[ویکی فقه] در تبلیغ ادیان، تبلیغات دینی قدمتی به اندازه ی عمر بشر دارد. در گذشته روش های تبلیغات مذهبی بسیار سنتی بود، ولی در حال حاضر مبلغان برای دست یابی به اهداف مذهبی، باید از مدرن ترین و عالی ترین وسایل تبلیغی روز استفاده کنند. که تبلیغ دینی را انتقال مکرر و تدریجی اندیشه ی روشن دینی، برای تاثیرگذاری بر افکار و اعمال انسان ها با مؤثرترین شیوه ها و ابزارهای مشروع با توجه به مبانی و اهداف تبلیغی همان دین تعریف کرده اند.
پیشرفت روزافزون دانش بشری، عمل کرد انسان ها را در بخش های مختلف زندگی تحت تاثیر قرار داده است. انسان با پیشرفت دانش خود در شیوه های مختلف زندگی اش بازنگری کرده و از تکنولوژی جدید برای بهبود زندگی بهره گرفته است. وسایل ارتباطات جمعی به عنوان ابزارهای مؤثر برای برقراری ارتباط، تبادل اندیشه ها، دیدگاه ها و یافته های جوامع بشری از آغاز پیدایش آن تا کنون دستخوش تحولات فراونی بوده است. ارتباط نزد مللِ فاقد خط در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد با ارسال پیام به وسیله ی اشیاء آغاز شد. نیاز به ارتباط و دست یابی به اطلاعات منجر به پیدایش حساب، کاغذ، کتابخانه، دایره المعارف، روزنامه، رادیو و اختراع گونه های مختلف ابزارهای ارتباطی شد. نیازهای انسان منجر به اختراعات و اکتشافات فراوانی شد، تا حدی که با دست یابی به فن آوری اطلاعات و ارتباطات، مرزها را از میان برداشت و به نقاط پیش بینی ناپذیر برای گذشتگان رسید.ایران نیز در طول تاریخ در همه ی زمینه ها گام هایی برداشته است. فاصله ی زمانی تاسیس اولین چاپخانه در ایران با تولد صنعت چاپ در اروپا بیش از ۲۰۰ سال و فاصله زمانی آغاز به کار اولین فرستنده رادیو و تلویزیونی در ایران با اروپا ۲۰ سال بوده است، فاصله ی زمانی ظهور اینترنت در ایران ۵ سال و بالاخره پدیده ی ظهور وبلاگ فارسی با نوع مشابه غیر فارسی آن کمتر از یک سال بوده است. تبلیغات نیز همچون سایر دانش های بشری که دچار تحول شده، جایگاهی متفاوت با گذشته پیدا کرده است. با نگاهی به تبلیغات کشور و مقایسه ی آن با سایر کشورهای پیشرفته، علاوه بر تفاوت در بهره گیری از ابزارهای پیشرفته در کشورهای توسعه یافته، تفاوت در علمی تر بودن تبلیغات آن کشورها با تبلیغات کشورمان است. در میان تبلیغات مختلف، تبلیغات دینی قدمتی به اندازه ی عمر بشر دارد. در گذشته روش های تبلیغات مذهبی بسیار سنتی بود، ولی در حال حاضر مبلغان برای دست یابی به اهداف مذهبی، باید از مدرن ترین و عالی ترین وسایل تبلیغی روز استفاده کنند.
