تاریخچه حرم امام رضا شامل اتفاقات رخ داده در بازه زمانی دوران صفویه تا اکنون برای حرم امام رضا است. در این مقاله به تاریخچه صحن ها، ایوان ها، رواق ها، مسجدها، بست ها، مراکز وابسته به حرم، مقبره ها و وقایع مربوط به حرم پرداخته شده است.
حرم امام رضا مرقد ابوالحسن علی الرضا بن موسی بن جعفر صادق بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب، هشتمین امام شیعیان است. [ ۱]
با تأسیس سلسلهٔ صفوی، تشیع مذهب رسمی ایران اعلام شد. در اجرای این منظور، شاهان صفوی با گسترش فرهنگ وقف و ایجاد موقوفات، مکان های مقدس را در جایگاه مکانی برای مردمان شیعه توسعه دادند. حرم امام رضا در مشهد، تنها آرامگاه از امامان شیعه در ایران، مهم ترین آستانهٔ مذهبی بود و در توجه صفویان قرار گرفت. شاهان صفوی به شیوه های مختلف شامل اختصاص بودجه های دولتی، وقف و اعطاء زیورالات و صدقات به گسترش آن اهتمام ورزیدند. از نتایج مهم عملکرد آنان، افزایش موقوفات حرم امام رضا بود که در راستای ایجاد مرکزی برای اشاعهٔ فرهنگ شیعه، رونق و تداوم آن ادامه داشت. [ ۲]
مشهد واژه مختصر شدهٔ مشهدالرضا و به معنی محل و مکان شهادت علی بن موسی الرضا است. در آغاز قرن سوم در قسمتی از قدیمی ترین بخش مشهد کنونی، در قریه ای به نام سناباد واقع در حاشیه نوغان از ولایت توس، کاخ حمید بن قحطبه «والی سابق خراسان» در وسط باغی بزرگ و سرسبز واقع شده بود که در آن زمان به دلیل وجود مدفن هارون الرشید، خلیفه عباسی، به بقعه هارونیه شهرت داشت. در سال ۲۰۳قمری، پیکر علی بن موسی الرضا در همان بقعه به خاک سپرده شد و این مکان مشهدالرضا نام گرفت. [ ۱]
گنبد و گلدسته حرم علی بن موسی الرضا، یک سازهٔ چهارطاقی است که ضریح را در خود جای داده است. شاه تهماسب یکم، دومین پادشاه صفوی برای اولین بار این گنبد را طلاکاری نمود. [ ۳] تالار مرکزی حرم امام رضا شامل یک سازهٔ چهارطاقی است که با گنبد، ضریح وی را در خود جای داده است. این تالار مرکزی، از شمال به رواق دارالفیض، از غرب به مسجد بالاسر، از شرق به گنبد حاتم خانی و از جنوب به رواق دارالحفاظ راه دارد. [ ۴]
از این منطقه و بنا تا پیش از دوره سامانیان اطلاعاتی در دست نیست و گمانه زنی می شود که پیش از اسلام در این منطقه، آتشکده ای وجود داشته است که گنبدی بر فراز آن بوده است. [ ۵] پیش از دفن علی بن موسی الرّضا در سناباد، نام این منطقه «قُبّهٔ هارونی» بوده است. [ ۶] مشهور است که مأمون بر قبر پدرش، گنبدی را ساخته بود. اکنون نیز دیوار چینی قدیمی حرم، که بنای آن منسوب به مأمون است، وجود دارد و بنای فعلی بر روی همان ساخته شده است. [ ۷] [ ۸] گنبد طلایی حرم امام رضا در صحن بیرونی آن قرار داشته و دارای دو پوشش است. پوشش ابتدایی آن، گنبدخانه حرم است که به آن قبه گفته می شود و پوشش دوم که بالای پوشش اول قرار دارد، گنبد نام گرفته است. [ ۹] در ابتدا به دستور سلطان سنجر سلجوقی و با یاری وزیر او، شرف الدین قمی با آجرهای زرد رنگ ساخته و با کاشی آذین شد. بعد از آن، شاه تهماسب صفوی در سال ۹۳۲ ه. ق ) بدون تغییر در اصل سازه، آن را با خشت هایی از جنس طلا ساخت. [ ۱۰]
