[ویکی فقه] تحریر المعالم فی أصول الفقه (کتاب). «تحریر المعالم فی اصول الفقه» تلخیص و تحریر کتاب ارزشمند معالم الاصول به قلم آیت الله علی مشکینی است.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مساله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مساله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
[ویکی نور] «تحریر المعالم فی اصول الفقه» تلخیص و تحریر کتاب ارزشمند معالم الاصول به قلم آیت الله علی مشکینی است.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مسأله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
در مقدّمه اوّل درباره فضل علم و عالم، وظیفه علماء، فضیلت تحصیل علم فقه و در مقدّمه دوّم درباره تعریف علم اصول و بیان موضوع و غرض آن و همچنین درباره حکم و انقسامات آن سخن به میان آمده است.
در بخش اوّل کتاب نخست پاره ای از مباحث الفاظ از قبیل اقسام لفظ، اقسام وضع، حقیقت شرعیه، علائم حقیقت و مجاز، اصول لفظیه، اشتراک و مشتق بیان شده سپس به بحث اوامر، نواهی، منطوق و مفهوم، عموم و خصوص، مطلق و مقید و مجمل و مبین پرداخته شده است.
سایر بخش های کتاب به ترتیب عبارتند از: ادلّه عقلیه، اصول عملیه، اجتهاد و تقلید، و تعادل و تراجیح.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مسأله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
در مقدّمه اوّل درباره فضل علم و عالم، وظیفه علماء، فضیلت تحصیل علم فقه و در مقدّمه دوّم درباره تعریف علم اصول و بیان موضوع و غرض آن و همچنین درباره حکم و انقسامات آن سخن به میان آمده است.
در بخش اوّل کتاب نخست پاره ای از مباحث الفاظ از قبیل اقسام لفظ، اقسام وضع، حقیقت شرعیه، علائم حقیقت و مجاز، اصول لفظیه، اشتراک و مشتق بیان شده سپس به بحث اوامر، نواهی، منطوق و مفهوم، عموم و خصوص، مطلق و مقید و مجمل و مبین پرداخته شده است.
سایر بخش های کتاب به ترتیب عبارتند از: ادلّه عقلیه، اصول عملیه، اجتهاد و تقلید، و تعادل و تراجیح.
wikinoor: تحریر_المعالم_فی_أصول_الفقه
[ویکی فقه] تحریر المعالم فی اصول الفقه (کتاب). «تحریر المعالم فی اصول الفقه» تلخیص و تحریر کتاب ارزشمند معالم الاصول به قلم آیت الله علی مشکینی است.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مساله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
گزارش محتوا
در اینجا به پاره ای از اندیشه های مولف می پردازیم که در فهم مطالب کتاب نقش بسزایی دارد:۱- در بحث استعمال لفظ در اکثر از معنا، قائل به جواز است با این فرق که استعمال لفظ مفرد در اکثر از معنای واحد مجازی است اما استعمال غیر مفرد (مثنی و جمع) در اکثر از معنای واحد حقیقی است.۲- زمانیکه عام تخصیص زده شود اراده باقی مانده در تحت آن مجازی است و در این نظر موافق شیخ، محقق و علامه حلی است. ۳- امر به شی بر وجه مطلوب (لفظا و معنا) مقتضی نهی از ضد خاصش نیست.۴- مولف در بحث خبر واحد عاری از قراین قطعیه قائل به حجیت عقلی و شرعی آن است برخلاف سیدمرتضی،ابن زهره و ابن ادریس و هم نظر با شیخ، محقق و علامه.۵- مولف در تعریف اجتهاد همان دیدگاه علامه حلی را دارد و اجتهاد را تلاش کامل فقیه در تحصیل ظن به حکم شرعی برمی شمارد. همچنین صاحب معالم، تجزی در اجتهاد و امکان قدرت داشتن فرد تنها بر استنباط بعضی از مسائل را ممتنع نمی داند اما جواز تمسک به استنباط مجتهد متجزی در مقایسه با استنباط مجتهد مطلق را قبول ندارند. ۶- به نظر صاحب معالم وصف مفهوم دارد وی می گوید: اصولیان در این مساله که تعلیق حکم به صفت مقتضی نفی حکم در صورت انتفای صفت باشد اختلاف نظر دارند گروهی این اقتضاء را پذیرفته اند و این از کلام شیخ ظاهر می شود ولی سیدمرتضی و به دنبال آن محقق و علامه و بسیاری دیگر آنرا نفی کرده اند و این قول به واقع نزدیکتر است. ۷- صاحب معالم استصحاب را حجت ندانسته و می فرماید: مردم در استصحاب حال اختلاف نظر دارند و محل آن اینست که حکمی در وقتی ثابت شود سپس وقت دیگری بیاید و دلیلی بر نفی آن حکم اقامه نشود آیا حکم به بقای آن حکم می شود به همان گونه ای که قبلا بوده است و این استصحاب است یا حکم به آن در وقت دوم احتیاج به دلیل دارد؟ مولف پس از نقل دیدگاه سیدمرتضی و شیخ مفید در پایان قول سیدمرتضی را در عدم حجیت استصحاب ترجیح داده است.۸- به نظر مولف نهی با امر متفاوت است و نهی بر تکرار و دوام دلالت دارد؛ دلیل ایشان اینست که نهی اقتضاء می کند مکلف ماهیت فعل و حقیقت آنرا در وجود داخل نکند و این معنا تنها با امتناع از داخل شدن هر فرد از افراد ماهیت آن در وجود محقق می شود و با انجام یک فرد، صدق می کند که آن ماهیت در وجود داخل شده باشد. وی در ادامه بحث دلالت نهی بر تکرار و دوام می گوید: چون اثبات کردیم نهی برای دوام و تکرار است باید معتقد شد که نهی بر فور هم دلالت می کند زیرا دوام مستلزم فوریت است.