مفهوم شناسی تبلیغ
تبلیغات از نظر تکنیکی عبارت است از هر نوع معرفی غیر شخصی و ترویج ایده ها و کالاها و یا خدمات در مقابل پول، که یک فرد یا مؤسسه ی مشخص آن را انجام دهد. ؛ در واقع این تعریف برای تبلیغ از دیدگاه بازاریابی و تکنیکی ارائه شده است. تفاوت تبلیغات دینی با گونه های دیگر تبلیغی، هم در محتوا و هم در شیوه ی عمل آن ها بوده است؛ این دو عامل باعث شده تا همه ی افراد نتوانند آن رسالت را به نحو مطلوب به انجام برسانند و در نتیجه تنها کسانی در امر تبلیغ دینی توفیق داشته اند که ویژگی های خاصی را در خود پرورانده و از شرایط زمانی و مکانی روزگار خود آگاهی های نسبتاً کاملی داشته باشند و از همه مهم تر زبان مخاطبان شان را بدانند. تبلیغ از باب تفعیل، از ریشه ی بَلَغَ به معنی رساندن است و از آن جا که از این باب به معنای تدریج مستفاد می شود، پس مراد از آن باید رساندن تدریجی پیام باشد. پیام ها ممکن است مناسب یا نامناسب باشند، اما موضوع مشترک در همه ی این اندیشه ها این است که صاحبان پیام تمایل دارند برای پیام خود، مخاطبانی بیابند. تبلیغ را رساندن مجموعه ی اطلاعاتی به مخاطب به منظور اقناع و برانگیختن احساسات او به سود یا بر ضد یک موضوع نیز تعریف کرده اند. برخی، واژه ی فارسی آوازه گری را که ظاهراً نخستین بار ملک الشعرای بهار آن را در برابر پروپاگاندا به کار برد. معادل واژه ی عربی تبلیغ دانسته اند، ولی این کاربرد مقبول نیفتاده است. نوعی مسامحه در معادل گذاری واژگان غیرفارسی سبب شده تا واژه ی تبلیغ یا تبلیغات در فارسی معادل چهار اصطلاح عربی اعلام، دعایه، دعوت و اعلان به جای سه اصطلاح متمایز انگلیسی propagandaو mission، advertising به کار برود. تبلیغ با وصول و ایصال هم معنایی نزدیکی دارد و در زبان عربی، هم کلمه ی ایصال وجود دارد و هم کلمه ی ابلاغ؛ ایصال در فارسی یعنی رساندن، مثلاً اگر بگویی پارچه ای را ایصال کردم؛ یعنی آن را رساندم. ابلاغ نیز مفهومی مشابه دارد؛ پس اگر بگوییم فلان چیز را ابلاغ کردم؛ یعنی رساندم. در فارسی در مورد هر دوی این ها کلمه های رسیدن و رساندن به کار برده می شود، ولی در زبان عربی ایصال به جای ابلاغ به کار برده نمی شود. ایصال معمولاً در مورد رساندن چیزی به دست یا حوزه ی کسی است؛ یعنی در مورد امور جسمانی و مادی به کار برده می شود؛ اگر کسی بخواهد پاکتی را به شخص دیگری برساند، در این جا کلمه ی ایصال را به کار می برند، یا اگر کسی پیش شما امانتی دارد، و شما این امانت را به او برسانید، این جا می گویید امانت را به صاحبش ایصال کردم؛ ولی ابلاغ در مورد رساندن یک فکر و یا پیام است؛ یعنی در مورد رساندن چیزی به فکر و روح و ضمیر و قلب کسی به کار می رود، و از این رو محتوای ابلاغ، یک فکر و یا احساس است؛ و به عبارت دیگر معمولاً ابلاغ را در مورد پیام ها، سلام ها و امثال این ها به کار می برند و می گویند ابلاغ پیام کرد، ابلاغ سلام کرد. وقتی که ابلاغ پیام می کنند، یعنی فکری را، پیغامی را به دیگران می رسانند و هنگامی که ابلاغ سلام می کنند، ابلاغ احساسات می کنند، ابلاغ عشق می کنند؛ در مورد چنین چیزهایی کلمه ی ابلغ و ابلاغ به کار می رود. پس تبلیغ از نظر لغوی یعنی رساندن یک پیام از کسی به کس دیگر. تبلیغ دینی را انتقال مکرر و تدریجی اندیشه ی روشن دینی، برای تاثیرگذاری بر افکار و اعمال انسان ها با مؤثرترین شیوه ها و ابزارهای مشروع با توجه به مبانی و اهداف تبلیغی همان دین تعریف کرده اند.
