تالیم

تالیُم ( Thallium ) از عنصرهای شیمیایی جدول تناوبی است. نماد شیمیایی آن Tl و عدد اتمی آن ۸۱ است. این فلز ضعیف نرم خاکستری رنگ چکش خوار به شکل قلع است ولی در مجاورت هوا رنگ خود را از دست می دهد. تالیُم بسیار سمی بوده و در ساخت مرگ موش و حشره کش ها مورد استفاده قرار می گیرد؛ ولی نظر به آن که موجب سرطان نیز می گردد، ( اگرچه ئی پی آی آن را به عنوان مادهٔ سرطان زا طبقه بندی نکرده است ) این موارد استفاده در بسیاری از کشورها ممنوع اعلام شده است. کاربرد دیگر این ماده در حسگرهای فروسرخ است. از این ماده حتی در موارد جنایت نیز استفاده می کنند و حتی نام «پودر وراثت» را در کنار آرسنیک به خود اختصاص داده است.
این فلز بسیار نرم و چکش خوار است و به راحتی با چاقو بریده می شود. تالیُم یک درخشندگی فلزی دارد. اما به محض قرار گرفتن در مجاورت هوا برای اولین بار، بلافاصله کدر شده و رنگی آبی - خاکستری به خود می گیرد که شبیه به رنگ سرب است. ( این فلز را با قرار دادن در روغن از این فرایند حفظ می نمایند ) . در صورت باقی ماندن تالیُم در هوای آزاد، یک لایهٔ ضخیم اکسید روی آن را می پوشاند. در صورت وجود آب، هیدرواکسید تالیُم شکل خواهد گرفت.
در گذشته، سولفات بدون بو و بدون مزه تالیُم را به طور گسترده در ساخت مرگ موش و کشنده های مورچه به کار می بردند. این موارد استفاده در حال حاضر در ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر به دلیل نگرانی های ایمنی ممنوع اعلام گردیده است. موارد دیگر استفاده:
• سولفات تالیُم رسانای الکتریکی در صورت قرار گرفتن در معرض پرتوی فروسرخ تغییر خاصیت می دهد. بر این اساس، این ترکیب برای استفاده در فتوسل ها مناسب می گردد.
• کریستال های بروماید - آیوناید تالیُم را برای ساخت مواد اپتیکی فروسرخ، به کار می برند.
• اکسید تالیُم را در تولید شیشههایی که خاصیت بالای شاخص انکساری دارند، به کار می برند.
• استفاده در مواد نیم رسانای رکتیفایرهای سلنیم.
• در تجهیزات تشخیص پرتو گاما
• مایعات بسیار غلیظ مورد استفاده در روش جداسازی مواد معدنی از طریق ته نشین شدن
• مورد استفاده در درمان قارچ های پوستی و دیگر موارد حساسیت پوست. به هر حال در این استعمال، میزان ماده محدود و در حد بین سمی بودن و قابلیت درمان داشتن است.
• تالیُم – ۲۰۱ رادیواکتیو برای مقاصد تشخیصی در داروهای هسته ای خصوصاً تست استرس برای لایه بندی ریسک در بیماران دارای بیماری تصلب شرایین به کار می رود.
• تالیُم در ترکیب با سولفور یا سلنیم و آرسنیک برای ساخت شیشه های تراکم بالا به کار می رود که دارای نقطهٔ ذوب در حدود ۱۲۵ تا ۱۵۰ درجهٔ سانتی گراد هستند. این شیشه ها دارای خواص دمایی محل زندگی بوده و شبیه شیشه های معمولی هستند ولی دارای عمر بیشتر، عدم حل در آب و خاصیت یکتای نمای انکساری هستند.
• ملغمهٔ تالیُم در ساخت دماسنج های مخصوص دمای پایین کاربرد دارد، زیرا این فلز در دمای منفی ۵۸ درجهٔ سانتی گراد منجمد می شود. ( جیوهٔ خالص در دمای منفی ۳۸ درجهٔ سانتی گراد منجمد می شود ) .