیات قرآن و احکام دین معتقد به ظاهر و باطن اند و مراد اصلی آیات قرآن را اسرار و باطن آن می دانند. از منظر اسماعیلیان زبان قرآن زبان رمز است و رسیدن به باطن آیات نیز جز از طریق امامان از جمله امامان اسماعیلی ممکن نیست. گرچه در آثار نگارندگان اسماعیلی مذهب از حفظ ظاهر و باطن شریعت هر دو، سخن به میان آمده است، آنان عمدتاً باطن را لبّ کتاب و منشأ رستگاری نفس و احکام شریعت را چون غل و زنجیری می دانند که در زمان ظهور قائم (عج) برداشته می شود.
آثار تفسیری اسماعیلیان
از اسماعیلیان تفسیر کامل و جامعی از قرآن گزارش نشده است ولی تفسیر برخی از آیات قرآن را می توان در آثار دانشمندان آنان همچون قاضی نعمان (م. ۳۶۳ ق.) در المجالس والمسایرات، مؤید فی الدین هبة الله شیرازی (م. ۴۷۰ ق.) در المجالس المؤیدیه و ناصر خسرو (م. ۴۸۱ ق.) در وجه دین دید؛ همچنین اگر نظر کسانی را بپذیریم که محمد بن عبدالکریم شهرستانی (م. ۵۴۸ ق.) صاحب الملل والنحل را اسماعیلی می دانند می توان تفسیر او را با نام مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار در شمار تفاسیر اسماعیلی دانست.