اهمیت و جایگاه تبلیغات
خالی از لطف نیست که بدانیم اصطلاح تبلیغات، ریشه در کنگره ی گاتیودی پروپاگاندا فید، یا «کنگره ی ترویج ایمان» دارد که در سال ۱۶۲۲م در کلیسای کاتولیک برپا شد. این زمان مصادف بود با جنبش های اصلاح طلبی که در آن گروه های مختلف از کلیسای کاتولیک جدا می شدند؛ این کنگره بخشی از اقدام های ضد اصلاح طلبی کلیسا بود. یکی از موضوعات مهم این دوره کشمکش میان علم و دین به عنوان منبع معرفت دنیا بود. یکی از چهره های اصلی این کشمکش گالیله بود که بر پایه ی مشاهدات خود با تلسکوپ استدلال می کرد که زمین به دور خورشید می چرخد. این اندیشه ی آشکارا بر خلاف تعالیم کلیسای کاتولیک تلقی می شد. دادگاه تفتیش عقاید به سال ۱۶۳۳م گالیله را محاکمه کرد و او را گناهکار دانست و مجبورش کرد، اظهارات خود را انکار کند. البته در این شرایط کلیسا در موضع دفاع از یک عقیده ی غیر قابل دفاع قرار گرفت. فلمینگ (۱۹۸۰) معتقد است که شاید اصطلاح تبلیغات، برخی از معانی منفی تلویحی کذب و ناراستی خود را از این واقعه ی مهم گرفته است که در آن کلیسا در مورد استدلال برای کذب بودن نظری قرار گرفته بود که از نظر علمی قابل اثبات بود. اهمیت و جایگاه ویژه ای که تبلیغات مذهبی در سرنوشت انسان ها و جوامع مختلف ایفا می کند بر هیچ اهل نظری پوشیده نیست. امروزه از قدیمی ترین اقوام و فرهنگ ها گرفته تا جدیدترین مکاتب انسانی همه در تلاش هستند تا برترین ابزارها و روش ها را برای عرضه ی افکار خود به دست آورند و یا ابداع کنند. پیام تبلیغی در شرایط مختلف فرهنگی، قومی، زبانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید بتواند مفاهیم بنیادین اعتقادی خویش را متناسب با ذائقه ی هر لایه از سطوح مختلف جامعه ارائه کند. باید در نظر داشت زمان ارائه ی پیام، میزان آمادگی مخاطب، شرایط اجتماعی، اخلاقی، روانی و اعتقادی مخاطب از مسائل مهمی است که مبلغ در هر دوره ای باید به آن ها توجه داشته باشد تا بر اثربخشی پیام خود بیفزاید. در نظر داشتن عناصر مؤثر در تبلیغ از مسائلی است که مبلغ باید بر آن اشراف کامل داشته باشد تا تبلیغ خود را به ضد تبلیغ مبدل نکند.
اقسام تبلیغ دینی
...
پیشرفت روزافزون دانش بشری، عمل کرد انسان ها را در بخش های مختلف زندگی تحت تاثیر قرار داده است. انسان با پیشرفت دانش خود در شیوه های مختلف زندگی اش بازنگری کرده و از تکنولوژی جدید برای بهبود زندگی بهره گرفته است. وسایل ارتباطات جمعی به عنوان ابزارهای مؤثر برای برقراری ارتباط، تبادل اندیشه ها، دیدگاه ها و یافته های جوامع بشری از آغاز پیدایش آن تا کنون دستخوش تحولات فراونی بوده است. ارتباط نزد مللِ فاقد خط در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد با ارسال پیام به وسیله ی اشیاء آغاز شد. نیاز به ارتباط و دست یابی به اطلاعات منجر به پیدایش حساب، کاغذ، کتابخانه، دایره المعارف، روزنامه، رادیو و اختراع گونه های مختلف ابزارهای ارتباطی شد. نیازهای انسان منجر به اختراعات و اکتشافات فراوانی شد، تا حدی که با دست یابی به فن آوری اطلاعات و ارتباطات، مرزها را از میان برداشت و به نقاط پیش بینی ناپذیر برای گذشتگان رسید.ایران نیز در طول تاریخ در همه ی زمینه ها گام هایی برداشته است. فاصله ی زمانی تاسیس اولین چاپخانه در ایران با تولد صنعت چاپ در اروپا بیش از ۲۰۰ سال و فاصله زمانی آغاز به کار اولین فرستنده رادیو و تلویزیونی در ایران با اروپا ۲۰ سال بوده است، فاصله ی زمانی ظهور اینترنت در ایران ۵ سال و بالاخره پدیده ی ظهور وبلاگ فارسی با نوع مشابه غیر فارسی آن کمتر از یک سال بوده است. تبلیغات نیز همچون سایر دانش های بشری که دچار تحول شده، جایگاهی متفاوت با گذشته پیدا کرده است. با نگاهی به تبلیغات کشور و مقایسه ی آن با سایر کشورهای پیشرفته، علاوه بر تفاوت در بهره گیری از ابزارهای پیشرفته در کشورهای توسعه یافته، تفاوت در علمی تر بودن تبلیغات آن کشورها با تبلیغات کشورمان است. در میان تبلیغات مختلف، تبلیغات دینی قدمتی به اندازه ی عمر بشر دارد. در گذشته روش های تبلیغات مذهبی بسیار سنتی بود، ولی در حال حاضر مبلغان برای دست یابی به اهداف مذهبی، باید از مدرن ترین و عالی ترین وسایل تبلیغی روز استفاده کنند.
