تجربه دینی از منظر قران

[ویکی فقه] تجربه دینی از منظر قرآن. دین، ابعاد و جنبه های گوناگونی دارد که می توان به بُعد عقیدتی، اخلاقی، فقهی، حقوقی، تجربی و... اشاره کرد. نگاه تک بُعدی به دین، باعث محروم شدن فرد از هویت و حقیقت دین خواهد شد.منظور از بُعد تجربی دین، ساحتی از دین است که نه تنها مربوط به منشا ادیان الهی (خداوند) است ـ، که در فرایند اتّصال شخصی پیامبر به عالم غیب و دریافت معارف وحیانی از منبعی لایزالْ متجلّی می شود ـ، بلکه غایاتی هم که ادیان، پیروان خود را (به واسطه اعتقاد ورزیدن به باورهای دینی و سلوک عملی مطابق با آموزه های توصیه ای دین) به آنها نایل می گردانند (مانند احساس تعلّق و وابستگی به وجودی غیبی و نادیدنی، شهودهای معنوی، آرزوها، امیدها، دعا و مناجات، استجابت دعا و امثال آن) نیز در بر می گیرد. افزون بر این، مجموعه ای از آموزه های دینی را (که به گزارش حالات یاد شده در زندگی انبیای الهی اختصاص یافته است) نیز شامل می شود.برای مثال، گزارش های قرآن از تجربه دینی حضرت ابراهیم (علیه السّلام) و ذبح فرزندش اسماعیل،
در کاربرد عرفی، «تجربه» به معنای آشنایی حاصل از برخی زمینه ها و امور عملی و شناخت ناشی از نوعی تکرار و تمرین و آزمون و خطا (و نه صرفاً نظری و شناخت حاصل از مطالعه کتاب و امثال آن) استعمال می شود.این واژه، از جمله واژه هایی است که از نظر معنا، تحوّل عمده ای داشته است. این واژه به صورت گسترده، در رشته های گوناگونی چون: علوم طبیعی، روان شناسی، فلسفه و فلسفه دین به کار می رود و در هر زمینه، معنایی خاص دارد.در اصطلاح دانش روش شناسی (متدولوژی)، «تجربه» به عنوان روشی برای داوری در بخشی از علوم (که علوم تجربی نامیده می شوند)، به کار می رود. در روش شناسی، پسوند «تجربی» را معمولاً زمانی به کار می برند که یافته های ما، درباره یک پدیده، از طریق مشاهده، آزمایش و یا اندازه گیری، قابل تحقیق و داوری باشد.
روش های شناخت
برای کسب معرفت (شناخت)، چهار روش کلّی شناخته شده است که عبارت اند از:۱. روش حسّی ـ تجربی: علوم طبیعی و انسانی، از این روش، ارزیابی می شوند.۲. روش عقلی ـ استدلالی: در علومی مانند فلسفه، ریاضیات و منطق، از این روش، بهره برده می شود.۳. روش نقلی ـ تاریخی: این روش، در علومی مانند تاریخ، کاربرد دارد.۴. روش کشف و شهود یا درون بینی: این روش، مخصوص شاخه های مختلف عرفان و شاخه مهمّی از روان شناسی است. تجربه، به عنوان روش یا منبع شناخت، معادل «علم حضوری» و «ادراک باطنی» در ادبیات عرفانی است. علم حضوری، ادراک مستقیم و بدون واسطه است و ادراک باطنی، نوعی ادراک حسّی است که ابزار شناخت و ادراک در آن، حواسّ باطنی انسان است. تجربه در ترکیبِ «تجربه دینی» همین معنا را دارد.
انواع تجربه دینی
تجربه دینی به این معنا ـ که گفتیم ـ، انواع گوناگونی دارد:۱. تجاربی که عموم متدینان، بر حسب مراتبشان، آنها را از سر می گذرانند. مثل دعا و مناجات با خدا، احساس استجابت دعا، توبه و....۲. تجاربی که دستیابی به آنها، مشروط به سیر و سلوک درونی در شخص دیندار است، و این، با صِرف اعتقاد به باورهای دینی، حاصل نمی شود؛ بلکه علاوه بر آن، به انجام دادن نوافل (مستحبّات) و تهذیب نفس و... نیز نیاز است.توصیه های قرآنی به شب زنده داری
مزمل/سوره۷۳، آیه۱۷.
...