تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا

دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] "تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا" اثر احمد بن محمود المدعو بمعین الفقراء است که در شرح برخی مزارات بخارا است. به گونه ای که تا به حال مشخص شده است. «... هذا کتاب ذکر طائفه من اهل بخارا و نواحی ها من العلماء و الکبراء المشایخ المتقدمین و المتاخرین، الذین درست قبورهم و انطمست آثارهم...»
هدف اصلی مولف از تحریر کتاب به تصریخ خود وی، چند عامل است که در خور توجه و مداقه اند، زیرا بازتابی از حیات وحی و فرهنگی شهرها و جوامع اسلامی می باشد. وی نخستین انگیزه خود را در تحریر کتاب، «... تقرب به ارواح طیبه و مشاهد مقدسه علماء دین و مشایخ روی زمین، هر آینه سبب مزید برکات، و واسطه وصول به سعادات دین و دنیاست و توفیق این معنی علامت حصول مرادات و وصول به درجاتست.»
و مزارات و مشاهد بخارا و نواحی آن، بسیار است. به علاوه به نظر مولف چون وجود علما و مراتب و مقادیر علماء و مشایخ اسلام و اولیاء بزرگ در زمان حیات که در میان مردم زندگی می کنند، قدر و اعتبار و ارزش آنها به درستی مورد شناسایی مردم قرار نمی گیرد، لذا «... فکیف بعد از انتقال و ارتحال از دارفرار به دارقرار، خصوصا کسانی که حضرت عزت جل ذکره، به ولایت خاصه مشرف گردانیده است، و ظاهر و باطن ایشان را محلی و مزین به تجلیات ذاتی و صفاتی خود کرده، در قباب عزت و حجاب غیرت ایشان را از نظر اغیار پوشیده...» که بنا به حدیث «... اولیائی تحت قبائی لایعرفهم غیری...»
لذا برخی از اینان در زمان حیات و بعد از وفاتشان، احوال و مقاماتشان بر کسی معلوم نمی شود؛ اما برخی دیگر را خداوند به «حکمت بالغه و به فضل رحمت نامتناهی خود...» در بین خلق متجلی می کند تا از ظاهر و باطن ایشان خلایق بهره مند شوند. به نظر مولف، این گروه از علماء و اولیاء، همان گونه که در زمان حیات، سبب هدایت بوده اند، پس از وفات نیز تقرب به ارواح مقدس آنان همان اثر و نتیجه را با فوائد بسیار بیشتری به همراه خواهد داشت.
لذا مولف، کتاب خود را با این گونه نیتی شخصی و عقیدتی به رشته تحریر در آورده، کوشیده است قدر و اهمیت هر یک از علمای مدفون در شهر بخارا را بازشناسی نماید.