مفهوم شناسی تبلیغ
تبلیغات از نظر تکنیکی عبارت است از هر نوع معرفی غیر شخصی و ترویج ایده ها و کالاها و یا خدمات در مقابل پول، که یک فرد یا مؤسسه ی مشخص آن را انجام دهد. ؛ در واقع این تعریف برای تبلیغ از دیدگاه بازاریابی و تکنیکی ارائه شده است. تفاوت تبلیغات دینی با گونه های دیگر تبلیغی، هم در محتوا و هم در شیوه ی عمل آن ها بوده است؛ این دو عامل باعث شده تا همه ی افراد نتوانند آن رسالت را به نحو مطلوب به انجام برسانند و در نتیجه تنها کسانی در امر تبلیغ دینی توفیق داشته اند که ویژگی های خاصی را در خود پرورانده و از شرایط زمانی و مکانی روزگار خود آگاهی های نسبتاً کاملی داشته باشند و از همه مهم تر زبان مخاطبان شان را بدانند. تبلیغ از باب تفعیل، از ریشه ی بَلَغَ به معنی رساندن است و از آن جا که از این باب به معنای تدریج مستفاد می شود، پس مراد از آن باید رساندن تدریجی پیام باشد. پیام ها ممکن است مناسب یا نامناسب باشند، اما موضوع مشترک در همه ی این اندیشه ها این است که صاحبان پیام تمایل دارند برای پیام خود، مخاطبانی بیابند. تبلیغ را رساندن مجموعه ی اطلاعاتی به مخاطب به منظور اقناع و برانگیختن احساسات او به سود یا بر ضد یک موضوع نیز تعریف کرده اند. برخی، واژه ی فارسی آوازه گری را که ظاهراً نخستین بار ملک الشعرای بهار آن را در برابر پروپاگاندا به کار برد. معادل واژه ی عربی تبلیغ دانسته اند، ولی این کاربرد مقبول نیفتاده است. نوعی مسامحه در معادل گذاری واژگان غیرفارسی سبب شده تا واژه ی تبلیغ یا تبلیغات در فارسی معادل چهار اصطلاح عربی اعلام، دعایه، دعوت و اعلان به جای سه اصطلاح متمایز انگلیسی propagandaو mission، advertising به کار برود. تبلیغ با وصول و ایصال هم معنایی نزدیکی دارد و در زبان عربی، هم کلمه ی ایصال وجود دارد و هم کلمه ی ابلاغ؛ ایصال در فارسی یعنی رساندن، مثلاً اگر بگویی پارچه ای را ایصال کردم؛ یعنی آن را رساندم. ابلاغ نیز مفهومی مشابه دارد؛ پس اگر بگوییم فلان چیز را ابلاغ کردم؛ یعنی رساندم. در فارسی در مورد هر دوی این ها کلمه های رسیدن و رساندن به کار برده می شود، ولی در زبان عربی ایصال به جای ابلاغ به کار برده نمی شود. ایصال معمولاً در مورد رساندن چیزی به دست یا حوزه ی کسی است؛ یعنی در مورد امور جسمانی و مادی به کار برده می شود؛ اگر کسی بخواهد پاکتی را به شخص دیگری برساند، در این جا کلمه ی ایصال را به کار می برند، یا اگر کسی پیش شما امانتی دارد، و شما این امانت را به او برسانید، این جا می گویید امانت را به صاحبش ایصال کردم؛ ولی ابلاغ در مورد رساندن یک فکر و یا پیام است؛ یعنی در مورد رساندن چیزی به فکر و روح و ضمیر و قلب کسی به کار می رود، و از این رو محتوای ابلاغ، یک فکر و یا احساس است؛ و به عبارت دیگر معمولاً ابلاغ را در مورد پیام ها، سلام