کتاب مشتمل بر دو مقدمه و پنج بخش یا مقام است. روش طرح بحث صاحب معالم چنین است که در ابتدا صورت مساله را زیر عنوان «اصل» بیان کرده سپس اقوال و مکاتب اصولی را نقل می کند آن گاه بعد از انتخاب قول برتر و استدلال برای آن، استدلال های اقوال مخالفان را نقد می کند.
گزارش محتوا
در اینجا به پاره ای از اندیشه های مولف می پردازیم که در فهم مطالب کتاب نقش بسزایی دارد:۱- در بحث استعمال لفظ در اکثر از معنا، قائل به جواز است با این فرق که استعمال لفظ مفرد در اکثر از معنای واحد مجازی است اما استعمال غیر مفرد (مثنی و جمع) در اکثر از معنای واحد حقیقی است.۲- زمانیکه عام تخصیص زده شود اراده باقی مانده در تحت آن مجازی است و در این نظر موافق شیخ، محقق و علامه حلی است. ۳- امر به شی بر وجه مطلوب (لفظا و معنا) مقتضی نهی از ضد خاصش نیست.۴- مولف در بحث خبر واحد عاری از قراین قطعیه قائل به حجیت عقلی و شرعی آن است برخلاف سیدمرتضی،ابن زهره و ابن ادریس و هم نظر با شیخ، محقق و علامه.۵- مولف در تعریف اجتهاد همان دیدگاه علامه حلی را دارد و اجتهاد را تلاش کامل فقیه در تحصیل ظن به حکم شرعی برمی شمارد. همچنین صاحب معالم، تجزی در اجتهاد و امکان قدرت داشتن فرد تنها بر استنباط بعضی از مسائل را ممتنع نمی داند اما جواز تمسک به استنباط مجتهد متجزی در مقایسه با استنباط مجتهد مطلق را قبول ندارند. ۶- به نظر صاحب معالم وصف مفهوم دارد وی می گوید: اصولیان در این مساله که تعلیق حکم به صفت مقتضی نفی حکم در صورت انتفای صفت باشد اختلاف نظر دارند گروهی این اقتضاء را پذیرفته اند و این از کلام شیخ ظاهر می شود ولی سیدمرتضی و به دنبال آن محقق و علامه و بسیاری دیگر آنرا نفی کرده اند و این قول به واقع نزدیکتر است. ۷- صاحب معالم استصحاب را حجت ندانسته و می فرماید: مردم در استصحاب حال اختلاف نظر دارند و محل آن اینست که حکمی در وقتی ثابت شود سپس وقت دیگری بیاید و دلیلی بر نفی آن حکم اقامه نشود آیا حکم به بقای آن حکم می شود به همان گونه ای که قبلا بوده است و این استصحاب است یا حکم به آن در وقت دوم احتیاج به دلیل دارد؟ مولف پس از نقل دیدگاه سیدمرتضی و شیخ مفید در پایان قول سیدمرتضی را در عدم حجیت استصحاب ترجیح داده است.۸- به نظر مولف نهی با امر متفاوت است و نهی بر تکرار و دوام دلالت دارد؛ دلیل ایشان اینست که نهی اقتضاء می کند مکلف ماهیت فعل و حقیقت آنرا در وجود داخل نکند و این معنا تنها با امتناع از داخل شدن هر فرد از افراد ماهیت آن در وجود محقق می شود و با انجام یک فرد، صدق می کند که آن ماهیت در وجود داخل شده باشد. وی در ادامه بحث دلالت نهی بر تکرار و دوام می گوید: چون اثبات کردیم نهی برای دوام و تکرار است باید معتقد شد که نهی بر فور هم دلالت می کند زیرا دوام مستلزم فوریت است.
wikifeqh: تحریر_المعالم_فی_اصول_الفقه