تحریف مفهوم بدعت

[ویکی فقه] مفهوم مهم اسلامی دیگر که از سوی برخی مورد تحریف واقع شده، مسئله «بدعت» است.
در ابتدا لازم است با معنی این مفهوم آشنا شویم. بدعت یعنی کسی خودسرانه احکام اسلام را مطابق ذوق و سلیقه خویش تغییر دهد، حکمی را اضافه یا حذف کند. در احادیث اسلامی به شدت با این مسئله مخالفت شده است که چند نمونه را عرض می کنیم. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله وسلّم) می فرمایند: «کل بدعة ضلالة و کل ضلالة فی النار» هر بدعتی گمراهی است و هر گمراهی ای سرانجامش آتش دوزخ است. در جایی دیگر امیرمؤمنان علی (علیه السّلام) می فرمایند: «ما هدم الدین مثل البدع» هیچ چیز دین را نابود نمی کند مگر بدعت های خودسرانه. در حدیث سوم که درمورد همکاری با بدعت گذار است پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله وسلّم) می فرمایند: «من تبسم فی وجه مبتدع فقد اعان علی هدم دینه» کسی که با بدعت گذار همکاری کند حتی به اندازه تبسم به روی او، دین خود را نابود کرده و به محو اسلام کمک کرده است.
فلسفه تحریم بدعت
فلسفه تحریم بدعت چیست و چرا این قدر در تحریم بدعت احادیث سنگینی وارد شده است؟ دلیل آن روشن است، اگر بنا شود احکام اسلام دستخوش سلیقه ها گردد بعد از گذشت مدتی چیزی از اسلام باقی نمی ماند. اصالت اسلام زمانی حفظ می شود که بدعت ها در آن راه نیابد. به عنوان مثال ممکن است جمعیتی پیدا شوند و بدعت بگذارند که وضو و غسل برای زمانی بوده که مردم موازین بهداشتی را رعایت نمی کردند، ولی در حال حاضر علاوه بر رعایت بهداشت وشستشوی دست ورو با صابون، گاه هر روز حمام می کنند، بنابراین نیازی به وضو و غسل نیست! یا این که زکات برای عصر جامعه کشاورزی و دامداری بوده است و در جامعه صنعتی امروز، نیازی به آن نیست و مالیات ها جایگزین آن می شود! یا حج برای رؤیت عظمت اسلام است و در حال حاضر که با فیلم برداری این کار میسر است، ضرورتی برای اعمال حج وجود ندارد! و امثال این موارد که اگر اعتنا شود بعد از مدتی ماهیت اسلام تغییر اساسی پیدا خواهد کرد. بنیانگذار اسلام با آینده نگری روشنی که داشته از ابتدا مسیر این انحرافات را بسته است و از این روایت استفاده می شود که «هیچ کس حق تغییر احکام اسلام را ندارد و باید اصالت آن باقی بماند».
تحریف خطرناک در معنی بدعت
با وجود آنچه گذشت دو گروه دچار تحریف شده و مسئله بدعت را تبدیل به مفهوم ضد آن کرده اند. گروه اول: گروهی هستند که اخیرا به وجود آمده اند و از آیات و احکام اسلام قرائت تازه ای ارائه می دهند؛ به عنوان مثال می گویند: احکام جزائی اسلام مربوط به زمان ما نیست! و یا رباخواری مربوط به زمان سابق بود و بانکداری امروز بدون رباخواری اداره نمی شود! یعنی بدعت اسلامی را با نام «قرائت تازه» مطرح می کنند. در پاسخ می گوییم: مفاهیم اسلام مانند اصول صرف و نحو و لغت هر زبانی، مشخص و آشکار است و آیا قرائت تازه، چیزی جز تحمیل سلیقه خود بر آیات قرآن و احکام اسلامی چیز دیگری است؟ باید مراقب باشیم بدعت ها در قالب قرائت تازه ما را فریب ندهند که باعث محو اسلام خواهد شد. گروه دوم: وهابیون تکفیری هستند که هر کار نویی را بدعت می دانند. حتی در تاریخ آمده است که دوچرخه را بدعت می دانستند و می گفتند: زمان پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) و خلفا دوچرخه نبوده است، و آن را «مرکب شیطان» نامیدند! ولی امروزه تجدیدنظر کرده اند و از بهترین اتومبیل های دنیا استفاده می کنند. و یا زمانی که خط تلفن در سربازخانه یا قصر پادشاه آن زمان کشیده شد، عده ای از وهابیون آن را «خط شیطان» نامیدند! الآن نیز به همین صورت مثلا مراسم عید ولادت پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) و هر مراسم جدیدی را بدعت می دانند! در پاسخ آن ها می گوییم: نوآوری، یا عرفی است یا شرعی. نوآوری عرفی مانند قوانین و ساختمان ها و تکنولوژی های روز است که به تصدیق همه عقلا مانعی ندارد. حتی ساختمان مسجدالحرام و مسجدالنبی در حال حاضر با زمان پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) قابل مقایسه نیست. وهیچ کس این تغییرات را به پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) نسبت نمی دهد و نمی گوید این ها دستور پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) بوده است تا تصور شود بدعت شرعی است. ولی گاهی نوآوری ها شرعی است یعنی می گوییم: وضو که پیامبر (صلی الله علیه و اله وسلّم) دستور داده اند، برای آن زمان است و در حال حاضر نیاز به آن نیست؛ این امر از نظر ما شیعیان نیز مردود است. بنابراین توجه داشته باشند که نوآوری های عرفی را با نوآوری شرعی مخلوط نکنند و مسلمانان را تکفیر ننمایند و به این بهانه خون بی گناهان را نریزند و آلوده خلاف نشوند.