ها و امثال این ها به کار می برند و می گویند ابلاغ پیام کرد، ابلاغ سلام کرد. وقتی که ابلاغ پیام می کنند، یعنی فکری را، پیغامی را به دیگران می رسانند و هنگامی که ابلاغ سلام می کنند، ابلاغ احساسات می کنند، ابلاغ عشق می کنند؛ در مورد چنین چیزهایی کلمه ی ابلغ و ابلاغ به کار می رود. پس تبلیغ از نظر لغوی یعنی رساندن یک پیام از کسی به کس دیگر. تبلیغ دینی را انتقال مکرر و تدریجی اندیشه ی روشن دینی، برای تاثیرگذاری بر افکار و اعمال انسان ها با مؤثرترین شیوه ها و ابزارهای مشروع با توجه به مبانی و اهداف تبلیغی همان دین تعریف کرده اند.
اهمیت و جایگاه تبلیغات
خالی از لطف نیست که بدانیم اصطلاح تبلیغات، ریشه در کنگره ی گاتیودی پروپاگاندا فید، یا «کنگره ی ترویج ایمان» دارد که در سال ۱۶۲۲م در کلیسای کاتولیک برپا شد. این زمان مصادف بود با جنبش های اصلاح طلبی که در آن گروه های مختلف از کلیسای کاتولیک جدا می شدند؛ این کنگره بخشی از اقدام های ضد اصلاح طلبی کلیسا بود. یکی از موضوعات مهم این دوره کشمکش میان علم و دین به عنوان منبع معرفت دنیا بود. یکی از چهره های اصلی این کشمکش گالیله بود که بر پایه ی مشاهدات خود با تلسکوپ استدلال می کرد که زمین به دور خورشید می چرخد. این اندیشه ی آشکارا بر خلاف تعالیم کلیسای کاتولیک تلقی می شد. دادگاه تفتیش عقاید به سال ۱۶۳۳م گالیله را محاکمه کرد و او را گناهکار دانست و مجبورش کرد، اظهارات خود را انکار کند. البته در این شرایط کلیسا در موضع دفاع از یک عقیده ی غیر قابل دفاع قرار گرفت. فلمینگ (۱۹۸۰) معتقد است که شاید اصطلاح تبلیغات، برخی از معانی منفی تلویحی کذب و ناراستی خود را از این واقعه ی مهم گرفته است که در آن کلیسا در مورد استدلال برای کذب بودن نظری قرار گرفته بود که از نظر علمی قابل اثبات بود. اهمیت و جایگاه ویژه ای که تبلیغات مذهبی در سرنوشت انسان ها و جوامع مختلف ایفا می کند بر هیچ اهل نظری پوشیده نیست. امروزه از قدیمی ترین اقوام و فرهنگ ها گرفته تا جدیدترین مکاتب انسانی همه در تلاش هستند تا برترین ابزارها و روش ها را برای عرضه ی افکار خود به دست آورند و یا ابداع کنند. پیام تبلیغی در شرایط مختلف فرهنگی، قومی، زبانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید بتواند مفاهیم بنیادین اعتقادی خویش را متناسب با ذائقه ی هر لایه از سطوح مختلف جامعه ارائه کند. باید در نظر داشت زمان ارائه ی پیام، میزان آمادگی مخاطب، شرایط اجتماعی، اخلاقی، روانی و اعتقادی مخاطب از مسائل مهمی است که مبلغ در هر دوره ای باید به آن ها توجه داشته باشد تا بر اثربخشی پیام خود بیفزاید. در نظر داشتن عناصر مؤثر در تبلیغ از مسائلی است که مبلغ باید بر آن اشراف کامل داشته باشد تا تبلیغ خود را به ضد تبلیغ مبدل نکند.
اقسام تبلیغ دینی
...
wikifeqh: تبلیغ_ادیان