[ویکی فقه] تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا (کتاب). تاریخ ملازاده در ذکر مزارات بخارا اثر احمد بن محمود المدعو بمعین الفقراء است که در شرح برخی مزارات بخارا است. به گونه ای که تا به حال مشخص شده است. «... هذا کتاب ذکر طائفه من اهل بخارا و نواحی ها من العلماء و الکبراء المشایخ المتقدمین و المتاخرین، الذین درست قبورهم و انطمست آثارهم...»
هدف اصلی مولف از تحریر کتاب به تصریخ خود وی، چند عامل است که در خور توجه و مداقه اند، زیرا بازتابی از حیات وحی و فرهنگی شهرها و جوامع اسلامی می باشد. وی نخستین انگیزه خود را در تحریر کتاب، «... تقرب به ارواح طیبه و مشاهد مقدسه علماء دین و مشایخ روی زمین، هر آینه سبب مزید برکات، و واسطه وصول به سعادات دین و دنیاست و توفیق این معنی علامت حصول مرادات و وصول به درجاتست.»و مزارات و مشاهد بخارا و نواحی آن، بسیار است. به علاوه به نظر مولف چون وجود علما و مراتب و مقادیر علماء و مشایخ اسلام و اولیاء بزرگ در زمان حیات که در میان مردم زندگی می کنند، قدر و اعتبار و ارزش آنها به درستی مورد شناسایی مردم قرار نمی گیرد، لذا «... فکیف بعد از انتقال و ارتحال از دار فرار به دار قرار، خصوصا کسانی که حضرت عزت جل ذکره، به ولایت خاصه مشرف گردانیده است، و ظاهر و باطن ایشان را محلی و مزین به تجلیات ذاتی و صفاتی خود کرده، در قباب عزت و حجاب غیرت ایشان را از نظر اغیار پوشیده...» که بنا به حدیث «... اولیائی تحت قبائی لایعرفهم غیری...»لذا برخی از اینان در زمان حیات و بعد از وفاتشان، احوال و مقاماتشان بر کسی معلوم نمی شود؛ اما برخی دیگر را خداوند به «حکمت بالغه و به فضل رحمت نامتناهی خود...» در بین خلق متجلی می کند تا از ظاهر و باطن ایشان خلایق بهره مند شوند. به نظر مولف، این گروه از علماء و اولیاء، همان گونه که در زمان حیات، سبب هدایت بوده اند، پس از وفات نیز تقرب به ارواح مقدس آنان همان اثر و نتیجه را با فوائد بسیار بیشتری به همراه خواهد داشت.لذا مولف، کتاب خود را با این گونه نیتی شخصی و عقیدتی به رشته تحریر در آورده، کوشیده است قدر و اهمیت هر یک از علمای مدفون در شهر بخارا را بازشناسی نماید.علاوه بر موارد فوق، به انگیزه هایی از آداب و رفتار شیوع یافته بین مسلمانان می پردزد؛ مثلا در خصوص آداب زیارت می آورد، باید «... ایستاده زیارت کنند، بر گور ننشینند و بر گورستان نماز نکنند، و در ست بر گور نمالند، و گور را بوسه ندهند که از عادات نصاری است.» که ظاهرا قصد وی تصحیح برخی رفتارها و عادات ابداعی مردمان در مناسک زیارت قبور بزرگان، بوده است. این فرض درباره قصد وی با دلایل بسیاری که از منابع فقهی و اصولی در این خصوص می آورد، تقویت می شود.
ساختار کتاب
مولف مطالب کتاب را بر اساس روشی منطقی و حساب شده تنظیم نموده است که ذکر اجزاء کتاب خود به خود شیوه گسترش موضوعات و طرح بحث مولف را نشان می دهد.جدای از مقدمه مصحح که در جای خود بررسی خواهد شد و بخش جغرافیای بخارا و نواحی آن، متن کتاب تاریخ ملازاده، با دیباچه ای درباره قضیه مرگ و زندگی، شروع، سپس موضوع کتاب معرفی اهمیت این موضوع جهت عامه مردم تشریح شده و مولف هدف خود از پیش کشیدن این موضوع را توضیح می دهد. سپس تاریخچه ای از شهر بخارا و پیشینه تاریخی آن از منابع مختلف ذکر می شود، آنگاه ذکر مقابر انبیاء در بخارا می آید.مولف در قسمت بعدی مطالب خود که با فصل، «فی جواز زیاره اهل القبور للرجال و للنساء» مشخص می شود، با استناد به کتب فقهی و اصولی علمای اهل سنت و نیز احادیث رسول، بحث زیارت قبور مسلمانان و ابعاد این عمل را به تفصیل بررسی می کند. در فصل بعدی مسئله نحوه زیارت قبور مسلمانان تحت عنوان «فی کیفیه زیاره القبور» که به دو زبان عربی و فارسی آمده است را به بحث مفصل نشسته و اقوال و احادیث و آداب زیارت و مواردی که باید از انجام آنها در زیارت قبور پرهیز کرد را با مستندات خود می آورد.در فصل بعدی که عنوان مشخصی ندارد، بحث مهم خود درباره ی این مسئله که علمای جامع اسلامی از نظر شناخت نزد مردم چند دسته اند و علت زیارت قبور علماء، را به بحث می گذارد. سپس به شرح هدف و چهارچوب ارائه مطالب پرداخته و ترتیب ذکر مقابر را که دو قسم کلی مزارات داخل شهر و حوالی شهر تا فاصله نیم فرسخی و قسم دوم که مزارات حوالی و نواحی شهراند، را می آورد.در گفتار بعدی القسم الاول به ذکر مقابر اکابری که در حوزه مورد نظر جای می گیرند، می پردازد که بر اساس نظمی جغرافیای و تاریخی مشتمل است بر: مزارات تل خواجه، مزارت ائمه صفاریه، مزارات چشمه ایوب، مزارات سلاطین سامانیه رحمه الله، مقبره ستاجیه، مزارات حوض مقدم، مزارات سبذمون، مقبره خواجه پاره دوز.مولف در قسم دوم گفتار خود، از مزارات روح پرور، روح انگیز فتح آباد، که نزد مولف ارج و قربی زیاد دارد- علت آن گفته خواهد شد- شروع و به بررسی مقابر ذیل می پردازد: مقبره تل صدور، مقبره صدور معظم آل برهان، مقابر تل بغرابیک، مزار قضاه سبعه مزار ائمه، مزار ائمه عقیلی، قبور ائمه شارستانی، و در نهایت تکمله حواشی مصحح آمده است، و فهرست نام های کسان و خاندان ها و طایفه ها و اماکن و اعلام جغرافیایی.
روش مولف در ارائه مطالب
← آگاهی ها درباره مزارات بخارا
...

پیشنهاد کاربران

بپرس