تاریخچه جمره

[ویکی فقه] رمی جمرات در منا از مهم ترین اعمال ایام تشریق در حج است.
یکی از مشکلات مهم حجاج، مسئله رمی جمرات است؛ به خصوص در روز عید قربان، که همه برای رمی «جمره عقبه» هجوم می آورند و در بسیاری از سال ها ضایعات جانی فراوانی رخ داده و عده زیادی در اطراف جمرات مجروح، یا کشته شده اند و بسیاری از اوقات سرها، صورت ها و یا چشم های زیادی آسیب دیده است! مسئولان عربستان سعودی تدبیرهای مختلفی اندیشیده اند از جمله ایجاد طبقه دوم برای جمرات ولی هنوز این مشکل بزرگ حل نشده است.بیشتر این ضایعات به خاطر آن است که بر اساس فتاوای فقهای معاصر در رمی جمرات لازم است سنگ ها به ستون مخصوصی اصابت کند، حال آن که دلیل روشنی بر این امر وجود ندارد؛ بلکه دلایلی بر خلاف آن داریم که نشان می دهد همین اندازه که سنگ ها به سوی جمره پرتاب شود و در همان دایره ای که محل اجتماع سنگ هاست بیفتد، کافی است. در واقع «جمره» همان «محل اجتماع سنگریزه» هاست؛ نه آن «ستون» ها! بلکه ستونها نشانه ای برای آن محل است. و در حال حاضر که ستونهای سابق را برداشته اند و به جای آن دیواری به طول ده متر و به عرض یک متر گذاشته اند و اطراف آن حوضچه ای بزرگ کشیده اند و کف حوضچه کاملا به صورت قیفی شکل ساخته شده به طوری که تمام ریگ ها به مرکز حوضچه سرازیر می شود کار رمی جمرات آسان تر شده است زیرا به هر جای این دیوار سنگ پرتاب شود به داخل حوضچه می افتد و به مرکز آن می رسد و بدون اشکال مجزی است حتی اگر سنگ را به داخل حوضچه پرتاب کنند و به دیواری که در وسط آن است نخورد بازهم کفایت می کند.
ماهیت جمره
اصل وجوب رمی جمرات، به عنوان یکی از مناسک حج، از مسلمات و ضروریات اسلام است و همه علمای اسلام بر آن، اتفاق نظر دارند. اما مسئله مهم در باب رمی جمرات این است که بدانیم «جمره» چیست، که باید سنگ ها را به سوی آن پرتاب کرد؟ آیا جمره همین ستونهایی است که امروز به آن سنگ می زنند؟ یا آن قطعه زمینی است که اطراف ستونها قرار دارد؟ یا هر دو؟ یعنی سنگ به سوی هر کدام پرتاب شود کافی است.گروهی از فقها از شرح این مطلب سکوت کرده اند و به سادگی از کنار آن گذشته اند، ولی گروهی از آنها تعبیرات روشنی دارند که به خوبی نشان می دهد «جمره» همان زمین اطراف ستونهاست؛ همان قطعه زمینی که سنگریزه ها به هنگام رمی در آن جمع می شود.درکتب ارباب لغت و روایات معصومین (علیهم السّلام) نیز اشارهای گویایی بر این امر وجود دارد. بلکه قراین نشان می دهد که در عصر رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) و ائمه معصومین (علیهم السّلام) ستونی در محل جمرات وجود نداشته و اگر ستونی در عصر بعضی از معصومین (علیهم السّلام) بوده به عنوان نشانه و علامت برای گم نکردن آن محل بوده است و حاجیان سنگ های خود را بر آن قطعه زمین می انداختند و سنگ ها روی هم انباشته می شد و بدین جهت آن را جمره؛ یعنی «مجتمع الحصی» محل جمع شدن سنگریزه ها گفته اند.
تفسیر جمره در لغت
در متون معروف و مشهور لغت، برای «جمره» چهار ریشه لغوی گفته اند:۱- جمره در اصل به معنای «هرگونه اجتماع»، یا «اجتماع قبیله» است و چون جمرات محل اجتماع سنگ هاست، آن را جمره نامیده اند.۲- جمره به معنای «سنگریزه» است و چون جمرات سنگریزه است، به آن جمرات گفته اند.۳- جمره از «جمار» به معنای «به سرعت دور شدن» است؛ زیرا هنگامی که حضرت آدم (علیه السّلام) ابلیس را در این محل یافت، او را به وسیله سنگ رمی کرد و شیطان به سرعت از آنجا دور شد.۴- جمره به معنای «قطعه سوزانی از آتش» است. (اشاره به جرقه هایی است که گاه از میان شعله آتش پرتاب می شود و شبیه سنگریزه است)معانی سه گانه اول با نامگذاری جمرات تناسب دارد ولی چنان که خواهیم دید بسیاری از ارباب لغت، روی معنی اول تکیه کرده اند و جمرات را همان محل اجتماع سنگریزه ها دانسته اند.
کلمات لغویین
...