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلفحرم امام رضا مرقد ابوالحسن علی الرضا بن موسی بن جعفر صادق بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب، هشتمین امام شیعیان است. [ ۱]
با تأسیس سلسلهٔ صفوی، تشیع مذهب رسمی ایران اعلام شد. در اجرای این منظور، شاهان صفوی با گسترش فرهنگ وقف و ایجاد موقوفات، مکان های مقدس را در جایگاه مکانی برای مردمان شیعه توسعه دادند. حرم امام رضا در مشهد، تنها آرامگاه از امامان شیعه در ایران، مهم ترین آستانهٔ مذهبی بود و در توجه صفویان قرار گرفت. شاهان صفوی به شیوه های مختلف شامل اختصاص بودجه های دولتی، وقف و اعطاء زیورالات و صدقات به گسترش آن اهتمام ورزیدند. از نتایج مهم عملکرد آنان، افزایش موقوفات حرم امام رضا بود که در راستای ایجاد مرکزی برای اشاعهٔ فرهنگ شیعه، رونق و تداوم آن ادامه داشت. [ ۲]
مشهد واژه مختصر شدهٔ مشهدالرضا و به معنی محل و مکان شهادت علی بن موسی الرضا است. در آغاز قرن سوم در قسمتی از قدیمی ترین بخش مشهد کنونی، در قریه ای به نام سناباد واقع در حاشیه نوغان از ولایت توس، کاخ حمید بن قحطبه «والی سابق خراسان» در وسط باغی بزرگ و سرسبز واقع شده بود که در آن زمان به دلیل وجود مدفن هارون الرشید، خلیفه عباسی، به بقعه هارونیه شهرت داشت. در سال ۲۰۳قمری، پیکر علی بن موسی الرضا در همان بقعه به خاک سپرده شد و این مکان مشهدالرضا نام گرفت. [ ۱]
گنبد و گلدسته حرم علی بن موسی الرضا، یک سازهٔ چهارطاقی است که ضریح را در خود جای داده است. شاه تهماسب یکم، دومین پادشاه صفوی برای اولین بار این گنبد را طلاکاری نمود. [ ۳] تالار مرکزی حرم امام رضا شامل یک سازهٔ چهارطاقی است که با گنبد، ضریح وی را در خود جای داده است. این تالار مرکزی، از شمال به رواق دارالفیض، از غرب به مسجد بالاسر، از شرق به گنبد حاتم خانی و از جنوب به رواق دارالحفاظ راه دارد. [ ۴]
از این منطقه و بنا تا پیش از دوره سامانیان اطلاعاتی در دست نیست و گمانه زنی می شود که پیش از اسلام در این منطقه، آتشکده ای وجود داشته است که گنبدی بر فراز آن بوده است. [ ۵] پیش از دفن علی بن موسی الرّضا در سناباد، نام این منطقه «قُبّهٔ هارونی» بوده است. [ ۶] مشهور است که مأمون بر قبر پدرش، گنبدی را ساخته بود. اکنون نیز دیوار چینی قدیمی حرم، که بنای آن منسوب به مأمون است، وجود دارد و بنای فعلی بر روی همان ساخته شده است. [ ۷] [ ۸] گنبد طلایی حرم امام رضا در صحن بیرونی آن قرار داشته و دارای دو پوشش است. پوشش ابتدایی آن، گنبدخانه حرم است که به آن قبه گفته می شود و پوشش دوم که بالای پوشش اول قرار دارد، گنبد نام گرفته است. [ ۹] در ابتدا به دستور سلطان سنجر سلجوقی و با یاری وزیر او، شرف الدین قمی با آجرهای زرد رنگ ساخته و با کاشی آذین شد. بعد از آن، شاه تهماسب صفوی در سال ۹۳۲ ه. ق ) بدون تغییر در اصل سازه، آن را با خشت هایی از جنس طلا ساخت. [ ۱۰]
wiki: تاریخچه حرم امام رضا