تاریخ نگاری محلی شیعیان

[ویکی فقه] حجم فراوانی از آثار مورخان شیعه ، تاریخ محلی بوده است. این کتابها در باره مکه و مدینه ، مراکز شیعه نشین مانند کوفه و سپس قم و ری ، که سده های متمادی پایگاه مهم فعالیت اخباریان و محدّثان و فقها و متکلمان شیعه بودند، بغداد پایتخت عباسیان ، و نیز شهرهایی مانند موصل که زمانی تحت حکومت دولت شیعی حمدانیان بود، تألیف شده است. بیشتر این کتابها اکنون در دست نیستند و تنها نام آن ها یا نقل قول هایی از آن ها در منابع آمده است.
در باره مکه و مدینه ابوعبداللّه برقی ، محمد بن مسعود عیّاشی ، یحیی بن حسن عقیقی (متوفی ۲۷۷)، علی بن احمد علوی عقیقی (سده چهارم) و ابن بابویه آثاری داشتند.
تاریخ کوفه
در باره کوفه نیز کتاب های متعددی با عنوان فضل الکوفه و مانند آن تألیف کردند. از آن میان، از کسانی همچون ابراهیم بن محمد ثقفی ، ابن فضّال علی بن حسن، سعد بن عبداللّه اشعری قمی (متوفی ۲۹۹ یا ۳۰۱)، ابن عقده ، و احمد بن علی نجاشی (متوفی ۴۵۰) می توان یاد کرد. محدّثان بزرگی همچون ابن جعابی و حسین بن عبیداللّه غَضائری (متوفی ۴۱۱) در آثار خود به شرح ویژگی ها و اخبار و طبقات محدّثان بغداد پرداختند. علی بن محمد شمشاطی عَدَوی نیز کتاب (تاریخ) الموصل ابوزکریا یزید بن محمد اَزدی را به صورت سالشمار، از ۳۲۲ تا حوادث روزگار خود، تکمیل کرد.
تاریخ پراکندگی عربها در بلاد اسلامی
ابوالحسین محمد بن بَحر رُهنی شیبانی (متوفی پیش از ۳۳۰)، فقیه و محدّث و اخباری و نویسنده پرکار کرمانی، کتابی با عنوان نِحَل العرب در باره پراکندگی عربها در بلاد اسلامی، مانند کرمان و سیستان و خراسان و طبرستان ، تألیف کرد که حاوی اطلاعاتی در باره گرایش های اعتقادی مردم و گزارش هایی هوادارانه در باره شیعه بود. یاقوت حموی در معجم البلدان از این کتاب بهره گرفته است.
تاریخ قم
...